وعده های عمل نشده به نخبگان

فرار مغزها پدیده ای است که همواره در کشورهای جهان سوم و درحال توسعه به عنوان یک معضل شناخته شده است. این امر موجب ایراد صدمات زیادی بر بدنه اقتصادی، علمی، تکنولوژی و... در یک کشور می شود. مهاجرت نخبگان و متخصصان علمی و پژوهشی موجب کندی فرایند رشد و توسعه تکنولوژی و دانش روز در یک کشور خواهد شد از این رو برخی کشورها با در اختیار گذاشتن امکانات مختلف و ایجاد بستر مناسب، اقدام به جذب نیروهای متخصصی می کنند از کشورهایی که از این امکانات در سطح پایین تری برخوردار هستند می کنند.

در عصر کنونی وظیفه آموزش دانش و تکنولوژی و ایجاد فضا و زمینه مناسب جهت کسب علم و دانش به دانشگاه‌ها سپرده شده تا با فراهم کردن موقعیت‌ها و تامین نیازهای جوانان در عرصه علم و دانش، زمینه را برای رشد و توسعه در تمامی ابعاد فراهم کند. کشور ما در حال حاضر با شتاب بسیار زیاد در عرصه‌های علمی در حال حرکت است و این جوشش در تمامی دانشگاه‌های کشور به وضوح مشاهد می‌شود. دانشگاه‌های فعال در کشور به منظور رفع نیازهای جامعه اقدام به پذیرش و تربیت جوانان مستعد در رشته‌های مختلف علمی کرده است.

در این میان برخی از دانشجویان به دلیل برخورداری از استعداد و توانایی بیشتر در مقایسه با سایر دانشجویان، به عنوان دانشجوی نمونه یا ممتاز شناخته می‌شوند. در تمامی نقاط دنیا برای اینگونه دانشجویان تسهیلات ویژه‌ای در نظر می‌گیرند تا زمینه مساعدی برای رشد و پیشرفت آنان فراهم شود و به تبع آن جامعه با سرعت بیشتری در عرصه‌های مختلف توسعه و ارتقا پیدا کند. دانشجوی نمونه كشوری، دانشجویی است كه طبق آیین‌نامه هرسال انتخاب و معرفی می‌شود.

به منظور شناسایی و معرفی مناسب دانشجوی نمونه و ممتاز آیین نامه انتخاب و معرفی دانشجوی نمونه به تصویب دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده است. در این آیین نامه دانشجوی نمونه به فردی اطلاق می‌شود كه به لحاظ ویژگی های علمی، فرهنگی، اجتماعی و رعایت شئون دانشجویی سرآمد دانشجویان دیگر باشد. این دانشجویان به لحاظ سطح انتخاب به دو دسته تقسیم میشوند:

الف. دانشجوی نمونه دانشگاهی: به دانشجویی اطلاق می‌گردد كه در سطح دانشگاه بالاترین امتیاز را حسب گروه تخصصی ومقطع تحصیلی در میان شركت كنندگان دانشگاه محل تحصیل خود كسب وبه عنوان دانشجوی نمونه همان دانشگاه انتخاب ومعرفی می شود.

ب. دانشجوی نمونه كشور: به آندسته از دانشجویان نمونه دانشگاهی اطلاق میگردد كه بواسطه كسب بالاترین امتیاز در گروه ومقطع، توسط دانشگاه مدارك آنان برای ارزیابی به وزارتین ارسال و در هیات‌های داوری وزارتین مورد ارزیابی و به لحاظ كسب بالاترین امتیاز در گروه تخصصی و مقطع تحصیلی در میان شركت كنندگان، توسط معاونتهای دانشجویی/ آموزشی وزارتین به عنوان دانشجوی نمونه كشوری معرفی میگردند.

دانشجوی ممتاز و نمونه باید دارای یکی از شرایط زیر باشد:

-        برگزیدگان رتبه‌های اول تا سوم كنكور سراسری ژ

-        برگزیدگان رتبه‌های اول تا سوم آزمون ورودی، كارشناسی‌ارشد، دكتری تخصصی

-        دارندگان مدال طلا، نقره و برنز كشوری از المپیادهای علمی دانش‌آموزی

-        رتبه‌های اول انفرادی كشوری المپیاد علمی دانشجویان

-        دارندگان مدال طلا از المپیادهای بین‌المللی دانشجویی

در ماده دوی آیین نامه انتخاب و معرفی دانشجوی نمونه، شرایط شرکت کنندگان اینگونه ذکر شده است:

دانشجویانی كه حداقل یك نیمسال تحصیلی را با معدل كل در هر یك از مقاطع كاردانی، كارشناسی ناپیوسته و كارشناسی پیوسته  (16)،  كارشناسی‌ارشد (17)، دكترای حرفه ای (16) و دكتری تخصصی Ph.D (17) و دكتری تخصصی بالینی (15) گذرانده باشند می‌توانند در این رقابت شركت نمایند.

تبصره 1: دانشجویانی كه تا پایان شهریور ماه هر سال دانش آموخته می‌شوند می‌توانند در همان سال در این رقابت شركت نمایند.

تبصره 2: هر دانشجو در هر مقطع یك بار می‌تواند به عنوان دانشجوی نمونه كشوری انتخاب شود.

تبصره 3: داشتن حداقل معدل كل و كسب حداقل امتیاز از بخشهای پژوهشی، فرهنگی، اجتماعی و شئون دانشجویی (صرفا از ردیف اول ودوم) برای شركت در این رقابت الزامی است.

به منظور تشویق دانشجویان نمونه و ایجاد انگیزه در سایرین، تسهیلات ویژه رفاهی و آموزشی برای این افراد در نظر گرفته شده است. برخی از این تسهیلات عبارت است از: افزایش سه برابری وام ضروری و تحصیلی، رفتن به مقاطع بالاتر بدون نیاز به شرکت در آزمون وردی، پرداخت جوایز نقدی و غیر نقدی همچون سفر حج عمره، اختصاص مبالغی پول، اعطای سکه، اعطای تقدیرنامه و... . اما به نقل از برخی از این دانشجویان، تسهیلات وعده داده شده را یا دریافت نکرده‌اند، یا با تاخیر دریافت کرده‌اند و یا کمتر از آن چیزی بوده که به آنان وعده داده شده است. یکی از گلایه‌های دانشجویان نخبه، عدم همکاری دولت با پیوستن آنها با بنیاد ملی نخبگان است تا با عضویت در آن بتوانند از تسهیلات نخبگی در جهت رشد و ارتقای علمی خود استفاده کنند. همچنین طبق ماده 3 آیین نامه ارائه تسهیلات به برگزیدگان علمی کشور، دانشجویان نمونه می‌توانند بدون شرکت در آزمون ورودی در مقطع بالاتر حضور پیدا کنند اما دانشجویان نمونه به این امر معترضند که در برخی دانشگاه‌ها با این آیین نامه به صورت سلیقه‌ای برخورد می‌شود و در برخی موارد نیز رشته‌های خوب دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد ستاره‌دار هستند و دانشجویان نمونه حق انتخاب آنها را ندارند.

در مجموع  از مسئولان انتظار می‌رود به دلیل ایجاد فضای علمی و جهش به وجود آمده در عصر حاضر، با در نظر گرفتن تسهیلات بیشتر و حمایت از دانشجویان نمونه و ممتاز کشور، زمینه را برای رشد، پیشرفت و تعالی کشورمان فراهم کنند تا دانشجویان برتر در فضایی امن، آرام و بدون هرگونه دغدغه مادی و علمی در جهت گسترش علم و فناوری در تمامی عرصه‌ها فعالیت کنند. در این راستا در نظر گرفتن تدابیر لازم و برنامه‌ریزی های بنیادی برای ارتقای رفاه مادی و علمی دانشجویان ضروری به نظر می‌رسد تا در آینده با فرار مغزها و مهاجرت این دانشجویان که آینده سازان کشور اسلامی عزیزمان هستند مواجه نباشیم.