دل خوش سیری چند؟
گزارشی از وضعیت فروش کتاب‌های شعر سال نود
یک شاعر و یا یک نویسنده خوب کسی است که در مقابل هر کلمه‌ای که می‌نویسد صد کلمه خوانده باشد شاعران جوان باید میزان مطالعه خود را بالا ببرند. اگر شعر کسی خوانده نمی‌شود، چون هنوز ارزش خواندن پیدا نکرده است و گوهره مثبت و خوبی که در آن وجود دارد پرورده نشده است
در حال حاضر وضعیت فروش کتاب های شعر نسبت به کتاب های دیگر چگونه است ؟ این پرسشی است که پاسخ به آن را در گفت‌وگویی از مدیران نشر یا مسئولان فروشگاه‌های کتابی چون چشمه، ثالث، آبی، ویستار، رود، اختران ، نیک، جاویدان، مروارید، ققنوس و خانه شاعران ایران جویا شده‌ایم و ماحصلش را آورده‌ایم؛
دغدغه مردم برای شاعران امروز اهمیت دارد
مسئول فروش کتاب شعر فروشگاه کتاب نشر ثالث که خود شاعر است و دلی پردرد از کم‌توجهی به شاعران جوان دارد، در این باره می‌گوید: «فروش کتاب شعر نسبت به سال گذشته بهتر است و البته فروش کتاب‌های شعر جوان‌های امروز نسبت به شاعران دهه‌های قبل نیز بهتر است و فکر می‌کنم بهتر ازاین هم خواهد شد... در حال حاضر مخاطبان به خوانش کتاب‌های شعر نو شاعران جوان امروز بیشتر اشتیاق نشان می‌دهند، می‌توان گفت دهه 70-80 در ایران دوره گاف شعر بود زیرا بسیاری از اساتید، با جمع کردن شاگرد و مرید اطراف خود، فرم‌گرایی و زبان‌گرایی و التزام به قوائد و قوانینی که فقط خودشان از آنها سر در می‌آوردند را رواج دادند و همین امر باعث شد لطمه زیادی به مخاطبان شعر وارد شود.» این شاعر همچنین با بیان اینکه دهه 90، دهه‌ای است که شاعران به سمت ساده‌نویسی پیش رفته‌اند، می‌گوید: «در شعر این شاعران زندگی اجتماعی و دغدغه‌های مخاطب امروزی اهمیت پیدا کرده است و همین امر باعث شده، شعر جوان‌ها امروز طرفدار پیدا کند.»
مافیای نشر«بروسان» را مطرح نکرد
او در ادامه تاکید می‌کند: «غلامرضا بروسان از شاعران جوانی بود که اگر زنده می‌ماند به جایگاه خیلی رفیعی دست پیدا می‌کرد؛او کتاب « یک بسته سیگار در تبعید» اش را با هزینه خود منتشر کرد. آنقدر مافیا در پخش و انتشار کتاب وجود دارد که کسی مثل بروسان در سن 38 سالگی نتوانسته بود خودش را مطرح کند.» این شاعر درباره فروش کتاب شاعران کلاسیک و همچنین شاعران دهه 40 می‌گوید: «در میان شاعران کلاسیک، حافظ همچنان در صدر است و بیشتر برای هدیه دادن خریده می‌شود و پس از حافظ به ترتیب کتاب‌های سعدی، مولانا، فردوسی و بعضا عطار، وحشی بافقی و... فروش دارند. فروش مجموعه‌های شاعران دهه 40 همچنان همانند سالهای گذشته خوب است و طی سال‌ها ریتم فروششان تغییر نکرده است.»
فروش کتاب شعر رو به رشد است
انتشارات «چشمه» دومین فروشگاه کتابی است که در طول خیابان کریمخان به دنبال آن می‌روم؛ مردی جوان پشت یک کامپیوتر نشسته و خود را مدیر فروشگاه نشر چشمه معرفی می کند و درباره فروش کتاب‌های شعر طی چند ماهه اخیر می‌گوید: «کتاب شعر در چند ماهه اخیر فروش رو به رشدی داشته است؛ ما ناشر کتاب شعر هم هستیم و تقریبا حدود دو سال از اول سال 88 است که برای شعر شاعران جوان یک شاخه پیش بینی کرده‌ایم که خوب پیش رفته است. در این میان، شاعران کلاسیک هم جای خود را دارند و فکر نمی‌کنم زمانی پیش آمده است که فروش کتاب‌های آنها تنزل پیدا کرده باشد.»
شعری که پاسخگوی نیاز جامعه نباشد، شعر نیست
انتشارات «رود» چسبیده به انتشارات «چشمه» در خیابان کریمخان است. یکی از اعضای این فروشگاه تا اسم کتاب شعر را که می‌آورم می‌گوید: «ما جزو اولین کسانی بودیم که سال 76 یک مجموعه شعر به نام «شاعران امروز» که شامل شعرهای 500 شاعر نوپا بود را منتشر کردیم. طی این 14 سال خیلی از شاعران این کتاب معروف شده‌اند که اگر خودشان به تنهایی کتاب منتشر می‌کردند اینقدر شناخته نمی‌شدند.» او با بیان اینکه هفت درصد کتاب‌هایی‌که در این فروشگاه قرار می‌گیرد برای ما هزینه‌بردار است، می‌گوید:«هشت سال پیش بخشی از این فروشگاه را به فروش کتاب‌های شعر شاعران جوان که نوپا و ناشناخته بودند اختصاص دادیم، بدون اینکه درصد خودمان را بگیریم، شرط گذاشتیم که اگر هر کسی می‌خواهد کتابش را در قفسه فروش کتاب بگذارد، یک جلد از کتاب شعر دوستانش را بخرد، هدف ما از این کار این بود که شاعرهای جدید که هنوز مخاطب خود را پیدا نکرده‌اند، شعرهای یکدیگر را بخوانند و از اندیشه یکدیگر آگاهی پیدا کنند اما با کمال تاسف دیدیم که بعضی از آنها حاضر نبودند که شعر دوستانشان را بخوانند.» این فروشنده کتاب که سی سال است کتاب، تنها دغدغه اوست در ادامه می‌گوید: «یک شاعر و یا یک نویسنده خوب کسی است که در مقابل هر کلمه‌ای که می‌نویسد صد کلمه خوانده باشد، شاعران جوان باید میزان مطالعه خود را بالا ببرند. اگر شعر کسی خوانده نمی‌شود، چون هنوز ارزش خواندن پیدا نکرده است و گوهره مثبت و خوبی که در آن وجود دارد پرورده نشده است. واقعیت این است که شعری که نتواند پاسخگوی نیازجامعه باشد، شعر نیست. شعری که نتواند منتقد اجتماعی سیاسی دوران خود باشد، به یک شعر آبکی تبدیل می‌شود که مردم میل به خواندن آن ندارند.»
فروش کتاب شعر بد نیست و نسبت به ماه‌های گذشته خیلی بهتر شده و می‌شود. زیرا فضای شعرها و مضمون آنها قشر بیشتری از مردم را در نظر دارد و دغدغه شاعران جوان امروز به دغدغه مردم بیشتر شبیه است، ازاین رو مخاطب از شاعران جدید استقبال بیشتری می‌کنند.
اعتماد مشتری‌ها به کتاب شعر از بین رفته است
از انتشارات رود که بیرون می‌آیم کمی جلوتر به سمت میدان هفت تیر، فروشگاه کتاب نشر «آبی» قرار گرفته. مسئول فروشگاه درباره فروش کتاب‌های شعر در چند ماهه اخیر می‌گوید: «فروش کتاب شعر به‌ویژه شاعران جدید در این چند ماهه خیلی جالب نبوده است، شاعران کلاسیک هم طیف خاص خود را دارند. واقعیت آن است که اعتماد مشتری‌ها به کتاب‌های شعر از بین رفته است؛ خیلی از مشتری‌ها با اینکه یک کتاب تازه منتشر می‌شود به دنبال چاپ قدیم آن می‌گردند تا سانسور نشده آن را بیابند. » انتشارات ویستار نیز نزدیک کتابخانه مستقل «امید صبا» قرار گرفته است. مسئول انتشارات ویستار هم در رابطه با فروش کتاب‌های شعر می‌گوید: «شاعران کلاسیک فروش خودشان را دارند. می‌شود گفت بعد از حافظ بیشتر به دنبال خیام می‌آیند. شاعران دهه 40 نیز ریتم فروش ثابتی دارند و کتاب‌های شاعران جوان هم اگر مطبوعات به نقد و معرفی آنها بپردازد، معروف می‌شوند و مخاطبان به دنبال کتاب‌‌های‌شان می‌روند.»
فروش کتاب شعر؛ نه بد، نه خوب
مدیر فروشگاه «نیک» هم می‌گوید: «فروش کتاب شعر نه خوب است نه بد؛ مثل سالهای قبل است. بعد از حافظ فروش کتاب‌های خیام، سعدی، شاهنامه فردوسی، مولانا و شمس بالاست. شاعران معاصر و دهه 40 نیز نسبت به شاعران کلاسیک فروش خوبی دارند، شاعران جدید هم فروش معمولی رو به خوبی دارند.» مدیر انتشارات «جاویدان» با اشاره به اینکه فروش کتاب‌های شعر خوب است می‌گوید: «کتاب‌های شاعران کلاسیک و معاصر هر کدام طیف مشتری‌های خاص خود را دارند و فروششان همانند سالهای گذشته است. کتاب‌هایی که به‌صورت تک‌دفتری از شاعران داریم مثل کتاب‌های حسین پناهی خوب فروش می‌رود اما مجموعه‌شعرها به دلیل هزینه بالا، فروش خوبی ندارند. کتاب «سطر‌ها در تاریکی جا عوض می‌کنند» از گروس عبدالملکیان و «من یک پسر بد بودم» از رسول یونان هم جزو کتاب‌های پرفروش هستند.» مسئول فروش فروشگاه انجمن شاعران ایران نیز درباره فروش کتاب شعر در چند ماهه اخیر می‌گوید: «فروش کتاب شعر بد نیست و نسبت به ماه‌های گذشته خیلی بهتر شده و می‌شود. زیرا فضای شعرها و مضمون آنها قشر بیشتری از مردم را در نظر دارد و دغدغه شاعران جوان امروز به دغدغه مردم بیشتر شبیه است، ازاین رو مخاطب از شاعران جدید استقبال بیشتری می‌کنند. کتاب‌های شاعران معاصر فروش خود را دارند و در میان شاعرهای کلاسیک هم، بعد از حاف1 بیدل و سعدی فروششان بیشتر است. از شاعران جدید هم کتاب های «کنسرت در جهنم »، «روز به خیر محبوب من» رسول یونان و کتاب «به جهنم» از غلامرضا طریق پرفروش هستند.
پی نوشت:
* عنوان گزارش برگرفته از اشعار «سهراب سپهری»ست.
بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
منبع: تهران‌امروز- سپیده نوری
