تبیان، دستیار زندگی
با نام گذاری سال جدید با عنوانتولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی بر آن شدیم تا زنجیره اتصال دو عامل ملی، یعنی تولید و سرمایه را که همان کار معرفی شده است را مورد بازشناسی قرار دهیم.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : زهره حیدری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فرهنگ کار در کشور چگونه است؟


با نام گذاری سال جدید با عنوان"تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی" بر آن شدیم تا زنجیره اتصال دو عامل ملی، یعنی تولید و سرمایه را که همان کار معرفی شده است را مورد بازشناسی قرار دهیم.

کار

از جمله مهم ترین عامل اقتصادی مورد توجه در اسلام، عامل نیروی انسانی است. در قرآن و سنت کار ایجاد شده از انسان بسیار مورد توجه قرار گرفته است به صورتی که جزء اعمال عبادی به حساب می آید و پاداش آخرت انسان ها به سعی و تلاش آنها در دنیا وابسته است. در قرآن مجید آیات زیادی درباره ارزش کار و تاکید بر عمل صالح وجود دارد. قرآن به شدت انسان را از حرف زدن های بیهوده و بی عمل منع نموده است و همواره تاکید می نماید که فضل خدا نصیب کسانی خواهد شد که اهل جهد و کوشش و تلاش باشند. به عنوان مثال در آیه 38 سوره مدثر، به صراحت این موضوع مطرح شده است که هر کس در گرو اعمال خویش است. رویکرد دین در آموزه های دینی ما بالا بردن بهره وری در جامعه است که از طریق کارو تلاش بدست می آید.

زمانی که در یک جامعه فرهنگ کار نهادینه گردد، کار کردن یک ارزش تلقی خواهد شد و همه افراد جامعه در سطوح مختلف، کارکردن را مسیر موزون جامعه دانسته و به سمت درست کار کردن حرکت خواهند کرد.

آسیب شناسی فرهنگ کار

حال با این همه سفارش های موکد و قوی برای پیوند کار دنیوی با پاداش آخرتی و روایات قرآنی و دینی که به عنوان مسلمان به آنها اعتقاد داریم، چه اتفاقی افتاده که نسبت به کار و بهره وری در فرهنگ خود فاقد انگیزه و عملکرد مناسب هستیم.

بنا بر نظر اکثر کارشناسان اقتصادی، فرهنگ و اخلاق کار در ایران نسبتاً ضعیف بوده و بنابراین لازم است فقدان این فرهنگ در جامعه به عنوان یک معضل اقتصادی، اجتماعی تلقی شود و برای شناسایی بهتر وضع موجود از نظر فرهنگ کار، بررسی ها و ریشه یابی هایی صورت گیرد.

بنا بر نظر اکثر کارشناسان اقتصادی، فرهنگ و اخلاق کار در ایران نسبتاً ضعیف بوده و بنابراین لازم است فقدان این فرهنگ در جامعه به عنوان یک معضل اقتصادی، اجتماعی تلقی شود و برای شناسایی بهتر وضع موجود از نظر فرهنگ کار، بررسی ها و ریشه یابی هایی صورت گیرد

عملکرد بخش عمده ای از شاغلان بخش خصوصی و دولتی در جایگاه مناسب و شایسته خود قرار ندارد. کار یک سرگرمی غیرسازنده و فعالیتی تکراری تلقی می شود که افراد خود را ناگزیر از انجام آن می دانند. برای امرار معاش و رفع تلکیف و توجیه شاغل بودن خود، به آن روی می آورند.این مسائل باعث کاهش انگیزه و خلاقیت در نظام کاری کشور خواهد شد و فرهنگ کار چهره کنونی را پیدا خواهد کرد. در صورتی که اگر در سازمان ها، نهادهای اجتماعی و حتی خانواده ها به شرافت، صداقت و اعتبار حقیقی اهمیت داده شود و شایسته سالاری ملاک قضاوت قرار گیرد،فرهنگ کار نمود زیباتری پیدا خواهد کرد و می توان بسیاری از مفاسد اداری را که هم اکنون از غلبه روابط بر ظوابط ایجاد شده است را برطرف نمود. تجربه سازمان‌های موفق در کشور نشانگر آن است که به رغم تأثیر عوامل محیطی، امکان بسیاری از تحولات مثبت در درون سازمان‌ها وجود دارد و این تحولات خود می‌تواند بسترساز تحولات وسیعتری در کل جامعه باشد. فرهنگ کار و نظم‌پذیری در سازمان‌ها زمینه‌های استفاده مفید و موثر از منابع انسانی و مادی را فراهم می‌سازد و آثار مطلوبی در بعد بهره‌وری و کسب مزیت رقابتی دارد. برای ارزشی کردن تولید و سودآوری، گریزی نیست جز اینکه در سازمان و جامعه فرهنگ کار رواج پیدا کند.

کار آفرینی

بررسی وضعیت بسیاری از کشورها نشان می‌دهد که در صورت برخورداری از استراتژی‌های جامع و تبدیل آن به برنامه‌های مشخص و معین می‌توان به توسعه دست یافت. در صورتی که ما بتوانیم با کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته و مدرن تبادل تجربیات داشته باشیم و به تشریح تاریخ و نحوه زندگی آنان بپردازیم، می توانیم الگوهای جهان پیرامون را به افراد جامعه معرفی کنیم و نشان دهیم که ارتقاء جایگاه هر کشوری در هر زمینه ای منوط بر سختکوشی و تلاش و کار مستمر مردم آن کشور است.این ویژگی در کشورهای شرق دور کاملا مشهود است. نگاهی به تجارب آنها نشان می دهد که در آن جوامع افراد سخت کوش بر افراد دارای استعداد ترجیح داده شده اند. ما نیز می توانیم علاوه بر استعدادیابی و ایجاد افراد شاخص، به سخت کوشی اهمیت بدهیم. بزرگترین فایده این تغییر اولویت، مشارکت بخش بیشتری از جامعه در مسائل اجتماعی خواهد بود و شایسته سالاری محقق خواهد شد.

فرهنگ کار یک هنجار فرهنگی است که یک ارزش اخلاقی مثبتی را برای انجام یک شغل درست وضع نموده است و مبتنی بر این باور است که کار فی‌نفسه دارای یک ارزش ذاتی است. مثل سایر هنجارهای فرهنگی، علاقه‌مندی و باور یک فرد به اخلاق کار اساساً تحت تأثیر تجارب و تعلیم یافتن فرد در خلال دوران طفولیت و نوجوانی است. خانواده یکی از عواملی است که در تقویت فرهنگ کار و دوام و اسمترار آن نقش دارد. این به خاطر این است که فرد دائماً تحت تأثیر خانواده قرار می‌گیرد.

اشتغال پایدار مفهومی نیست که بتوان با فعالیت ها و پیگیری های مستمد اقتصادی ایجاد نمود بلکه زیر ساختی است که باید با ایجاد فرهنگ درست کار در سنین کودکی و نوجوانی در آحاد جامعه ایجاد شود

بنابراین با برقراری ارتباط و کنش متقابل بین خانواده و فرد می‌توان به صورت ضمنی و غیرمستقیم بسترسازی لازم برای ایجاد و پرورش فرهنگ کار را فراهم ساخت والدینی که یک فرهنگ کار قوی را ابزار می‌دارند فرزندان خود را به سوی بهره‌مند شدن از فرهنگ کار قوی می‌کشانند. همین که فردی وارد محل کار می‌شود در ارتباط با تصورات و عکس‌العمل دیگران، نگرش‌های کار شکل یافته او در دوران طفولیت تایید شده و یا مورد نقض قرار می‌گیرد. در این میان مفهوم اشتغال پایدار رابطه تنگاتنگی با جایگاه کار در جوامع دارد. اشتغال پایدار مفهومی نیست که بتوان با فعالیت ها و پیگیری های مستمد اقتصادی ایجاد نمود بلکه زیر ساختی است که باید با ایجاد فرهنگ درست کار در سنین کودکی و نوجوانی در آحاد جامعه ایجاد شود. نظام آموزشی کشور می تواند در این زمینه گام های اساسی بردارد.

فرهنگ کار بدون کار مفهومی ندارد. کار کردن و فرهنگ کار بایستی نهادینه شود تا از این طریق بتوان بنیادهای فرهنگ کار را بنا نهاد و در جهت تقویت آن گام برداشت. فرهنگ کار به معنای پذیرش اصول، الگوها، رفتارها و قواعد صنعت تولید است که با اعمال ساز و کارهایی بایستی آن را ایجاد، مراقبت و کاربردی کرد. بدون تردید ساختار اقتصادی جامعه بر فرهنگ کار موثر است. امید است بتوانیم با جدیت بیشتری شعار سال جدیدمان را جدی بگیریم و تلاش روزافزون را سرلوحه زندگی فردی مان قرار دهیم.

زهره حیدری

بخش اقتصاد تبیان