احترام به سادات
مرحوم آیتاللّه حاج شیخ ابوالقاسم قمى از همان ابتدا، همگام با تحصیل، در تهذیب و تزكیه نفس نیز كوشا بود و از اساتید برجسته اخلاق كسب معنویت مىكرد.
ولادت
آیتاللّه حاج شیخ ابوالقاسم قمى، در حدود سال 1280 ق، در بیت علم و فضیلت زاده شد. پدرش مرحوم شیخ ملا محمد تقى هم یكى از افاضل قم بوده است.(1) البته سال ولادتش، در جایى تصریح نشده است، اما از آنجا كه در سال 1353 ق، در سنین بیش از هفتاد سالگى بدرود حیات گفت پس سال تولدش در حدود 1280 ق بوده است.(2)
ویژگیهاى اخلاقى
مرحوم آیتاللّه حاج شیخ ابوالقاسم قمى از همان ابتدا، همگام با تحصیل، در تهذیب و تزكیه نفس نیز كوشا بود و از اساتید برجسته اخلاق كسب معنویت مىكرد و بر ملكات خوب نفسانى خود مىافزود. وى به گونهاى خود را با ادب اسلامى مزیّن نموده بود كه هر كس با او همنشین مىشد، به یاد خدا مىافتاد و رنگ الهى مىگرفت.
مرحوم آیتاللّه حاج شیخ ابوالقاسم داراى ویژگیهاى اخلاقى منحصر به فردى بود كه او را از دیگران متمایز ساخته بود چنانچه از آیتاللّه العظمى گلپایگانى چنین نقل شده است:
ما عمدتاً براى استفاده از اخلاق و انفاس قدسى ایشان به درسش مىرفتیم و علاوه بر آن از علمش هم بهره مىبردیم و همین مطلب را هم آیتاللّه شبیرى زنجانى از امام خمینى و پدرشان آیتاللّه سید احمد زنجانى نقل كردهاند كه فرموده بود: در زمان ما در قم درس رسمى اخلاق نبود.
اما نمونههاى اخلاقى در حوزه از قبیل آیتاللّه حاج شیخ ابوالقاسم قمى وجود داشت كه انسان مىتوانست زندگى آنان را الگو و سرمشق قرار دهد(3) مرحوم آیتاللّه حاج آقا حسین قمى هم فرموده بود:
من منكر بودم كه در این زمان و در شرایط فعلى و فساد عمومى آدم خوب و كامل پیدا شود. با اینكه در قم آقا شیخ ابوالقاسم قمى و در نجف آقا سید مرتضى كشمیرى را دیدم و یقین كردم در این عصر هم انسان كامل و مؤمن حقیقى پیدا مىشود.(4)
احترام به سادات
یكى از ویژگیهایش، احترام و اكرام سادات بود. نقل شده است: همسر وى علویه بود و فوق العاده مورد احترام ایشان، به گونهاى كه خود از نان جو استفاده مىكرد، ولى مقیّد بود براى او نان گندم تهیه كنند. آیتاللّه سید مصطفى صفایى فرموده بود:
روزى در جلسهاى، یكى از سادات را بر خودش - به هنگام خروج - مقدم داشت، یكى از علماى قم به او گفت: چرا آبروى ما را مىبرى؟ ایشان در جواب گفت:
مىخواهى آبروى مرا جلو پیغمبر ببرى؟ او سید است و باید مقدم داشته شود.(5) نیز ایشان معمولاً كنار سفره خود، فقرا و سادات مستمند را مىنشاند و از آن غذایى كه خود مىخورد به آنها هم مىخورانید.
دورى از حاكمان وقت
دیگر از ویژگىهایش دورى از ارباب قدرت و پرهیز از مراوده با آنان بوده است. شبى صمصام - رئیس شهربانى وقت قم - براى وى كیسهاى پول مىفرستد و معظمله آن پول را به وسیله فرزندش باز مىگرداند و به فرزندش - كه مىگفت: پدر! با اینكه ما در فشاریم چرا این پول را پس مىفرستید؟
- فرمود: بابا خدا یك عقلى به من بدهد یك دینى به شما، اینها پول مىآورند و بعد از ما انتظاراتى دارند ما نمىتوانیم از آنها پول بگیریم.(6)
آیتاللّه بهاء الدینى هم فرموده است: تنها با سادات و اهل علم خوب بود، با متنفذین هیچ خوب نبود به گونهاى كه هیچیك از آنان جرأت نداشتند براى او هدیهاى بفرستند، میرزا اجازه نمىداد متنفذین در كارهاى او دخالت كنند.(7)
اخلاص
مرحوم حجة الاسلام حاج شیخ مرتضى انصارى قمى فرموده بود: روزى حاج شیخ ابوالقاسم براى اقامه جماعت به مسجد امام (ع) آمد و قبل از خواندن نماز به خانهاش بازگشت.
وقتى از ایشان علّت را جویا شدند، فرمود: كثرت نمازگزاران مرا خوشحال كرد و دیدم امروز قصد قربت در این نماز ندارم.(8)
پىنوشتها :
1 آقا بزرگ تهرانى، نقباء البشر، ج 1، ص 63.
2 امین عاملى، اعیان الشیعه، ج 2، ص 70.
3 باقرى بیدهندى، مجله نور علم، ش22، ص 84.
4 شریف رازى، گنجینه دانشمندان، ج 1، ص 129.
5 باقرى بیدهندى، مجله نور علم، ص 87.
6 همان مدرك.
7 همان جا.
8 مجله نور علم، ص 91.
منابع :
1- کتاب گنجینه دانشمندان
2- کتاب ستارگان حرم
تهیه و فرآوری: فریادرس گروه حوزه علمیه
