امام صادق علیه السلام و جوانجوانى بهار عمر و جوان بهترین و مفیدترین قشر جامعه است.جوانان قشر متحرك، فعال و پرشور و نشاط جامعه را تشكیل مىدهند.آنها با استعدادهاى فراوان و نشاط بسیار راههاى سخت و ناهموارپیشرفت را مىپیمایند و زمام فرداى جامعه را به دست مىگیرند.بدین جهت تمام نظامها و حكومتها روى این قشر عظیم سرمایه گذارىمىكنند. در این راستا انبیاء و معصومان نیز توجه ویژهاى بهجوانان داشتهاند. در این نوشتار پرتوى از سخنان و سیره امامصادق(ع) را در زمینه مربوط به جوانان مطرح می نماییم. الف- جوانان و دین شناسىیكى از علل فاصله گرفتن جوانان از دین و مسایل مذهبى نا آگاهىآنها از دین است. جوانان چون بصیرت و آگاهى كافى از دین ندارند، تحت تاثیر تبلیغات سوء دشمنان قرار مىگیرند. امام صادق(ع) به بشیر فرمود:«لاخیر فى من لا یتفقه من اصحابنا یا بشیر ان الرجل منكم اذا لم یستغن بفقهه احتاج الیهم فاذا احتاج الیهم ادخلوه فى باب ضلالتهم و هو یعلم.» (1)خیرى نیست در آن گروه از اصحاب ما كه تفقه در دین نمىكنند. اى بشیر! اگر یكى از شما به مسایل دینىاش آشنا نباشد به دیگران محتاج مىشود و زمانى كه به آنها نیازمند شد آنها ناخواسته او را در وادى گمراهى خود وارد مىسازند. امام صادق(ع) عنایت ویژهاى به بصیرت و بینش دینى جوانان داشت. آن حضرت فرمود: « لواتیت بشاب من شباب الشیعه لایتفقه لادبته» اگر به جوانى از جوانان شیعه برخورد كنم كه دردین تفقه نمىكند او را تأدیب خواهم كرد. نیز فرمود: «العامل على غیر بصیره كالسائر على غیرالطریق و لا یزیده سرعه السیر من الطریق الا بعدا.» (2)كسى كه بدون آگاهى و بینش به دین عمل مىكند همانند كسى است كه از بیراهه مىرود وتند روى او جز دورى از راه نمىافزاید. نیز فرمود: «انظر لكل من لا یفیدك منفعه فى دینك فلا تعتدن به ولا ترغبن فى صحبته فان كل ماسوى الله تبارك و تعالى مضمحل وخیمعاقبته.» هركسى كه مفید به حال دین تو نیست به او اعتنا مكن وعلاقهاى به رقابت با او نشان مده. هر آن چه غیرالهى است نابود شدنى است و عاقبت ناخوشایندى خواهد داشت. (3) نیز فرمود: «بادروا احداثكم بالحدیث قبل ان یسبقكم الیهم المرجئه.» (4)نوجوانان را با حدیث و فرهنگ اهلبیت علیهم السلام آشنا كنید؛ قبل از آن كه مرجئه (5)بر شما سبقت بگیرند. فضیل بن یسار مىگوید: امام صادق(ع) به شیعیان فرمود: «احذرو على شبابكم الغلاه لا یفسدوهم فان الغلاه شر خلق یصغرونعظمه الله و یدعون الربوبیه لعبادالله و الله ان الغلاه (6)لشر من الیهود و النصارى والمجوس.»؛ جوانانتان را از غلات( غلو كنندگان) برحذر دارید. مبادا آنها را فاسد كنند. غلات ( غلو كنندگان ) بدترین خلق خدا هستند. آنها عظمت خدا را كوچك به حساب مىآورند و ربوبیت را براى بندگان نیز اعتقاد دارند. به خدا قسم! غلات از یهود، نصارى ومجوس بدترند. امام صادق(ع) به یكى از یارانش فرمود: «یابن جندب! بلغ معاشر شیعتنا و قل لهم: لا تذهبن بكم المذاهب، فوالله لا تنال ولایتنا الا بالورع و الاجتهاد فى الدنیا و موساهالاخوان فىالله.» (7) ؛ اى پسرجندب! به شیعیان ما بگو: مواظب باشید فرقهها و گروهها شما را منحرف نسازند. به خدا سوگند! هیچ كس به جرگه ولایت ما در نمىآید، مگر با رعایت پارسایى و تلاش دردنیا و همیارى با برادران دینى. ب- جوانان و آموزشامام صادق(ع) فرمود:«لست احب ان ارى الشاب منكم الا غادیا فى حالین: اما عالما اومتعلما.» (8)؛ دوست ندارم یكى از شما جوانان را ببینم؛ مگر دریكى از دو حال: یا دانا یا در حال یادگیرى و دانش اندوزى. ج- جوانان و ادب آموزىامام صادق(ع) فرمود:«لیس منا من لم یوقر كبیرنا و لم یرحم صغیرنا.» (9)؛ از ما نیست كسى كه به بزرگترها احترام و به كوچكترها رحم نكند. از امام صادق(ع) نقل شده است كه هرگزامام حسین(ع) جلوتر ازامام حسن(ع) حركت نمىكرد و اگر آن دو باهم بودند هرگز امامحسین(ع) جلوتر از امام حسن(ع) سخن نمىگفت. (10) امام صادق(ع) فرمود: «جاء رجلان الى النبى شیخا و شابا فتكلم الشاب قبل الشیخ فقالالنبى الكبیر الكبیر.» (11)؛ روزى دو نفر كه یكى پیر و دیگرى جوان بود به خدمت پیامبر(ص) مشرف شدند. جوان قبل از پیرمرد شروع به سخن كرد. پیامبر(ص) فرمود: بزرگ. بزرگ( منظور احترام گذاشتن به بزرگتران است ) . جوانان و تقوایكى از خطراتى كه جوانان را تهدید مىكند هوسرانى و بىبندوبارىاست و تقوا مىتواند سدى در برابر هوسها باشد. لذا امام صادق(ع) فرمود:«یامعشر الاحداث! اتقواالله» اى گروه جوانان! از خدابترسید. (12)نیز فرمود: «لاینبغى للمؤمن ان یجلس مجلسا یعصىالله فیه و لا یقدر على تغییره» (13)؛ سزاوار نیست براى مؤمن كه در مجلسى بنشیند كه در آن معصیت مىشود و نمىتواند جلوى آن را بگیرد. ه- جوانان و قرآنیكى از عواملى كه مىتواند جوانان را به درجات عالیه برساند ارتباط و انس با قرآن است. امام صادق(ع) در این باره فرمود: «من قرء القرآن و هو شاب مؤمن اختلط القرآن بلحمه ودمه» (14)؛ جوان مومنى كه به قرائت قرآن بپردازد قرآن با گوشت و خونش در مىآمیزد.و- جوانان و نمازیكى از عوامل بازدارنده جوانان از گناه نماز است.نماز در كلمات و سیره امام صادق(ع) جایگاه خاصى دارد. روایات نقل شده از آن حضرت درباره نماز به اندازه یك كتاب قطورمىباشد. در این جا فقط به یك روایت بسنده مىكنیم. امام صادق(ع) فرمود: «اول ما یحاسب به العبد الصلاه فاءن قبلت قبل سائر عمله و ان ردت رد سائر عمله.» (15)؛ اولین عملى كه در قیامت مورد محاسبه قرار مىگیرد نماز است. اگر نماز قبول شود سایر اعمال قبول مىشود و اگر نماز رد شود سایر اعمال نیز رد خواهد شد. پىنوشتها:1- كافى، ج 1، ص33.2- كافى، ج 1، ص43؛ تحف العقول، ص269. 3- میزان الحكمه، ج 5، ص306. 4- اصول كافى، ج6، ص47؛ وسایل الشیعه، ج 15، ص196. 5- مرجئه گروه منحرفى در زمان بنىامیه بودند كه صرف داشتناعتقاد را كافى مىدانستند و عمل و تكلیف را جزو ایمان به حساب نمىآوردند. (درعدل الهى، ص313؛ در كتاب الفرق بین الفرقآمده است: مرجئه مبلغانى داشتند كه مردم را به عقاید مرجئه دعوت مىكردند. 6- غلات كسانى هستند كه درباره حضرت على(ع) غلو مىكنند و او را رب مىدانند و معتقدند كه مصالح جهان به دست او انجام مىگیرد. آنها براى پنج نفر از یاران آن حضرت چنین ربوبیتى را قائلند. (مجمع البحرین، ص 328.) 7- تحف العقول، ص33. 8- بحارالانوار، ج 1، ص17. 9- همان، ج 75، ص 138. 10- مشكاة الانوار، ص 170. 11- همان، ص 168؛ ینابیع الحكمه، ج3، ص 230. 12- میزان الحكمه، ج 4، ص273. 13- وسایل الشیعه، ج 11، ص503. 14- كافى، ج 4، ص 414 وسایل الشیعه، ج 2، ص 140. 15- وسایل الشیعه، ج3، ص 22. | 
