نقالی و رو حوضی

گونه های نقالی و رو حوضی از نظر فرم ،محتوا ، شیوه های اجراو حتی قدمت و سابقه تفاوت های زیادی دارند اما آن چه لزوم پرداخت هم زمان به این دو گونه را نشان می دهد، ایرانی بودن آن هاست . به عنوان مثال خیمه شب بازی و نمایش های عروسکی  ویژه ای هم در فرهنگ مردم ایرانی، دیده می شود با این حال به جهت وجود این گونه ها در فرهنگ های ملل دیگر این انحصار را نمی توان قا ئل بود. نمایش های عروسکی و خیمه شب بازی با تفاوت هایی از گذشته در اقصا نقاط جهان اجرا می شود اما نقالی گونه ی خاصی است ، که خاستگاه آن ایران است و  علاوه بر قرار گرفتن در انواع ادبی و نمایشی به عنوان یک آیین ملی و مذهبی نیز قابل بررسی است .

نقالی به مفهوم نمایش هایی که امروزه در غرب با تک بازیگر اجرا می شود شباهت های زیادی دارد . در نگاه اول شاید تنها مرجع و ماخذ نقالی ، شاهنامه ی فردوسی باشد اما با بررسی انواع و اقسام نقالی، گستردگی و جامعیت آن مشخص می شود.

پرده داری(پرده خوانی) ، شمایل خوانی(شمایل گردانی)، صورت خوانی،حمله خوانی، سخنوری(صورت تکامل یافته ی مناقب خوانی)،قوالی،روضه خوانی،شاهنامه خوانی،مولودی خوانی،حمزه خوانی و سرداری همه از اقسام نقالی هستند.

با بررسی و مشاهده ی چند نمونه از نقالی به جامعیت و کامل بودن این نوع از هنر های نمایشی پی می بریم ، موسیقی ، شعر ونقاشی ، از جمال هنر هایی هستند که در نقالی کاربرد دارند.  نقالی به جهت مستندات تاریخی که در بیان موضوعات به آن ها نیاز دارد نیز اهمیت ویژه ای دارد به خصوص در حمله خوانی که بر اساس حمله ی حیدری بازل مشهدی است ، این تاثیر بیشتر مشخص می شود ، یا در روضه خوانی که به حماسه ها ، سلحشوری ها و مصائب خاندان رسول خدا پرداخته می شود .  تاثیر کلامی  حمله خوانی یا روضه خوانی بر ذهن واحساس مخاطبین در طول تاریخ با حساسیت هایی همراه بوده است ، چه ، همان نوع روایت نقال به عنوان ملاک تاریخی  شنونده پذیرفته می شده و تطابق با متون دیگر تاریخی جنبه ی اعتبار نمی یافته است ، به همین دلیل دقت در بازنمایی درست و بر اساس حقیقت یک حادثه ی تاریخی ومذهبی بیش از جنبه های هنر شناسانه  در نقالی مد نظر بوده است.

نقالی به یکی از گونه های اجرا در تئاتر امروز بسیار شبیه است ، پرده ها و نقاشی هایی که ابزار نقل و حکایت نقال است به شیوه ی نمایش عکس در رادیو تئاتر شباهت دارد . نقالی تنها شیوه ای از قصه گویی نیست ، در واقع نقال فقط به عنوان راوی عمل نمی کند ، در شیوه های اجرای تئاترهای اروپایی، نقالی، قسمی از تئاتر مدرن محسوب می شود که مونولوگ گویی به جای دیالوگ، محوریت متن دراماتیک را تشکیل می دهد.

روحوضی نیز از گونه های نمایشی است ، که تاریخ درست پیدایش آن مشخص نیست  شاید به گذشته های دور برگردد شاید به جا مانده از نمایش های فکاهی و هجوی باشد که در دربار شاهان برگزار می شده است  اما با نگاهی به چارچوب های رایج درتخته حوضی (روحوضی) و ویژگی های شخصیت های همیشه ثابت آن نباید سابقه ی شکل گیری آن به بیش از 250 سال برسد . رو حوضی با توجه به تقسیم بندی های امروزین تئاتر در نمایش های کمدی تقسیم بندی می شود و قرار می گیرد. داستان های تخته حوضی شاید در زمان پیدایش تنها نمایش های مفرحی بوده اند که با به هجو کشیدن شخصیت هایی که جنبه طنز آمیز بیشتری برای مخاطبان داشته اند شکل گرفته اند اما شاه، سیاه،مبارک،شلی،سرداروداروغه،فکلی،مسخره و... پس سال ها تنها  وسیله و ابزار خنده ی صرف نیستند ، نماد  و نماینده ی خلق و خوها ، صفات ، یا آدم هایی هستند که  در قالب داستانی نمایشی درباره خلق می شوند.