اتم ها
ذراتی مانند پروتون و الکترون در دماهای میلیارد ها درجه ای ناشی از انفجار بزرگ به هم پیوسته و اتم هیدروژن را که کوچک ترین اتم موجود در طبیعت است، به وجود آورده اند. در چنین واکنشی، یک فوتون نیز صادر می شود (انرژی از ماده پدید می آید). البته اتم های ایجاد شده در این شرایط، اتم های باردار (یون) بوده و به طور دائم تحت تأثیر پرتوهای الکترومغناطیسی هستند.
واکنش بالا در دماهای میلیارد درجه ای انفجار بزرگ، برگشت پذیر است:
 مدل اتم هیدروژن |
در واکنش اول، می توان گفت که جرم یک پروتون و الکترون جدا از هم، بیش تر از یک اتم هیدروژن است، چون یک فوتون انرژی آزاد می شود.
(معمولا فوتون را بدون جرم در نظر می گیرند؛ زیرا که جرم یک فوتون، حدود ١ بر صد میلیون برابر جرم یک پروتون و الکترون جدا از هم است).
در واکنش دوم، از ذره انرژی (فوتون) و هیدروژن، ذرات ماده ایجاد شده است. از سوی دیگر، در پیوستن یک پروتون و نوترون برای تشکیل هسته اتم هیدروژن سنگین، یک گلوئون صادر می شود که باز ماده به انرژی تبدیل شده است.
در دمای ناشی از انفجار بزرگ، علاوه بر دوتریوم، تریتیوم که جرم آن، سه برابر هیدروژن است، نیز به وجود آمده است و با اتصال یک اتم هیدروژن به تریتیوم، یک اتم هلیوم به وجود آمده است. یعنی حاصل انفجار بزرگ، جهانی بوده است که ٨٠% آن را اتم های هیدروژن و ٢٠% باقیمانده را اتم های هلیوم تشکیل می دادند.
انفجار بزرگ، پراکنده شدن و گسترش ماده را ایجاد کرده و پراکنده شدن و گسترش ماده، زمان و مکان را به وجود آورده است. ماده دارای ویژگی هایی است که از جرم و بارهای گوناگون آن ناشی می شود و فضا دارای مختصات هندسی است؛ به همین دلیل، فریدمُن دانشمند شوروی (١٩٢٢ میلادی) معتقد بود که ماده، مکان را خم می کند؛ در نتیجه، هر جهانی دور خود خم شده و در بسته می شود!
از زمان انفجار بزرگ، مقادیر عظیمی از هیدروژن و هلیوم مصرف نشده در فضای بین ستارگان باقی مانده و هنوز هم فراوان ترین عناصر موجود در جهان هستند و بعد از آن ها به ترتیب، کربن، نیتروژن و اکسیژن قرار دارند. آهن و نیکل نیز در مراحل بعدی قرار دارند که با تشکیل آن ها، ساخت عناصر سنگین تر، متوقف می شود.
در جهان، با استثناهایی، تشکیل عناصری با جرم اتمی زوج، آسان تر از تشکیل عناصر دارای جرم اتمی با عدد فرد صورت می گیرد (پدیده ای که علت آن کاملا مشخص نشده است).
ذرات، عناصر و اجرام مختلف موجود در این عالم، آن قدر گسترده و جذاب هستند که ذکر نکته ای کوجک راجع به تمام آن ها از عهده این مقاله خارج است؛ پس اگر به ادامه مطلب علاقه مندید، به کتاب"دهر" نوشته دکتر حسین سالاری مراجعه کنید.
