تبیان، دستیار زندگی
صداقت و راستگویی از جمله فضایل اخلاقی می باشد و جایگاه آن در هر دل و قلب سالم است. انسان بر حسب فطرت انسانی خود، باید به گونه‌ای رفتار کند که دل و زبانش با هم یکی باشد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نرخ ارز در بازار صداقت


صداقت و راستگویی از جمله فضایل اخلاقی می باشد و جایگاه آن در هر دل و قلب سالم است. انسان بر حسب فطرت انسانی خود، باید به گونه‌ای رفتار کند که دل و زبانش با هم یکی باشد.
دروغ

امام علی علیه السلام در این باره می‌فرمایند: ‌(علامة)اَلایمانُ أَن تُؤثِرَ الصِّدقَ حَیثُ یَضُرُّكَ عَلَى الكَذِبِ حَیثُ یَنفَعُكَ؛ (نشانه) ایمان، این است كه راستگویى را هر چند به زیان تو باشد بر دروغگویى، گرچه به سود تو باشد، ترجیح دهى. (نهج البلاغه، حكمت 458). در مواقعی که دل و زبان یکی نباشد در اصطلاح این عمل دروغ گفته می‌شود که در روایات اسلامی به شدت نکوهش شده است. زندگی با صداقت انسان را به هدف اصلی زندگی که همان تعالی و رسیدن به قرب الهی است نزدیک تر می‌کند.

صداقت یکی از سرمایه‌های عظیم اجتماعی است. اگر در جامعه‌ای صداقت حکمفرما باشد، به دنبال آن اعتماد عمومی نیز افزایش پیدا می‌کند و افزایش اعتماد در جامعه موجب افزایش انسجام و قوت یک جامعه خواهد شد. در فضاهای اجتماعی عدم صداقت نه تنها مقبول نیست بلکه عملی منفور است و در صورتی که فردی متوجه عدم صداقت طرف مقابل شود احساس خوبی نسبت به وی نخواهد داشت.

از بین رفتن صداقت در مناسبات اجتماعی نه تنها موجب کندی رشد و پیشرفت یک جامعه می‌شود بلکه با به وجود آمدن فضای آلوده، بنیان و حیات آن جامعه با سقوط مواجه خواهد ساخت. همانطور که بشر برای توسعه و پیشرفت جامعه خود دائما در حال تلاش است برای حفظ سلامت روانی و مناسبات اجتماعی خود نیز نیاز به تلاش و ارتقا دارد. در جامعه ای که صداقت و راستگویی حاکم نباشد موجب از بین رفتن سلامت روانی و اخلاق در جامعه خواهد شد. اگر در جامعه افراد به گونه‌ای با هم ارتباط داشته باشند که در تمامی جنبه‌ها صداقت و راستگویی را رعایت کنند اعتماد عمومی در سطح جامعه افزایش پیدا می کند.

رواج دروغ در جامعه باعث می‌شود افراد گاهی اوقات حتی به صداقت و راستگویی دیگران نیز شک ‌کنند و روحیه بدبینی نیز در میان مردم رواج پیدا می‌کند. همچنین در صورتی که صداقت و راستگویی در روابط اجتماعی از شفافیت لازم برخوردار نباشد، پیش‌بینی رفتار افراد سخت و غیر قابل دسترس است

پیامدهای دروغ در جامعه:

رواج دروغ در جامعه باعث می‌شود افراد گاهی اوقات حتی به صداقت و راستگویی دیگران نیز شک ‌کنند و روحیه بدبینی نیز در میان مردم رواج پیدا می‌کند. همچنین در صورتی که صداقت و راستگویی در روابط اجتماعی از شفافیت لازم برخوردار نباشد، پیش‌بینی رفتار افراد سخت و غیر قابل دسترس است و انسان به دلیل ندانستن واقعیت دچار سردرگمی و تناقض در روابط خود با سایر افراد خواهد شد.

اگر انسانها بتوانند با دروغ کار خود را پیش ببرند و فکر کنند که صداقت موجب کاهش منفعت آنان می شود و در اجتماع از دیگران عقب می‌افتند، دیگر اعتماد و پای بندی به اخلاقیات وجود نخواهد داشت و به مرور شاهد کاهش گرایش به اخلاق و فضایل اخلاقی خواهیم بود.

دروغ-صداقت

اگر افراد دروغگو و متقلب در جامعه بتوانند با دروغ و نیرنگ به مقاصد و اهداف خود دست پیدا کنند و از این راه منافعی کسب کنند به مرور این رذیله اخلاقی زشتی خود را از دست می‌دهد و عمق ریشه آن در جامعه هر روز بیشتر خواهد شد.

دروغگویی و عدم صداقت آموختنی است اگر دروغگویی به صورت علنی و آشکار انجام شود، دیگران نیز یاد می‌گیرند و به مرور قبح این عمل زشت از میان می‌رود و کم کم صداقت از جامعه رخت بر می‌بندد.

دروغگویی یک بیماری است که باید آن را درمان کرد. در برخی افراد دروغگویی چنان در جان آنها ریشه دوانده که نه تنها دروغ گفتن تبدیل به عادت برای آنها شده بلکه از انجام این کار لذت هم می‌برند.

فواید صداقت در جامعه:

هرچه صداقت، راستگویی و سایر فضایل اخلاقی در جامعه بیشتر شود صمیمیت و محبت میان افراد نیز افزایش پیدا خواهد کرد و برعکس هرچه دروغ، کلک، دغل و حقه بازی در جامعه رواج پیدا کند به همان میزان افراد نسبت به هم بدبین و بی اعتماد شده و صمیمیت و محبت از جامعه رخت برمی‌بندد.

اگر در جریان امور روزمره صداقت داشته باشیم، ممکن است به خاطر رعایت آن با مشکلاتی مواجه شویم اما باز هم پیروز میدان ما خواهیم بود زیرا بر حسب فطرت ذاتی خود عمل کرده‌ایم و علاوه بر آن موجبات خشنودی خداوند را فراهم شده است؛ در ثانی جامعه را از آلودگی دروغ گویی و ایجاد حس بی اعتمادی افراد نسبت به یکدیگر پاک کرده‌ایم. چه بسا موفقیت‌ها و پیروزی‌هایی که با دروغ به دست آمده‌اند در ظاهر موفقیت باشند اما در باطن چیزی جز تاریکی و پلیدی برای فرد به ارمغان نیاورند و این منفعت ظاهری موجب خواهد شد که فرد همواره دچار عذاب وجدان باشد.

هرچه صداقت، راستگویی و سایر فضایل اخلاقی در جامعه بیشتر شود صمیمیت و محبت میان افراد نیز افزایش پیدا خواهد کرد و برعکس هرچه دروغ، کلک، دغل و حقه بازی در جامعه رواج پیدا کند به همان میزان افراد نسبت به هم بدبین و بی اعتماد شده و صمیمیت و محبت از جامعه رخت برمی‌بندد

همچنین رعایت اصل صداقت در معاملات و عرصه اقتصادی نیز یک اصل مهم و اساسی شمرده می‌شود. کم فروشی، تقلب، دورویی و دروغ نمایی در معاملات علاوه بر گناه کبیره فضای اقتصادی جامعه را نیز مسموم می‌کند و تبعات بد آن دامنگیر خود مردم می‌شود.

صداقت یکی از مهمترین و اصلی ترین فضائل اخلاقی و یکی از ابزارهای مهم در ارتباطات و تعاملات اجتماعی سالم و صحیح است. انسان با استفاده از این اصل مهم در زندگی اجتماعی خود می‌تواند احساس امنیت و آرامش را در وجود خود و سایر افراد ایجاد کند.

ترویج صداقت در روابط اجتماعی از جمله عوامل کاهش نابسامانی ها و ناهنجاری‌های اجتماعی محسوب می‌شود.

دروغ-صداقت

جامعه ای که در آن صداقت اصل و قاعده باشد اعتماد افراد به یکدیگر بالا خواهد رفت. روابط اخلاقی در میان افراد شکل می‌گیرد. میزان فساد و ناپاکی کاهش پیدا می‌کند و از همه مهمتر جامعه تبدیل به یک جامعه سالم، پاک و دینی می‌شود که در آن خیرات و برکات زیادی نهفته است.

در صورتی که افراد در تعاملات اجتماعی صداقت و راستگویی را پیشه خود سازند علاوه بر ایجاد روابط دوستانه، صمیمی و موثر شاهد رشد و پیشرفت آن جامعه خواهیم بود افزون بر آن عمل به یک فضیلت اخلاقی به مرور موجب نهادینه شدن آن در میان تمامی سطوح و اقشار یک جامعه می‌شود.

بنابر آنچه گفته شد اگر روحیه امر به معروف و نهی از منکر در میان مردم کمرنگ شود، افراد دروغگو و دغل باز به صورت آشکار عمل خود را تکرار می‌کنند و ترسی از انجام آن به دل ندارند.  لذا همه مردم، مسئولان و رسانه‌های ارتباط جمعی باید تلاش خود را در جهت نهادینه کردن این اصل مهم و حیاتی در زندگی فردی و اجتماعی انسان به کار ببرند. اصلی که چندی است در میان برخی مردم به باد فراموشی سپرده شده است و گاه حتی دیده شده که افراد با مشاهده دروغ، دغل و حقه بازی سایرین هیچ عکس العملی از خود نشان نمی‌دهند و قدمی در جهت کاهش این رذیله اخلاقی بر نمیدارند. در حالی که صداقت، این صفت پسندیده انسانی اگر در جامعه رواج پیدا کند منافع آن به تک تک افراد باز خواهد گشت.

یکی دیگر از راههای پیشگیری از دروغگویی آموزش و تربیت صحیح افراد در همان دوران کودکی است. اگر کودک از همان ابتدای زندگی که خود را می‌شناسد عادت کند همیشه حقیقت را بگوید حتی اگر ضرری متوجه او شود، در بزرگسالی  نیز این عادت در او ریشه دوانده و کمتر دچار دروغگویی می‌شود. همچنین پدر و مادر نیز نقش مهمی در شکل گیری صداقت در فرد دارند. اگر آنها در زندگی همواره و در هر شرایطی صداقت و راستگویی را پیشه خود سازند کودکان نیز در مسیر زندگی به این  امر عادت می‌کنند و راه آنان را در پیش می‌گیرند.

منصوره فراهانی

بخش اجتماعی تبیان