نگاهی به سناریوی رد صلاحیت خیرت الشاطر و عمر سلیمان

براساس اعلام شورای عالی نظامی مصر که از زمان پیروزی انقلاب این کشور و سرنگونی رژیم مبارک قدرت را در دست و اداره امور کشور را برعهده دارد، انتخابات ریاست جمهوری برای انتقال قدرت از نظامیان به قدرت مدنی منتخب در ماه ژوئن برابر با خرداد ماه در این کشور برگزار می‌شود.

پیروزی اسلام‌گرایان مصری در دو انتخابات "پارلمان الشعب" و "پارلمان شورا"ی این کشور که چند ماه پیش برگزار شد، جهش بزرگ مردم مصر برای تولد "مصر جدید" توسط صاحبنظران و کارشناسان شمرده شد.

این درحالی است که نظام نوخاسته جدید نظامی متکی و برخاسته از شریعت اسلامی و به دور از استبداد داخلی و مصمم بر مقابله با هرگونه برقراری رابطه صهیونیستی و دریافت کمک‌های نظامی – اقتصادی از آمریكایی بود.

در ادامه این روند اسلام‌گرایی مصری بسیاری از تحلیل‌گران بر این باور بودند، رئیس جمهوری که از بطن ملت مصر برخواهد خاست و قدرت را به دست خواهد گرفت، فردی اسلام‌گرا و آمریکا ستیز و ضد صهیونیست خواهد بود و در واقع انتخابات ریاست جمهوری مصر به باور این صاحبنظران نقطه عطف استراتژیک ادامه روند اسلامی شدن مصر با ویژگی‌های مذکور در سطور بالاست.

این نکته‌ای است که هیچ‌گاه از دید غرب و به رهبری آمریكا و رژیم صهیونیستی مخفی نماند، به همین منظور از ماه‌ها پیش تلاش برای مقابله با اجرای این سناریو و در مقابل اجرای سناریوهای مصادره و تحریف انقلاب مصر با هدف حفظ ساختارها و عناصر رژیم سابق آغاز شد و با نزدیک‌تر شدن زمان برگزاری انتخابات اجرای این سناریوها و آشکارتر و عیان‌تر گردید.

آنچه در این گذار برای آمریکا و رژیم صهیونیستی مهم بود، جلوگیری از به قدرت رسیدن کاندیداهای اسلام‌گرا به ویژه کاندیدای جماعت اخوان المسلمون و دیگری روی کار آوردن مهره‌هایی کارا و با نفوذ در میان مردم و قدرتمند جهت مقابله با قدرت و سرمایه اجتماعی اسلام‌گرایان در انتخابات ریاست جمهوری بود؛ اسلام‌گرایانی که دو انتخابات پارلمانی الشعب و شورا جایگاه و نفوذ مردمی و قدرت و وزن حقیقی آنها را نمایان کرده بود.

و صد البته در این میان واشنگتن و تل‌آویو توجه داشتند که مهره‌ای که قرار است به مقابله با اسلام‌گرایان برخیزد، از روحیه بالا و انعطاف‌پذیر تعامل با غرب و همچنین متمایل به حفظ برخی ساختارها و مهره‌های رژیم سابق مصر به‌ ویژه در دستگاه نظامی و ساختار ارتش باشد و حساسیت افکار عمومی مصر را برنیانگیزد و بتواند خلأ استراتژیک مصر را دوباره بازسازی کند که همان ایفای نقش کاریزما در جهان عرب است، وظیفه‌ای که مبارک به خوبی از عهده طی سه دهه حاکمیت بر مصر برآمده بود.

بر این اساس به نظر می‌رسد، در افراد کاندیدا شده برای انتخابات ریاست جمهوری آینده مصر ویژگی‌های مذکور بیش از همه بر "عمرو موسی"، دبیرکل سابق اتحادیه عرب و کسی که یک دهه سکان هدایت وزارت خارجه حسنی مبارک را برعهده داشت (1991 تا 2001) مطابقت داشته باشد.

چرا؟

چون عمرو موسی در مصر همچنان از محبوبیت مردمی برخوردار است؛ افزون بر اینکه دیپلمات کار کشته‌ای نیز محسوب می‌شود که سال‌ها وزیر خارجه حسنی مبارک و چندین دوره دبیرکل اتحادیه عرب بود و همچنین وابستگی‌ بسیاری به ساختارها و شخصیت‌های برجای مانده از دوران مبارک دارد.

عمرو موسی اگرچه طی ماه‌های گذشته برای جلب افکار عمومی مردم انقلابی مصر بارها اعلام کرد که شورای عالی نظامی حاکم بر مصر باید هرچه سریع‌تر از قدرت کناره‌گیری و آن را به دولت منتخب مردم منتقل کند، اما هیچ‌گاه خواستار پاک‌سازی و تحولات جدید و ایجاد تغییرات ساختاری در ارتش و دستگاه‌های امنیتی و نظامی دوران مبارک نشده است.

برخی شواهد امر نیز نشان می‌دهد که آمریكا قصد دارد با فریب افکار عمومی در نهایت عمرو موسی را به ریاست جمهوری مصر برساند.

آمریکایی‌ها در این سناریوی در حال اجرا ابتدا برای جلب اعتماد افکار عمومی قضیه کاندیداتوری عمر سلیمان، رئیس سابق سازمان اطلاعات و امنیت مصر و معاون مبارک را مطرح کردند و به عمد فضای انتخابات را ملتهب کرده و موجب اعتراض مردم به حضور وی در انتخابات شدند و سپس وقتی اعتراض‌ها و تحریک افکار عمومی که خواستار حذف سلیمان از عرصه سیاسی کشور بود، به اوج رسید، مسئله حذف وی از لیست نامزدها را مطرح کردند، اما برای از بین بردن هرگونه شک و شبهه از افکار عمومی به صورت هم‌زمان چند کاندیدای ریاست جمهوری از جمله عمر سلیمان و خیرت الشاطر، نامزد جماعت اخوان ‌المسلمون را رد صلاحیت کردند که شانس اصلی پیروزی در انتخابات به شمار می‌آمد و در این راه به این بهانه متوسل شدند كه او در زمان انقلاب در زندان بوده و با عفو شورای نظامی آزاد شده و کسانی که مشمول عفو قرار گرفته باشند، صلاحیت نامزدی د رانتخابات را ندارند.

در این میان، نامزد سلفی‌ها از حزب "النور" یعنی "حازم ابو اسماعیل" را نیز که بخشی از جریان اسلام‌گرایان به شمار می‌آید، به این بهانه که مادرش به مدت چهار سال تابعیت امریكایی داشته، رد صلاحیت و از صحنه رقابت حذف کردند.

البته اخوان‌ المسلمون که چنین سناریویی را پیش‌بینی می‌کرد، از مدتی قبل نام "محمد مرسی"، رئیس حزب عدالت و آزادی را به عنوان نامزد ذخیره مطرح کرد، اما حزب سلفی‌ها نامزد دومی را تا کنون معرفی نکرده است.

در عین حال، گفته می‌شود که كاندیدای ذخیره اخوان المسلمون مانند شاطر مقبولیت ندارد و تا اینجا امریكایی‌ها موفق شده‌اند، عمرو موسی را با کمترین هزینه و حاشیه با نقش آفرینی شورای عالی نظامی مصر وارد صحنه رقابت انتخاباتی مصر کنند.

در این شرایط می‌توان اهداف راهبردی آمریكایی برای معرفی گزینه‌ای همچون عمرو موسی را در موارد زیر ملاحظه کرد:

- شکست اسلام‌گرایان و ممانعت از گرایش بیش از پیش افکار عمومی مصر به رادیکال‌ها که گرایشاتی ضد آمریكایی و صهیونیستی دارند.

- پر کردن شکاف ایجاد شده در عرصه دیپلماتیک جهان عرب به ‌ویژه با بروز اختلاف‌های داخلی اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس.

- توسعه و گسترش نفوذ آمریکا و رژیم صهیونیستی در ساختارها و فضای جدید مصر.

- برقراری توازن در محور متحدان منطقه‌ای آمریكا پس از سقوط حسنی مبارك در مواجه با محور ضد آمریكایی.

- کند کردن و جلوگیری از نزدیکی مصر به ایران.

- تحت تاثیر قرار دادن دو کشور همسایه مصر یعنی لیبی و تونس

- ایجاد فضای تنفسی امنیتی میان مدت برای رژیم صهیونیستی.

- حفظ ساختار ارتش و دستگاه امنیتی و اطلاعاتی مصر.

در این سناریو آمریكایی‌ها پیش بینی کرده‌اند، حتی اگر به هدف اصلی خود یعنی به قدرت رساندن عمرو موسی و ممانعت از به قدرت رسیدن اسلامگرایان نرسند، موجب ایجاد موجی از آشوب‌ها و اختلاف‌های احتمالی میان گروها و طوایف مختلف مصر برای فرسایشی شدن انقلاب خواهند شد که یک اتلاف وقت برای اجرای سناریویی دیگر در مصر را به دنبال خواهد داشت.

اما در این میان به نظر می‌رسد، آمریکا زمانی به هدف خود خواهد رسید که مردم مصر فریب خورده و یا روند اعتراض‌های انقلابی‌ خود را کند یا متوقف کنند و ناخوشایندترین گزینه برای آمریكایی هم اکنون بازگشت مجدد  مردم مصر و انقلابیون این کشور به میدان التحریر است.