کارهای منزل وظیفه کیست؟
اسلام با اشتغال زن نه تنها مخالفتی ندارد بلکه در بعضی امور که مختص زنان است- مانند پزشکی زنان، آرایشگری و ... آن را واجب کفایی نیز معرفی می کند. بعد از ازدواج، زن و مرد مسئولیت ها و وظایف متقابلی را بر عهده می گیرند که به رشد و احساس خوشبختی هر دو طرف کمک می کند. در این بین مسئولیتهای مشترکی نیز وجود دارند که باید با تدبیر، ملاحظه ی احساسات یکدیگر و توأم با عشق، تقسیم شوند که از جمله ی آنها، مسئولیت های مربوط به امور خانه و نیز بچه داری است.
در خانواده های سنتی، زن ها بیشتر کارهای خانه و مسئولیت نگهداری از بچه ها را بر عهده دارند و مردان درآمد خانواده را تأمین می کنند. اما امروزه بسیاری از زنان در بیرون از خانه کار می کنند در حالیکه همچنان انتظار دارند مسئولیت کارهای خانه نیز همچنان بر عهده ی زنان باشد.
زنی برای تمام فصول!
اکثر خانمهایی که در بیرون از منزل شاغل هستند سعی می کنند همه ی کارهای منزل را خودشان بر عهده بگیرند، بیدار می شوند تا لباس بچه را تنش کنند، صبحانه آماده کنند و سر کار بروند. غروب که بر می گردند به تمیزکاری و شست و شو و پخش غذا می پردازند و آخرسر هم وقتی آخرین بچه به خواب رفت، می روند و می خوابند. به نظر این زنان، این شیوه زندگی منصفانه نیست و معمولاً کمک بیشتری از شوهرانشان می خواهند. اما با دستور دادن هم کاری از پیش نمی رود و طرف مقابل کمتر زیر بار خواهد رفت!
تقسیم کار عادلانه
بهترین راه تقسیم کارهای خانه و نگهداری از بچه ها با موافقت مشتاقانه ی هر دوی شماست. اما آنچه خیلی مهم است این است که بدانید: دستور دادن، قضاوت های غیر منصفانه یا ابزار خشم اصلا موثر نیست. تلاش برای مجبور کردن دیگری برای انجام کار بی نتیجه است. تنها راه موفقیت، تقسیم مسئولیت ها به گونه ای است که هر دو بر سر آن توافق مشتاقانه داشته باشید و برای این کار باید احساسات یکدیگر را به حساب آورید: ملاحظه دو طرفه!
حضرت امیرمومنان علی (ع) و حضرت زهرا (س) به پیشنهاد پیامبر اکرم (ص) کارهای منزل را تقسیم کرده بودند: آرد کردن نان و پختن غذا برای فاطمه (س) و خرید بیرون از منزل برای حضرت علی (ع). حال ببینیم چگونه می توان این تقسیم کار را انجام داد:
مرحله اول: کارهای خانه و مسئولیت های بچه را مشخص کنید: فهرستی تهیه کنید و این موارد را در نظر بگیرید:
1- عنوان
2- تعریف مختصری از آنچه باید انجام بدهید و زمان انجام دادن آن
3- مشخص کردن کسی که میخواهد این کار را انجام دهد 4- اهمیت مسئله برای طرفین ( از اعداد صفر تا 5 درجه بندی کنید).
مرحله دوم: کارهایی که انجام دادن آن لذت می برید یا ترجیح می دهید خودتان آنها را انجام دهید مشخص کنید:
اگر شما و همسرتان هردو وظایف خود را برعهده بگیرید می توانید آن را نوبتی انجام دهید یا بین خودتان تقسیم کنید. مثلا اگر هردوتان دوست دارید که بچه را حمام ببرید، می توانید یک بار شما یک بار همسرتان این کار را بر عهده بگیرید و یا مثلا لباس پوشاندن و در آوردن بر عهده شما و استحمام کودک بر عهده همسرتان باشد.
اگر فکر می کنید دیگری از عهده ی کاری خوب بر نمی آید ولی دوست دارد آن را انجام دهد، به او فرصت تجربه بدهید تا بتوانند توانایی خود را نشان دهد.
وقتی قدم دوم را کامل کردید 3 فهرست خواهید داشت:
1- مسئولیت های شوهر
2- مسئولیت های زن
3- فهرست کارهایی که هنوز کسی بر عهده نگرفته است.
مرحله سوم: کارهای ناخوشایند باقیمانده را یا به کسی بسپارید که انجام دادن آن ها برایش مهمتر است یا کسی را برای انجام آن کار استخدام کنید یا آن کار را از فهرست خود حذف کنید.
سوال: اگر یکی از شما مسئولیت های خود را انجام نداد چه ؟ مثلا اگر همسر شما پذیرفت که شب ها بچه را عوض کند و بعد از آن سر باز زد چه؟
این مشکل بیشتر ناشی از عادت نشدن آن کار است نه طفره رفتن از مسئولیت. اگر به کارهای تعیین شده اهمیت ندهید آنها را انجام نمی دهید چون برای شما عدت نشده اند اما به راحتی می توانید با تکرار، انجام آنها را در زندگی خود به عادت تبدیل کنید. مثلا شیاد لازم باشد چند هفته به خود یادآوری کنید که این کار را هر روز باید انجام دهید. برای خود یادداشت بگذارید که پوشک بچه باید ساعت به ساعت عوض شود. یا حتی از زنگ یادآور موبایلتان کمک بگیرید. بعد از چند هفته تمرین، مطمئناً این کار را به راحتی انجام خواهید داد.
وقتی تقسیم کار عادلانه انجام شد می توانید به مرحله بعدی برنامه وارد شوید. این مرحله به شما کمک می کند احساس بهتری داشته باشید و سپرده بانک عشق شما افزایش چشم گیری پیدا کند.
مرحله چهارم:
ببینید چه کارها و مسئولیت هایی بیشترین واحدهای عشق را برای شما پس انداز می کنند.تا اینجا: تعیین مسئولیت های خانه عادلانه است، شما مسئولیت ها را براساس تمایل و انگیزه تقسیم کرده اند. در زندگی مشترک، کارها را به این دلیل برای همدیگر انجام دهید که به احساسات هم احترام می گذارید، نه اینکه فقط کارها انجام شود و اینگونه سپرده ی زیادی در بانک عشق برای شما جمع خواهد شد. شاید دوست نداشته باشید مسئولیتی را بپذیرید چون فکر می کنید این کار ضرورتی ندارد. اما اگر همسر شما انجام این کار را لازم می داند و کمک در انجام آن، او را شاد می کند برای اطمینان از اینکه تلاش شما به هدر نمی رود، شما و همسرتان باید اطلاعات دیگری به فهرست مذکور اضافه کنید. در کنار هر کار بنویسید که اگر همسرتان در این کار به شما کمک کند چند واحد عشق ذخیره می کند؟ از مقیاس صفر تا 5 استفاده کنید (5 نشانگر حداکثر لذت و سپاس شماست.)
اگر این ارقام دقیق باشد نشان می دهد با انجام این کار چند واحد عشق ذخیره کرده اید. مثلا اگر شام پختن یا اتو کردن لباس ها و حتی جمع کردن جوراب ها به عشقتان کمک می کند پس چرا آن را انجام ندهید؟
کمک به همسرتان در یکی از کارهایی که در فهرست اوست به معنای این نیست که مسئولیت آن کار را پذیرفته اید! اگر همسرتان کم کم فکر کند دیگر این کار مسئولیت شماست آن وقت از انجام دادن آن، سپرده ای به دست نخواهید آورد و به مجردی که همسر شما کمکتان را مسلم فرض کند تأثیر آن کاهش می یابد.
اگر میخواهید به همسرتان کمک کنید مطمئن شوید که از انجام آن کار لذت خواهید برد. بنابراین کمکتان طوری باشد که خود به سختی نیفتید. البته شاید بگویید اگر انجام آن کار لذت می بردم آن را جرء مسئولیت های خودم قرار می دادم! اما شاید کمک در انجام بخشی از آن کار برایتان چندان مشکل نباشد. مثلا اگر یکی از شما بعد از شام ظرف ها را تمیز کنید، درست کردن شام برای دیگری آسانتر شود. یا شاید برایتان جالب باشد که باهم لوازم شام را جمع و جور کنید.
مولا علی (ع) با اینکه مسئولیت کارهای بیرون از منزل- مانند خرید کردن- را بر عهده گرفته بودند اما گاهی اوقات نیز به همسرشان در امور منزل (مانند آرد کردن گندمها یا پخت نان) کمک می کردند. در دین مبین اسلام، تعالیمی وجود دارد که صراحتاً کمک در کارهای منزل را تشویق می کند و حتی در روایات داریم که: مردی که در کارهای منزل به همسرش کمک کند خداوند گناهان بزرگ او را می آمرزد! و یا اینکه: زنی که یک لیوان آب به دست همسرش دهد خداوند با نظر رحمت به او می نگرد. حیف نیست که این نگاه زیبای دین را در زندگی مشخص و عاشقانه خود داخل نکنیم؟!
نتیجه گیری:
در گذشته براساس قانونی نانوشته، زنان در خانه کار می کردند و مردان در بیرون از منزل. اما امروزه این ساختار برهم خورده است و – خوب یا بد- زنان در بیرون از منزل به اشتغال مشغولند و همپای مردان در بیرون از منزل کار می کنند. اما در مورد کارهای داخل خانه گاهی اوقات همچنان اصرار بر این است که جزء وظایف زن تلقی شود و زنان زیر بار مسئولیت های داخل و خارج از خانه فشار زیادی را متحمل می شوند که در دراز مدت همین فشار به کانون خانواده لطمه می زند. پس لازم است که اگر زنی بیرون از منزل نیز کار می کند، کارهای خانه نیز به نحوی عادلانه و عاشقانه تقسیم شوند.
فاطمه سادات رادفر بخش خانواده ایرانی تبیان
منابع:
بحار الانوار
زندگانی فاطمه زهرا (س) – سید جعفر شهیدی
عشق، شکستنی است- هارلی- ترجمه: حمیدی
خانواده درمانی- گلدنبرگ
مطالب مرتبط :
