معرفی یادمان‌های دفاع مقدس

---

چندی است در بین کسانی که در جبهه ها بوده اند و مایی که خبر آن روزها نداریم قرار گذاشته شده که با رسیدن فصل بهار تجدید پیمانی با شهدا داشته باشیم . برای همین هر ساله از اسفند تا اردیبهشت ماه سال آینده کاروان هایی تحت عنوان راهیان نور عازم مناطق عملیاتی جنوب و غرب کشور می شوند تا به یاد آورند و بشنوند از آن روزهای پر حماسه .

البته از بعد از اتمام جنگ تحمیلی ، بسیجیان،رزمندگان و خانواده های معظم شهدا و دیگر اقشار جامعه در ایام مختلف سال به خصوص در سالروز عملیات‌های فتح آفرین برای تجدید خاطرات و بیعت به مناطق عملیاتی می رفتند ولی انسجام آن به این حد نبود.

پیشنهاد طرح راهیان سرزمین نور در سال 1377 توسط معاونت پرورشی نیروی مقاومت بسیج تهیه شد. در نوروز سال 1378 مقام معظم رهبری با اقدام نمادین و پر معنا با حضور در محراب رزمندگان و شهیدان شلمچه نقطه عطفی را در راستای استراتژی فرهنگی نظام مبنی بر توجه به نظام ارزشی - حماسی ایثارگران به ویژه ارزش‌ های متوالی و انسا‌ن ساز دوران دفاع مقدس ایجاد نمودند.

و ستاد راهیان نور با مسئولیت سیاست ‌گذاری ، برنامه‌ ریزی ، هماهنگی ، حمایت و پشتیبانی از اردوهای راهیان نور در ستاد مشترک سپاه و نیروی مقاومت بسیج راه ‌اندازی و فعالیت خود را آغاز کرد.

در این مقاله قصد آن داریم چند یادمان از یادمان های دفاع مقدس غرب کشور را معرفی کنیم . تا با سفر به آن ها ضمن بهره بردن از فضای معنوی این مکان های مقدس با شهدا و خاطرات این سرزمین در دوران دفاع مقدس و همچنین با شرارت های منافقین آشنا شویم .

1-    پاوه :

شهر پاوه مدتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به پایگاه گروه‌های ضد انقلاب تبدیل و ناامن شد. تلاش شجاعانه شهید دکتر مصطفی چمران و اندک همرزمان او برای پاک‌سازی پاوه در مرداد 58، در تاریخ حماسه‌های انقلاب اسلامی به یادگار خواهد ماند. این شهر در طول جنگ یکی از عقبه‌های نیروهای خودی بود و بارها هدف حمله گروهک ‌های ضد انقلاب و هواپیماهای ارتش عراق قرار گرفت. در محاصره شهر پاوه به وسیله نیروهای ضد انقلاب در سال 58، تعدادی از پاسداران بومی و غیر بومی در بیمارستان پاوه بستری شدند که نیروی ضد انقلاب، پاسداران مجروح را از بیمارستان خارج و در محوطه بیمارستان، تیرباران کردند. شهدای بومی در قبرستان‌های محلی دفن شدند و 9 پاسدار غیر بومی در این گلزار به خاک سپرده شدند.

2 – ارتفاعات بازی دراز :

ارتفاعات بازی دراز یکی از ارتفاعات مهم و استراتژیک منطقه می‌باشد که بر شهرهای سرپل ذهاب، قصر شیرین و نفت‌شهر در داخل خاک ایران و شهرهای نفت‌خانه و خانقین در داخل خاک عراق دید و تسلط خوبی دارد. در روزهای اول هجوم عراق سردار شهید محمد بروجردی فرمانده سپاه منطقه 7 برای حفظ این ارتفاع تعدادی از رزمندگان را روی آن مستقر کرد اما به دلیل نداشتن جاده تدارکاتی و امکانات و کمبود مهمات و غذا، این افراد بدون هماهنگی با فرمانده خود، بازی‌دراز را تخلیه کردند. ارتش عراق در تاریخ 15/07/1359 این ارتفاعات را بدون درگیری اشغال و سپس جاده‌ای به طول 6 کیلومتر روی آن احداث و آسفالت کردند. برای آزادسازی بازی‌دراز عملیاتی در عاشورای 1359 اجرا شد که موفقیتی در پی نداشت. پس از آن طی دو ماه شناسایی، عملیات دیگری طراحی شد که با اجرای آن در تاریخ 02/02/1360 بخش مهمی از ارتفاعات بازی‌دراز از جمله قله‌های 1000، 1050 و 1100 گچی آزاد گردید.

3- سومار :

این شهر در مرز ایران و عراق است و فقط پانزده کیلومتر با شهر مندلی عراق فاصله دارد. این شهر در ابتدای جنگ به تصرف نیروهای عراقی درآمد. از مهمترین عملیات‌های انجام شده در این منطقه عملیات مطلع الفجر است. در مهرماه 1366 مورد حمله شیمیایی قرار گرفت و این یعنی کشته شدن بسیاری از مردم شهر و پیدایش بیماری‌های ژنتیکی.

بعد از اشغال در مهرماه 1366 به دست نیروهای بعث عراق این شهر در تاریخ هشتم مرداد 1367 به دست نیروهای جان‌برکف ایرانی به آغوش میهن بازگشت.

الان سومار تنها شهر بدون شهروند ایران است. و این شهر پر است از خانه های نیمه کاره ساخته شده خالی و مزرعه‌های پر از مین های خنثی نشده...

4- تنگه مرصاد :

تنگه چهار زبر(مرصاد) در 35 کیلومتری غرب کرمانشاه قرار دارد و همچون دروازه‌ای، تردد به این شهر را از سمت غرب کانالیزه می‌کند. جاده ترانزیتی کرمانشاه ـ خسروی از این تنگه می‌گذرد. در سوم مرداد 1367 نیروهای سازمان منافقین با همکاری و هماهنگی ارتش عراق پس از عبور از مرزهای جمهوری اسلامی ایران در محور قصر شیرین، کرند غرب، سرپل ذهاب و بدون درگیری جدی تا اسلام‌آباد پیشروی کردند و سپس به طرف کرمانشاه ادامه حرکت دادند. در شرق تنگه چهار زبر رزمندگان اسلام راه را بر آنان مسدود ساخته و درگیری را آغاز نمودند. به این ترتیب عملیات مرصاد در تاریخ 05/05/1367 آغاز گردید. با حملات نیروهای خودی،‌ نیروهای منافقین، که به آن منطقه دست یافته بودند به هلاکت رسیده یا تار و مار شدند. به جاست که در اینجا از فداکاری خلبانان هوانیروز و بالاخص سپهبد شهید صیادشیرازی هم یادی‌ شود.

در این تنگه، بنایی به یادبود عملیات مرصاد احداث گردیده است.

5- قصر شیرین :

اسم قصر شیرین بیشتر از هرچیز عشق را در ذهن آدم زنده می‌کند. عشقی به بلندای عشق فرهاد. فکر می‌کنی صدای تیشه‌های فرهاد است که در شهر می‌پیچد و هنوز عشوه‌گری‌های شیرین. اگر از مردم در مورد دهه 60 بپرسی، همه از عشق می‌گویند. می‌گویم عشق فرهاد؟ می‌خندد.

این است قصر شیرین: قبل از شروع رسمی جنگ و آن موقع که عراق در فکر حمله کردن یا نکردن به ایران بود سر توپ‌هایشان را گرفتند سمت قصرشیرین و شروع کردند به کوبیدن شهر. یعنی قصرشیرین از خردادماه که مکانی برای آزمایش و طرح کاد ارتش عراق بود زیر توپ و موشک قرار داشت. هر روز گلوله‌ها و توپ‌ها به سمت شهر شلیک می‌شد و قسمتی از شهر را تخریب می‌کرد. تا اینکه آخر شهریورماه جنگ به صورت رسمی شروع شد. گرچه مقاومت مردم شهر و نیروهای نظامی با عقب نشینی مقطعی آنان همراه بود ولی بعثی‌ها با حمله از محورهای دیگر شهر را محاصره کردند. گروهی 5نفره به صورت چریکی در حال دفاع از شهر بودند که پس از سقوط کامل شهر در چهارم مهرماه به سمت ارتفاعات بازی‌دراز رفته و حدود 100 زن و کودک را از جهنمی که عراقی‌ها درست کرده بودند نجات دادند.

قصرشیرین 21ماه در تصرف کامل عراقی‌ها بود که شکست‌های مکرر ارتش عراق در منطقه جنوبی، باعث عقب نشینی سراسری آنها شد. از آنجا که هرکسی دوست دارد در هر زمان و فرصتی ویژگی‌های برجسته‌اش را به رخ بکشد عراقی‌ها هم شرارت خود را در عقب نشینی به طور کامل نشان داده و تمام شهر به جز مسجد مهدیه را تخریب کردند. بعد از امضای قطعنامه و به منظور پشتیبانی از عملیات منافقین، عراق یک بار دیگر قصرشیرین را تصرف کرد، ولی باز هم با شکست نیروهایش مجبور به عقب نشینی شد.

6- پادگان ابوذر :

پادگان ابوذر نزدیک‌ترین پادگان نظامی به مرز در این منطقه است که مقر یکی از یگان‌های نیروی زمینی ارتش بوده است. این پادگان که مرکز تجمع نیرو و پشتیبانی یگان‌های خودی بود، بارها هدف بمباران و موشک‌باران ارتش عراق قرار گرفت. بمباران رزمندگان مستقر در این پادگان در تاریخ‌های 6 و 18/12/1363 که آماده اجرای عملیاتی در جنوب سومار بودند، ورق دیگری از تاریخ سراسر مظلومیت رزمندگان اسلام را ورق زد. این عملیات قرار بود همزمان با عملیات بدر در جنوب انجام شود که به دلایلی منتفی شد. در روزهای اول جنگ، شهید شیرودی و شهید وصال از تخلیه و سقوط این پادگان جلوگیری کردند. بیمارستان این پادگان، شاهد حوادث متعدد و بسیار زیادی بوده است.

7- قوچ سلطان :

یکی از ارتفاعات استراتژیک کردستان قله قوچ سلطان می‌باشد. یک هفته بعد از بمب گذاری در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی و شهادت 72 تن از یاران ملت بود که حاج احمد متوسلیان و سرگرد عبادت در فکر آزاد سازی این قله افتادند البته 9 ماه قبل سرگرد عبادت عملیاتی ناموفق در این منطقه داشت اما این دفعه با یک برنامه ریزی بهتر و طرحی دقیق تر آماده شده بودند تا این قله را به آغوش میهن بازگردانند.

سرگرد عبادت اولین نفری بود که شجاعانه به سنگر آتشبار عراق هجوم برد و از اولین شهدای این عملیات بود. نیروهای اسلام الله‌اکبر گویان حمله اصلی را آغاز کردند. یکی از افسران عراقی اسیر شده با حالتی بهت‌زده می‌گفت،« آن الله‌اکبری که شما می‌گفتید با آن دویدنتان، گفتیم لابد نیروی انبوهی از ارتفاع به پایین می‌آید، به همین خاطر خود را باخته و تسلیم شدیم».

در این عملیات بود که با نیروهایی کمتر از 200نفر برای اولین بار در این منطقه به داخل خاک عراق نفوذ کردیم. البته ناگفته نماند که فداکاری‌های خلبانان هوانیروز در ابتدای عملیات از مهمترین دلایل پیروزی این عملیات بود.

8- بانه :

بانه یکی از شهرهای مرزی ایران می‌باشد که فاصله آن با عراق 20کیلومتر است. این شهر در طول جنگ تحمیلی 72 بار هدف هواپیماها، موشک‌ و توپخانه‌ ارتش عراق قرار گرفته که حاصل آن 328 تن شهید و 824 تن مجروح می‌باشد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، حاکمیت در بانه به دست مردم افتاد، لیکن برخی عناصر فریب خورده فرصت طلب در پیوند با ضد انقلاب موجب نابسامانی شدند و دست به کمین و غارت زدند که همین مسأله مسئولان جمهوری اسلامی را به واکنش واداشت. با تلاش نیروهای جمهوری اسلامی، در شهریور 1358، امنیت به بانه برگشت و سپس اقدامات مسالمت جویانه هیأت حسن نیت آغاز شد. لیکن نیروهای شورشی از این حسن نیت سوءاستفاده کردند و مجدداً بر شهر مسلط شدند و اوضاع شهر را ناامن کردند. در خرداد 59 رزمندگان بار دیگر شهر را پاک‌سازی کردند و سپس در نبردهای پی‌درپی برای پاک‌سازی محورهای مواصلاتی بانه و مناطق روستایی آن، همت گماشتند و طی سال‌های 59 تا 62 در مناطق مختلف بانه امنیت نسبی برقرار کردند. و پس از آن با عملیات‌های بعدی امنیت شهرستان تقویت گردید. از عملیات‌های انجام گرفته در این منطقه می‌توان به عملیات‌های بعثت، وحدت، شهید هادوی و غدیر خم اشاره کرد.

برگرفته از راهیان نور کشور