توصیه های رهبر به طلاب
مقام معظم رهبری بارها و بارها درباره حوزه و راهکارهایی برای تعالی و پیشرفت و ارتقای آن سخن گفته اند و نکته های بسیار مهمی را ایراد فرموده اند. لزوم تهذیب برای طلاب, همچنین تصحیح برنامه های درسی حوزه و توصیه به کار جمعی و گروهی طلاب بخشی از این راهکارهاست.
در این نوشتار گزیده ای از بیانات ایشان را درباره حوزه و راهکارهای فوق را مطالعه خواهید کرد.
حوزه‌ى علمیه، یك موجود همیشه زنده
حوزه‌ى علمیه یك موجود زنده است؛ افراد در این حوزه مى‌آیند و مى‌روند. یك روز شما این‌جا را پُر كردید؛ یك روز هم قبل از شما جمع دیگرى این فضا و صحن را پُر مى‌كردند؛ آنها رفتند و شما آمدید؛
من و شما هم خواهیم رفت و دیگرانى خواهند آمد و ان‌شاءاللَّه متلألئ‌تر و پُرشكوه‌تر از زمان ما این‌جا را پُر خواهند كرد. ماها عوض مى‌شویم؛ اما آنچه مى‌ماند، حوزه‌ى علمیه است.
حوزه‌ى علمیه، یك موجود همیشه زنده است؛ اما حیات آن به دست ما و به دست هر نسل دیگر است. اگر من و شما زندگى و جوهر حیات را در حوزه تزریق نكنیم، حیات حوزه ضعیف خواهد شد و به نسلهاى بعد نخواهد رسید.
حوزه مربوط به افراد نیست - افراد مى‌روند، حوزه مى‌ماند - اما حیات مستمر و تاریخى حوزه، وابسته به جهاد و تلاش افراد است.
ما مى‌توانیم بد عمل كنیم - العیاذ باللَّه - و نتیجه‌ى بد بگیریم؛ یا خوب عمل كنیم و نتیجه‌ى درخشان بگیریم. پس عمل ماست كه تأمین كننده و تعیین كننده‌ى آینده و آثار و ثمرات حوزه است.
نقش افراد حوزه در سلامت حال و آینده‌ى حوزه
حالا چه بكنیم كه این حوزه مثمر بماند؟ یك مسأله این است كه طلاب علوم دینى و فضلاى جوان، آیا براى سازندگى و براى آینده‌ى حوزه نقشى دارند یا نه؛ جواب این است كه بلى، دارند. هركسى نقش خودش را دارد.
در یك مجموعه، همه‌ى افراد داراى نقشند. در یك بدن سالم، هر سلولى مشغول كار است. اگر هر كدام ما در آن‌جایى كه هستیم، كار خود را خوب انجام بدهیم، به سلامت مجموعه كمك كرده‌ایم؛
اما اگر هر كدام ما كار خود را خوب انجام ندهیم، به قدر شعاع وجودى خود، به سلامت مجموعه ضربه زده‌ایم؛ «رحم اللَّه امرء عمل عملا صالحا فأتقنه».(8)
كار را باید متقن و خوب انجام داد؛ درس را باید خوب خواند؛ اخلاق را باید رعایت كرد؛ تدین را باید در زندگى خود اصل دانست؛ ممشاى بزرگان را در آداب زندگى، در خلقیات عبادى و عملى باید اسوه و الگو قرارداد.
چیزهایى هم هست كه البته به تطور زمان متطور مى‌شود؛ آنها را هم باید متطور و متحول كرد. پس افراد حوزه، از بزرگ و كوچك، تا طلبه‌ى تازه به حوزه آمده، در عمل شخصى خود مى‌توانند نقشى ایفا كنند كه آن نقش در سلامت حال و آینده‌ى حوزه اثر خواهد گذاشت.
اگر طلبه‌ى امروز ما به درس خواندن بى‌اعتنایى كند، یا به دیانت و تعبد و تلاش فردىِ اخلاقى خود بى‌اعتنا بماند، یا استعداد خود را به كار نیندازد، یا هدف خود را گم كند - مثل كسى كه به طرف مقصدى در حال حركت است، اما وقتى وسط راه به قهوه‌خانه‌ى خوش‌آب‌وهوایى رسید، همان‌جا پیاده بشود و لنگر بیندازد و همان‌جا بماند و هدف را فراموش كند - یا اگر در اثناى راه منظره‌یى به چشمش خورد، نشناخته و ندانسته به سمت آن راه بیفتد و از هدف غافل بشود، همه‌ى اینها آفات راه ماست.
طلبه باید راه را با م
عرفت و علم و یقین انتخاب كند و با معرفت و علم و یقین هم آن را ادامه دهد؛ آنچه كه مربوط به فرد طلبه است، اینهاست. البته مسؤولیتهاى دیگرى هم هست كه به‌طور طبیعى كار كسان دیگرى است؛ كار مدیران و كار استادان و بزرگان است - كه آن هم داستان دیگرى دارد - كار طلبه‌ها نیست.
كارهاى ما دستجمعى نیست. من یك وقت عرض كردم كه از این جهت، مثل جناب ابى‌ذر(سلام‌اللَّه‌علیه) هستیم كه «یعیش وحده و یموت وحده».(10) همه‌ى كارهاى ما تنهاست: از استاد، تنها درس مى‌گیریم و تنها مطالعه مى‌كنیم. گرچه مباحثه‌مان هم كار دو نفرى است، اما تنهاست؛ یعنى اشتراك فكرى نیست.
یك روز زید مى‌خواند، عمرو شاگرد او مى‌شود و گوش مى‌كند؛ فردا عمرو مى‌خواند، زید شاگرد او مى‌شود و گوش مى‌كند؛ یعنى كار فردى است.
كار دست جمعى، اشتراك مساعى و ابزارهاى مناسب را جمع كردن و آوردن، كارهاى جدید دنیاست. جدید كه عرض مى‌كنیم، این بخش آن خیلى هم جدید نیست؛ تقریباً قدیمى است؛ اما در عین حال ما هنوز با آن چندان آشنا نیستیم!
منابع:
پایگاه مقام معظم رهبری – 1/12/1370
تهیه و فرآوری: محمد حسین امین گروه حوزه علمیه تبیان.
