سریالشناسی در شبكه ملی
درباره برنامه «سین مثل سریال»
بدون شك یكی از مهمترین تولیدات تلویزیون در همه جای دنیا تولید سریال و آثار نمایشی است، به طوری كه شبكههای مختلف تلویزیونی با ساخت انواع سریال برای خود هویت و تشخص حرفهای كسب میكنند.
چهبسا بسیاری از مخاطبان، شبكههای تلویزیونی را با همین سریالها شناخته و به یاد میآورند.
كمتر كسی است كه نداند سریال هزاردستان یا مختارنامه از شبكه یك پخش شده یا بیشترین مجموعههای طنز متعلق به شبكه 3 است لذا این سریالها به نوعی معرف و مبلغ شبكه نمایشدهنده خود نیز هستند.
یك نوع تعلق خاطرعاطفی و حس نوستالژیك نسبت به برخی سریالها و شخصیتهایش در مخاطبان شكل گرفته و تا سالهای سال در ذهن آنها میماند و به خاطره تصویری ـ تاریخی بدل میشود.
كاراكترهایی مثل رضا تفنگچی، شعبان بیمخ، سلطان و سلطان بانو، قاضی شارح، مالك اشتر و مختار از آن دست شخصیتهای نمایشی تلویزیون هستند كه در اذهان مخاطب ایرانی حك شده و فراموش نمیشوند.
این شخصیتها و سریالها برای مخاطبان خود خاطره میسازند و شبكههای تلویزیونی نیز از این طریق به جلب و جذب مخاطب موفق میشوند.
با این توصیف بدون شك خاطره بازی با این سریالها و گفتوگو با عوامل و بازیگرانش هم میتواند جذابیتهای لازم یك برنامه تلویزیونی و مخاطبپسند را داشته باشد كه شبكه یك، نوروز امسال با تولید برنامه «سین مثل سریال» این خاطرهبازی شیرین را برای مخاطبانش فراهم كرد.
این برنامه واجد چند كاركرد رسانهای بود كه علاوه بر سرگرمكنندگی و ایجاد فضای مفرح میتوان آن را یك نوع بازنگری و بازشناسی شبكه ملی از تولیدات نمایشی خود و در واقع نوعی سریالشناسی دانست.
مرور تصویری و گفتاری این سریالها با حضور كارگردان و بازیگران با خاطرات ناگفته آنان نیز همراه میشد و اطلاعات تازهتری در اختیار مخاطبان قرار میداد.
از طرف دیگر نیز با مكانیسم نظرسنجی مردمی این برنامه، نظرات، آرا و سلیقه مخاطبان نیز در اختیار تولیدكنندگان و مدیران شبكه قرار میگرفت تا شناخت و آگاهی ملموستری از آثار تولیدی خود به دست آورند.
این اقدام شبكه یك را میتوان یك نوع خودسنجی هم دانست كه به ارزیابی واقعی و دموكراتیكتری از برنامههای خود دست زده است.
اگرچه سین مثل سریال برنامه مجری محوری نیست، اما شمایلی از یك تاكشوی تلویزیونی است كه بشدت به قابلیتها و ظرافتهای اجرایی وابسته است.
ایجاد فضای رقابتی بین سریالها یا بهترین بازیگرزن و مرد هیجانی مثل جشنوارههای سینمایی داشت و تعداد پیامكها نیز نشان میداد این رقابت با استقبال خوبی از سوی مردم مواجه شده و البته چه فرصت خوبی فراهم شد تا یك جریانشناسی سریالی توسط شبكه ملی صورت بگیرد.
این بار حضور بازیگران و كارگردانها نیزهدفمند بوده و صرفا به گپ و گفتهای كلیشهای و متعارف بدل نشد. نتایج نظرسنجیها به یك شناسنامه و تصویری رسانهای بدل شد كه سهامداران هر اثر نمایشی میتوانستند وزن خود را در ترازوی مردمی و نسبت و فاصله خود را با سریالهای دیگر بسنجند.
در واقع یك نوع واقعیتسنجی درباره این سریالها رخ داد كه با تصورات خام و كلیشهای و تخمینها و حدس و گمانهای غیرواقعی فاصله داشت.
مثلا شبكه یك در زمان پخش سریال تا ثریا با انتقادات برخی نهادها و شخصیتهای حقوقی مواجه شد، در حالی كه طبق آرای مردمی در این نظرسنجی این مجموعه به عنوان بهترین سریال سال گذشته برگزیده شد.
«سین مثل سریال» از دو ضعف عمده رنج میبرد. یكی استفاده نكردن از منتقدان تلویزیونی كه به تشریح و نقد و بررسی اجمالی این مجموعهها پرداخته و دیدگاههای كارشناسی خود را نسبت به آنها ارائه كنند و دوم انتخاب محمد سلوكی به عنوان مجری این برنامه كه نتوانست با شور و حال بیشتری كه با حال و هوای عید هم سازگاری دارد، برنامه را اجرا كند.
به نظر میرسید اجرای این برنامه توسط افراد دیگری كه اطلاعات بیشتری در حوزه سینما و تلویزیون داشتند میتوانست جذابیتهای برنامه را بیشتر كند.
اگرچه سین مثل سریال برنامه مجری محوری نیست، اما شمایلی از یك تاكشوی تلویزیونی است كه بشدت به قابلیتها و ظرافتهای اجرایی وابسته است.
شكل گفتوگو و شیوه مواجهه مجری با هریك از مهمانان برنامه، ظرفیت تازهای بود كه میتواند سهم زیادی درجذابیت برنامه داشته باشد البته نكات قوت و اساسا خلاقیت و نوآوری كه در ایده و طراحی این برنامه وجود داشت به حدی است كه این كاستیها به چشم نیاید یا چندان در افت كیفی آن موثر نباشد.
یكی از ویژگیهای خوب سین مثل سریال، برگزاری مسابقه بین مخاطبان و مراسم قرعهكشی توسط مهمانان بود كه هیجان و التهاب برنامه را بیشتر میكرد و آن را از یك برنامه تخصصی درباره تولیدات نمایشی تلویزیون خارج میكرد.
به معنای واقعی میتوان سین مثل سریال را یك برنامه تركیبی تلویزیونی دانست كه اتفاقا عملكرد خود را دستمایه این سرگرمی و رقابت قرار میدهد.
برگزاری این مسابقه تمهید هوشمندانهای بود كه مخاطبان بیشتری را در نظرسنجی از سریالهای تلویزیونی سهیم میكرد والبته نباید دكوربندی و طراحی صحنه و استفاده از ابزارهای رایانهای را در زیباییشناسی فرمی و بصری برنامه دستكم گرفت.
سادگی و پرهیز از المانهای شلوغ تاثیر زیادی درجذابیت برنامه ازحیث بصری و ظاهری برای مخاطبان داشت.
این برنامه قرار است به ایام عید محدود نشود و ادامه پیدا كند. همچنین با اضافه كردن منتقدان سینما و تلویزیونی كه مباحث كارشناسی را نیزبه نظرسنجیها وصل كرده یا نتایج آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند سین مثل سریال میتواند از یك برنامه مناسبتی و ویژهبرنامه نوروزی خارج شده و به یك هفت تلویزیونی بدل شود.
به نظر میرسد زمان آن رسیده تا یك برنامه تحلیلی ـ خبری درباره سریالهای تلویزیونی تدارك دیده شود كه ممكن است بیش از برنامه هفت مخاطب داشته باشد، چون تلویزیون نسبت به سینما رسانه پرمخاطبتری است.
این برنامه قطعا میتواند ضمن آسیبشناسی تولیدات نمایشی رسانه ملی در ارتقای كیفی آن نیز موثر باشد.
منبع:سیدرضا صائمی / جام جم