وضعیت غرفه‌های کتابهای هنری در بیست و چهارمین نمایشگاه کتاب
پرسه‌زنی‌های بسیار و گیج‌کننده در میان راهروهای تعیین شده و غرفه‌های مختلف کتاب است که مخاطب کتابهای هنری نمایشگاه کتاب تهران را بر حسب اتفاق با غرفه ناشرانی مواجه می‌کند که یا به طور کامل به انتشار کتابهای هنری پرداخته‌اند یا اینکه بخشی از کتابهای منتشره خود را به کتابهای هنری اختصاص داده‌اند.
اغلب غرفه‌های کتابهای هنری تک و مهجور افتاده‌اند و مخاطب ناآشنا با ناشران این نوع کتاب‌ها در بدو ورود به راهروهای نمایشگاه، وقتی در نبش و همچنین امتداد راهروها با غرفه‌های کتابهای دینی مواجه می‌شود به خیال اینکه راه خود را برای یافتن کتابهای هنری به اشتباه آمده است، از نیمه راه باز می‌گردد و این چنین است که بسیاری از غرفه‌داران کتابهای هنرِ بیست و چهارمین نمایشگاه کتاب تهران از کمبود دیدارکننده و خریدار شکایت می‌کنند.
از سویی دیگر نحوه قرار گیری غرفه‌های کتاب در هر راهرو نیز از نظم و ترتیب معمول برخوردار نیست و این معضل به ظاهر ساده بر گیجی مخاطبان نمایشگاه و گمراهی آنان در یافتن غرفه مورد نظرشان دامن می‌زند.در ابتدا و انتهای هر راهرو، تابلوهای بزرگ اعلان جایگاه غرفه‌ها به ترتیب شماره برای اطلاع دیدارکنندگان مشخص شده است، اما وقتی وارد راهروها می‌شویم غرفه‌ها کاملاً به ترتیب شماره چیده نشده‌اند و دیدارکننده نمایشگاه باید خود شماره غرفه مورد نظر را پیدا کند.
در فضای داخلی نمایشگاه کتاب تهران جایگاهی برای لختی نشستن و آسودن دیدارکنندگان تعبیه نشده است و از این‌رو است که تمامی پله‌های منتهی به طبقه دوم مصلی مملو از آدم‌های خسته از ایستادن‌ها و پرسه‌زدن‌های بسیار است. البته وجود این معضل که بُعد فرهنگی نمایشگاه کتاب را تحت‌الشعاع خود قرار داده است همچنان از کمبود جا برای نمایشگاه بین‌المللی کتاب ناشی می‌شود. مشکلی که در نمایشگاه سال پیش گریبان بسیاری از غرفه‌داران را نیز سخت‌تر از پیش گرفته است به‌طوری که بسیاری از غرفه‌داران با فضای بسیار محدودی که برایشان در نظر گرفته شده حتی در سرویس‌دهی به مشتریان خود با مشکل حرکتی مواجه هستند تا چه رسد به جای‌دهی کتابهای خود در غرفه‌ها!
با این مختصر توصیف از آنچه که در بیست و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران به چشم خورده است به سراغ برخی از ناشران و غرفه‌داران کتابهای هنری نمایشگاه می‌رویم و پای درد دل‌هایشان می‌نشینیم و از دریچه نگاه آنان معایب و محاسن نمایشگاه کتاب سال پیش را می‌نگریم.
مسئول غرفه انتشارات «هستان» که بخش قابل توجهی از کتابهای منتشره خود را به کتابهای موسیقی اختصاص داده است درباره استقبال از کتابهای موسیقی می‌گوید: استقبال مخاطبان از کتابهای موسیقی زیاد ولی متأسفانه کتاب در مورد موسیقی کم است و نیازهای مخاطبان را برآورده نمی‌کند.
وی دلیل کمبود کتابهای موسیقی را اینگونه مطرح می‌کند: بسیاری از مخاطبان که اغلب نیز جوان هستند خواهان کتابهای مربوط به سبک‌های موسیقی متال، پاپ و جاز هستند ولی متأسفانه مجوز برای انتشار اینگونه کتاب‌ها داده نمی‌شود.
مسئول غرفه هستان، نمایشگاه سال پیش کتاب تهران را از نظر نظم و ترتیب و همچنین وضعیت حمل‌ونقل کتاب‌ها بهتر از دوره‌های قبل دانست ولی آن را از سطح مطلوب به دور خواند.
وی با بیان اینکه بیشتر کتابهای موسیقی انتشارات هستان را کتابهای مربوط به تار و سه‌تار و سنتور تشکیل می‌دهد، عمده‌ترین معضل نشر کتابهای موسیقی را بخش مجوز این نوع کتاب‌ها دانست و توضیح داد: مجوز برای کتابهای موسیقی یا اصلاً داده نمی‌شود یا بدون هیچ توضیح خاصی بسیار دیر داده می‌شود.
در غرفه سازمان فرهنگی هنری شهرداری برخلاف عنوان آن که هر دو کلمه فرهنگ و هنر را یدک می‌کشد کمتر اثری از کتابهای فرهنگی یا هنری می‌توان یافت. در این باره اسماعیل جهانی، مسئول این غرفه معتقد است که 60 درصد کتابهای غرفه را کتابهای فرهنگی تشکیل می‌دهد و بیشتر این کتاب‌ها در زمینه شهری طرح شده‌اند مثل مجموعه کتابهای مترو که اغلب جنبه طنزآمیز داشته و از آثار نویسندگان معروف هستند.
جهانی، با ارائه پیشنهادی سخنان خود را پایان داد.
وی گفت: بهتر است سیستم جستجوی اینترنتی کتاب برای دیدارکنندگان در نظر گرفته شود تا مخاطبان پیش از آمدن به نمایشگاه، کتابهای موردنظر خود را در خانه انتخاب کرده و فقط برای خرید به نمایشگاه مراجعه کنند. این، راهی برای جلوگیری از ازدحام کاذب دیدارکنندگان خواهد بود.
آقای داودی، مسئول انتشارات «نگار» که در میان کتابهای غرفه‌اش کتابهای نفیس هنری نیز دیده می‌شود درباره کتابهای این غرفه می‌گوید: من هیچ محدودیت و تفکیکی میان کتابهای نشر «نگار» قائل نیستم و فقط سعی می‌کنم کتاب‌ها را با هر عنوانی به صورت زیبا ارائه دهم و چه بسا کتابهای مذهبی، شعر و حتی قرآن را با هنر آمیخته کرده و ارائه می‌کنم امّا در این میان کتابهای فقط هنری هم دارم.
داودی در قیاس با سال گذشته استقبال از نمایشگاه سال پیش را خوب توصیف کرد و گفت: مردم با حضور مداوم و همیشگی‌شان در نمایشگاه‌های کتاب مهر تأییدی بر فرهنگ همیشه داشته‌شان می‌زنند.
غرفه مؤسسه انتشاراتی «فخراکیا» کتابهای گرافیک و معماری را در پیشخوان خود در این نمایشگاه ارائه کرده است. پریسا رستمی مسئول این غرفه با بیان اینکه 70 عنوان کتاب جدید از سال گذشته تا‌کنون منتشر کرده‌اند، از نبود استقبال کافی مخاطبان از انتشارات فخراکیا اظهار نارضایتی کرد و دلیل آن را تعیین جایگاه نامناسب غرفه‌های هنری در میان غرفه‌های ناهمخوانی چون غرفه‌های کتب مذهبی دانست و چیدمان نادرست غرفه‌ها را نشأت گرفته از برجسته بودن روابط به جای ضوابط در تقسیم غرفه‌ها بیان کرد.
در غرفه نشر بین‌المللی «مشق هنر» خانم خسروانی یکی از مسئولان غرفه دلیل اطلاق کلمه بین‌المللی برای مشق هنر را دو زبانه بودن برخی از کتابهای منتشره این غرفه اعلام کرد و توضیح داد: کتابهای مربوط به جشنواره‌های هنری و کتابهای کودک انتشارات مشق هنر دو زبانه هستند و به غیر از ایران در کشورهای عربی و برخی کشورهای اروپایی نظیر هلند و آلمان توزیع می‌شوند.
کامیار علی‌نقی در غرفه نشر «کتاب آبان» که کتابهای معماری، سینمایی، طراحی، نقاشی، گرافیک و کتابهای نفیس ادبی را در پیشخوان دارد، نمایشگاه سال پیش را با نمایشگاه‌های دوره‌های گذشته متفاوت نمی‌بیند و معتقد است همچنان بی‌نظمی‌های خاص هر ساله خود را دارد.
او 14 عنوان کتاب را از تازه‌های نشر «کتاب آبان» معرفی کرد و درباره خریداران نمایشگاه گفت: 30درصد خریداران کتاب با استفاده از بن خرید می‌کنند و باید پذیرفت که در ایران مثل همیشه «کتاب» اولویت ششم و هفتم سبد خرید مردم را تشکیل می‌دهد.
غرفه نشر «کلهر» ارائه دهنده کتابهای طراحی، خوشنویسی، گرافیک و معماری در نمایشگاه سال پیش با کتابهای تجدید چاپ شده، حدود 15 کتاب تازه منتشر ارائه کرده است. خانم آذرپور از مسئولان این غرفه با اشاره به تهویه نامناسب نمایشگاه می‌گوید: به‌دلیل هوای نامطبوع فضای نمایشگاه کتاب، بسیاری از غرفه‌داران پس از پایان نمایشگاه دچار بیماری‌های مختلف تنفسی می‌شوند.
جمشیدی مسئول غرفه مشترک «سبز آرنگ» و «کلام حق» پیشنهادی برای رونق غرفه‌های نمایشگاه در مصلی ارائه کرد و گفت: اگر در ورودی اصلی سالن نمایشگاه را ببندند و درهای ورودی مقابل راهروها را باز کنند هم برای دیدار عادلانه مخاطبان از غرفه‌هایی که از در اصلی دورند موثر خواهد بود و هم برای تهویه هوای داخلی نمایشگاه تاثیر بسیار خواهد داشت.وی همچنین پیشنهاد داد تا در دوره بعدی نمایشگاه غرفه‌های ناشران ناشناس‌تر را در میان انتشاراتی‌های معروف‌تر قرار دهند تا مخاطبان در حین دیدار از غرفه‌های معروف‌تر با غرفه‌ها گمنام‌تر نیز آشنا شوند.
مسئول غرفه انتشارات «زرین و سیمین» که منتشر‌کننده کتابهای نفیس هنری و ادبی است با اشاره به زحمت زیاد نشر کتابهای نفیس و به تبع آن هزینه بالای آنها، قیمت این نوع کتاب‌ها را بالا و خارج از قدرت خرید مردم عادی دانست.
مسئول این غرفه در ادامه سخنانش اطلاع‌رسانی در مورد غرفه‌ها را برای غرفه‌داران و دیدارکنندگان ناکافی دانست.
میم‌باشی مدیر مسئول انتشارات «خانه هنرمندان» با بیان اینکه در نمایشگاه 10 عنوان کتاب جدید ارائه کرده است،گلاسه بودن کاغذ کتابهای هنری و وجود عکس‌های رنگی در این کتاب‌ها را دلیل قیمت بالای کتابهای هنر بیان کرد و افزود: به دلیل کاهش قدرت خرید مردم 60 درصد فروش در نمایشگاه امسال افت کرده است.او مصور بودن کتابهای هنر را دلیل کند بودن صدور مجوز برای این نوع کتاب‌ها دانست و با اشاره به نبود برنامه‌ریزی در نمایشگاه کتاب گفت: من تجربه حضور در نمایشگاه‌های خارجی کتاب را دارم. در این نمایشگاه‌ها همه برنامه‌ریزی‌های نمایشگاه سال بعدی بلافاصله پس از پایان نمایشگاه در آن سال مشخص می‌شود و این در حالی است که اینجا در دقایق آخر نزدیک به برگزاری نمایشگاه برنامه‌ریزی‌های نهایی صورت می‌گیرد.
مهدی صادقی مدیر انتشارات «رسم» که فقط ناشر کتابهای گرافیک است و نامزد جایزه کتاب سال سینما در سال 88 برای کتاب «گرافیک در سینما» بوده است از امتیازدهی به ناشران برای تعیین غرفه انتقاد کرد و گفت: انتشار هر کتاب از نمایشگاه سال گذشته تا نمایشگاه بیست و چهارم یک امتیاز برای هر ناشر دارد که براساس معیار نشر 35 کتاب غرفه‌های نمایشگاه به ناشران داده می‌شود. این درحالی است که ممکن است ناشری چند کتاب کوچک و کم‌حجم شعر یا داستان به صورت تک‌رنگ و با هزینه‌ای کمتر منتشر کند و امتیاز بگیرد ولی کتابهای هنر به خاطر حجم زیاد، عکس‌های رنگی و کاغذ گلاسه و هزینه بالا در تعداد محدودی طی یک سال منتشر می‌شوند و متأسفانه با معیار درنظر گرفتن تعداد نشر، امتیاز کمتری نسبت به کتابهای کم‌هزینه‌تر می‌گیرد و این دور از انصاف و ناعادلانه است.
نشر «روزنه‌کار» که کتابهای سینمایی را منتشر می‌کند در غرفه کوچکی که غرفه‌داران آن به زحمت در آن حرکت می‌کنند، کتابهای متعدد سینمایی خود نظیر چهار جلد «راهنمای فیلم» بهزاد رحیمیان را به نمایش گذاشته است.
او با بیان اینکه در نمایشگاه شش عنوان کتاب تازه نشر ارائه کرده است، حضور و نقش تشکل‌های صنفی و اتحادیه ناشران را در برگزاری نمایشگاه‌های کتاب از ضروریات دانست و در ادامه تبلیغات را تنها راه‌حل برای رونق کتاب و کتابخوانی بیان کرد.
نشر «ساقی» که زیر نظر بنیاد فرهنگی «روایت فتح» فعالیت می‌کند انتشاردهنده کتابهای سینمایی است. حمید رهنما مسئول غرفه «ساقی» از استقبال دیدارکنندگان راضی نبوده و دلیل آن را نبود تنوع در کتابهای سینمایی و همچنین کاهش قدرت خرید مردم می‌داند.
مهرداد گرگین‌زاده متصدی فروش انتشارات «سرود» که ناشر کتابهای موسیقی است، نمایشگاه را از نظر اجرایی و ساماندهی بهتر از گذشته می‌داند ولی از استقبال دیدارکنندگان و وضعیت فروش راضی نیست. او می‌گوید: به وضعیت نشر کتابهای موسیقی اهمیت داده نمی‌شود و حتی شاهد هستیم که فقط شش ناشر کتابهای موسیقی حضور دارند که آنها هم در غرفه‌های پرتی که برای مخاطبان برای یافتن آنها مشکل دارند، جای گرفته‌اند.
او پیشنهاد داد که در نمایشگاه‌های بعدی برای رفاه حال بیشتر علاقه‌مندان به کتابهای موسیقی، غرفه‌های کتابهای موسیقی را در یک راستا قرار دهند. گرگین‌زاده این اقدام را موجب رقابت مثبت میان ناشران کتابهای موسیقی نیز دانست.
محمدرضا حسین‌خانی قائم‌مقام غرفه «فرهنگستان هنر» و همچنین مدیر پشتیبانی مؤسسه تالیف و نشر آثار هنری «متن» وابسته به فرهنگستان هنر گفت: باید بپذیریم که برقراری نظم و ترتیب در نمایشگاهی با این وسعت برای برگزارکنندگان آن سخت است اما همکاری مسئولان نمایشگاه با غرفه‌داران در نمایشگاه خوب بود. فرهنگستان هنر که با 60 عنوان کتاب تازه نشر در نمایشگاه حضور دارد، مهمترین کتابهای تازه نشر خود یعنی «شاهنامه شاه طهماسب» و «شاهکارهای هنر ایران در مجموعه مهستان» را در جایگاه ویژه‌ای برای نمایش به مخاطبان گذاشته است.
حسین‌خانی، دیدارکننده زیاد و خریداران کم را از ویژگی‌های نمایشگاه امسال بیان کرد و امکانات رفاهی برای دیدارکنندگان را در نمایشگاه امسال مناسب ندانست.
بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
منبع:سایت آزاد اندیش
