واگذاری غرفه‌ها در نمایشگاه کتاب امسال
در بیست و یکمین دوره نمایشگاه کتاب به گفته محسن پرویز رئیس نمایشگاه به ازای هر 10 عنوان کتاب یک متر غرفه در اختیار ناشران قرار می گرفت. اما ناشرانی که کتاب های قطورتر منتشر کرده بودند، به معیار واگذاری غرفه ها اعتراض کردند.
فونت را درشت تر کن و فاصله سطرها و صفحات سفید ابتدا و انتهای کتاب را بیشتر کن، آن وقت می توانی قیمت پشت جلد را بالا ببری. عطف کتاب پهن تر می شود و توی قفسه کنار کتاب های دیگر بهتر به چشم می آید. تعداد صفحات کتاب زیادتر می شود و در نمایشگاه کتاب غرفه بزرگ تری در اختیارت قرار می گیرد. امسال معیار همین است؛ تعداد صفحات کتاب هایی که یک ناشر تولید کرده، مبنا قرار می گیرد و براساس آن متراژ غرفه اش در نمایشگاه کتاب تعیین می شود. پس اگر به نمایشگاه کتاب رفتید و دیدید غرفه ناشر مورد علاقه تان کوچک است، تعجب نکنید چرا که او در تولید کتاب های قطور تر و استفاده از کاغذ بیشتر، خست به خرج داده یا کم کاری کرده است. در سال های گذشته تعداد عناوین کتاب های منتشرشده و تیراژ کتاب ها برای واگذاری غرفه و تعیین متراژ آنها مدنظر قرار می گرفت اما در نمایشگاه بیست و دوم معیار اصلی تعداد صفحات کتاب هاست. خبری که حمید قبادی معاون اجرایی نمایشگاه کتاب تهران اعلام کرد، به مذاق بعضی ناشران خوش نیامد اما برخی دیگر از آن استقبال کردند و عدالت محوری مسوولان برگزاری بیست و دومین نمایشگاه کتاب تهران را ستودند.
این تغییر به دنبال اعتراض ناشران به کوچک بودن غرفه ها در نمایشگاه سالهای پیش از آن به وجود آمد. در بیست و یکمین دوره نمایشگاه کتاب به گفته محسن پرویز رئیس نمایشگاه به ازای هر 10 عنوان کتاب یک متر غرفه در اختیار ناشران قرار می گرفت. اما ناشرانی که کتاب های قطورتر منتشر کرده بودند، به معیار واگذاری غرفه ها اعتراض کردند. آیا عادلانه است یک کتاب 30 صفحه یی با فرهنگ لغات معین یا کتاب کوچه در یک ترازو قرار بگیرند؟
محمدمهدی فخری زاده مدیر انتشارات روزنه کار با تغییر این معیار موافق است. روزنه کار ناشر کتاب های پرحجم و چندجلدی راهنمای فیلم است که بهزاد رحیمیان ترجمه کرده. فخری زاده می گوید؛ «سال های گذشته این معیار ناعادلانه بود. راهنمای فیلم چند صد صفحه یی یک عنوان محسوب می شد و کتاب سرنوشت متولدان اردیبهشت که کمتر از 100 صفحه بود هم یک عنوان. در حالی که زحمتی که برای تولید هر یک از این دو کتاب کشیده می شود، برابر نیست، آن وقت به ما یک غرفه کوچک می دادند که جا برای کتاب هایی که می خواستیم به نمایش بگذاریم، نداشت.»
سالهای پیش از این شرط حضور ناشران در نمایشگاه، تولید 40 عنوان کتاب از سال 1384 بود. اما معیار هرچه باشد انگار برای جعفر همایی مدیر نشر نی تفاوتی نمی کند، هرچند به نظر او تعداد صفحات معیار دقیق تر و جزیی تری نسبت به تعداد عناوین کتاب است؛ «ناشری که کتاب پرصفحه منتشر کرده باید نسبت به ناشری که کتاب های 16 صفحه یی تولید می کند، غرفه بزرگ تری داشته باشد.» آیا عادلانه است به ناشری که 50 عنوان کتاب جدید دارد که بیشتر آنها شامل رمان ها و داستان های کوتاه ایرانی است - که همه حجم کمی دارند- غرفه کوچک تری داده شود؟ همایی می گوید؛ «بله عادلانه است، چون کتاب های این ناشر جای کمتری می خواهند.»
کمبود جا در محل دائمی نمایشگا ه ها، شرایط نامناسب ترافیکی، نداشتن امنیت لازم در مواقع بروز حوادث غیرمترقبه از جمله دلایلی بود که براساس آنها برگزاری نمایشگاه کتاب در محل دائمی نمایشگاه ها نامناسب اعلام شد اما به جز ترافیک، مشکلات دیگر همچنان در مصلای تهران باقی است.
نشر نی در دوره گذشته یکی از بزرگ ترین غرفه ها را در شبستان مصلی در اختیار داشت. محسن پرویز سال پیش از این گفته بود؛ «واگذاری غرفه 12 متری به ناشری با سابقه 40 ساله درست نیست. این ناشر بنا بردلایلی ممکن است در این دو سه سال کتابی منتشر نکرده باشد، آیا نباید شأن 40 ساله او را حفظ کنیم؟»
به گفته معاون اجرایی نمایشگاه کتاب مساحتی که برای غرفه ها در هر بخش پیش بینی می شود، با همان بخش مقایسه خواهد شد. مثلاً به کتاب های بخش کودک و نوجوان که بیشتر کتاب های نازک و کم حجم هستند، براساس تعداد عنوان کتاب غرفه واگذار می شود. اما تکلیف ناشرانی که کتاب های کوچک یا به طور تخصصی کتاب های شعر، نمایشنامه و فیلمنامه منتشر می کنند، چه می شود؟ آیا ناشران فعال به صرف انتشار کتاب های کم حجم، در غرفه های کوچک تری محبوس خواهند شد؟
یکی از این ناشران تخصصی نیلا است که بیشتر نمایشنامه منتشر می کند. ژیلا اسماعیلیان مدیر نشر «نیلا» که به معیار جدید معترض است، می گوید؛ «درست نیست همه چیز را به کیلو بسنجیم. نیلا ناشر نمایشنامه است و میانگین صفحات نمایشنامه هم 80 تا 130 صفحه است. مگر می شود نمایشنامه 500 صفحه یی منتشر کرد؟»
اگر بنا بر معیار دقیق تر و جزیی تر باشد، به نظر شما تعداد کلمات نمی تواند معیار دقیق تری برای واگذاری غرفه باشد؟ چون برخی از ناشران کتاب هایشان را با فونت درشت منتشر می کنند تا تعداد صفحات کتاب ها افزایش پیدا کند و قیمت پشت جلد بیشتر شود، برخی ناشران هم فونت را ریز می گیرند تا تعداد صفحات کمتر شود، قیمت پشت جلد پایین بیاید تا خریداران بیشتری داشته باشد. آن وقت است که براساس این معیار ناشری که نیم فاصله و فاصله درست سطر را رعایت نکرده باشد، متخلف شمرده خواهد شد و غرفه کوچک تری به او تعلق خواهد گرفت.
به گفته نادر طبسیان مدیر انتشارات «ماه ریز» معیار کمی ملاک دقیقی برای واگذاری غرفه نیست؛ «ممکن است ناشری در چهار سال اخیر 60 عنوان کتاب منتشر کرده باشد اما بیشتر این کتاب ها مجوز نگرفته و به مرحله بهره برداری درست نرسیده باشند. در عین حال ممکن است یک ناشر به دلیل رانت هایی که دارد تعداد بیشتری کتاب با حجم بالاتر منتشر کند و این عادلانه نیست.» ماه ریز یکی دیگر از ناشرانی است که کتاب هایی در قطع کوچک با تعداد صفحات کم منتشر می کند اما مدیر این نشر امیدوار است با چهار کتاب نفیسی که تولید کرده، متراژ غرفه اش نسبت به سال پیش از این کمتر نشود، چون مسوولان برگزاری نمایشگاه برای کتاب های نفیس امتیاز بیشتری در نظر می گیرند.
به دلیل گران شدن کاغذ در سال های گذشته و بالا رفتن قیمت کتاب ها خیلی از ناشران به سمت انتشار کتاب های قطورتر نمی روند. قیمت تمام شده تولید این کتاب ها زیاد است، هر چقدر قیمت بالاتر باشد خریداران کمتر می شوند. بنابراین با توجه به قدرت خرید مردم کتاب های کم حجم تر بیشتر از گذشته تولید می شود. اما تکلیف شاهکارهای چندصد صفحه یی چه خواهد شد؟ ناشرانی که کتاب های اینچنینی منتشر می کنند، بالاخره جایی باید حمایت شوند. این نظر خالقی مدیر انتشارات «رخداد نو» است.
ساعد مشکی مدیر انتشارات «مشکی» معیار جدید را هم عادلانه و هم ناعادلانه می داند؛ «فرهنگ لغت با یک کتاب 32 صفحه یی نباید یکسان دیده شود، چون انتشار فرهنگ لغت وقت و هزینه بیشتری می برد. از طرفی ناشرانی هستند که فقط کتاب های کوچک تولید می کنند و نباید برای آنها هم این معیار را در نظر گرفت. متاسفانه تعداد ناشران ما از تعداد کتاب هایی که هر سال تولید می شود، بیشتر است و این باعث بروز مشکل شده است. باید ببینیم مبنای نمایشگاه های بین المللی برای واگذاری غرفه چیست و آن را در نظر بگیریم.»
تمام این شرط و شروط به خاطر کمبود جا در نمایشگاه کتاب است که باعث جیره بندی فضای مصلی شده است. با اینکه مکان برگزاری نمایشگاه کتاب از سال 1386 از محل دائمی نمایشگاه های بین المللی به مصلای تهران انتقال پیدا کرده، اما دلایلی که برای این جابه جایی مطرح شده بود، همچنان باقی است. کمبود جا در محل دائمی نمایشگا ه ها، شرایط نامناسب ترافیکی، نداشتن امنیت لازم در مواقع بروز حوادث غیرمترقبه از جمله دلایلی بود که براساس آنها برگزاری نمایشگاه کتاب در محل دائمی نمایشگاه ها نامناسب اعلام شد اما به جز ترافیک، مشکلات دیگر همچنان در مصلای تهران باقی است. سال پیش از این 12 مورد آتش سوزی در مصلی اتفاق افتاد و مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران اعلام کرد؛ «سال آینده ایمنی نمایشگاه کتاب را تایید نمی کنیم.» به گفته او بیشتر این آتش سوزی ها به دلیل بی توجهی و کم توجهی مدیران نمایشگاه اتفاق افتاده بود.
بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
منبع: روزنامه اعتماد
