تبیان، دستیار زندگی
سلام کردن به برخی از افراد نه تنها مستحب نیست بلکه حرام هم هست! امام علی علیه السلام فرمود: 6 گروه شایسته سلام کردن نیستند. امام صادق(علیه السلام) فرمودند: بر سه کس سلام لازم نیست.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سلام‌هایی که جایز نیست!

سلام

در مقاله پیش با عنوان «کلمه ای که خاصیت نماز شب را دارد» به بررسی آداب این سنت پسندیده پرداختیم و کوشیدیم ابعاد و زوایای ظریف این عمل به ظاهر ساده اما مهم را بازگو نماییم. اکنون در این نوشتار به بررسی مواردی می پردازیم که با همه اهمیت و ارزشی که این ادب اسلامی دارد از پرداختن به آن نهی شده است! باور نمی‌کنید با ما همراه باشید.


"سلام" اما نه همیشه!

ادب اسلامی سلام کردن سنت بسیار نیکو و پسندیده ای است که اسلام عزیز برای رشد و تعالی معنوی مسلمانان میان آنها توصیه نموده است اما با همه سفارشی که به سلام کردن و حتی سبقت در سلام دادن شده است، در مواردی از آن نهی شده است! یعنی سلام کردن ممنوع! شاید باور آن کمی دشوار باشد؛ عملی که پیامبر عزیز(صلی الله علیه و آله) در تمام عمر خویش از آن غفلت نفرمودند تا جایی که هیچ کس نتوانست در این مورد به ایشان سبقت بگیرد و حتی در سلام کردن به کودکان سفارش و توصیه های ویژه پیامبر(صلی الله علیه و آله) حاکی از اهمیت این موضوع است. اینجاست که معلوم می شود کسی جز اولیای الهی به ظرایف دین و شریعت آگاه نخواهد بود و جز ایشان نباید از کسی پیروی نمود. 

سلام کردن ممنوع!

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: بر سه کس سلام لازم نیست:

1- بر کسی که با جنازه همراه است .

2- بر آن که به نماز جمعه می رود .

3- بر کسی که داخل حمام باشد .

امام صادق(علیه السلام) نقل می کنند که پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند: شما بر اهل کتاب یعنی یهود و نصاری سلام را آغاز نکنید و اگر آنها بر شما سلام کنند بگویید: "علیکم" و با آنها مصافحه نکنید و آنها را با کنیه صدا نزنید مگر آنکه مجبور باشید

بر اساس این روایت شریف از امام صادق(علیه السلام) مؤسس مکتب جعفری و مروّج فقه شیعی سلام کردن بر این سه گروه از افراد نه تنها مستحب نمی باشد بلکه توصیه شده است از آن دوری شود و در واقع عدم استحباب سلام کردن برایشان وجود دارد.

در علت و فلسفه این موضوع شاید بتوان گفت که لازم است در این موارد سه گانه توجه فرد به موضوع و کاری باشد که در حال انجام آن است و لذا سلام کردن بر آنها لزومی ندارد. کسی که با جنازه همراه ا ست به مشایعت مسلمانی می رود که نیاز دارد به او توجه شود و برای ورودش به برزخ و عالم آخرت نیازمند توجه و دعاست پس باید کسی که همراه جنازه می رود تمام توجه خود را به او معطوف نماید و در حد خود به او کمک کند. سفرش را با خاطری آسوده آغاز نماید!

کسی هم که به نماز جمعه می رود برای یک مهمانی در روز عید جمعه حاضر می شود و باید تمام توجه خود را معطوف این موضوع نماید!

کسی هم که در حمام است، قدر مسلم مشغول کار شست وشوست پس سلام کردن به او لزومی ندارد!

ظریف کاری "سلام"!

اینجاست که معلوم می شود ظرافت های هر عملی در شریعت ولو عملی بسیار ساده و در ظاهر پیش پا افتاده چون "سلام کردن" را تنها خدا می داند و اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) و تنها در صورتی می توان مطمئن بود در مسیر صحیح گام برداشته می شود که در مسیری که آنها نشان می دهند گام برداشت و نعل به نعل پشت سر ایشان بود که پس و پیش افتادن از آنها گمراهی و خطاست و تنها ملازمت و همراهی و گوش به فرمان آنها بودن راه سعادت و خوشبختی را به همراه می آورد.

ناسزا گویی در عصبانیت

سلام های حرام!

در همین راستا در آداب سلام کردن در مواردی نه تنها لزومی ندارد سلام نمود بلکه حتّی سلام را آغاز نمودن حرام است! اصبغ بن نباته می گوید از امام  علی(علیه السلام) شنیدم که می فرمود: 6 گروه شایسته سلام نیستند:

1- یهود   2- نصاری   3- اهل نرد و شطرنج   4- اهل مشروبات الکلی و موسیقی   5- کسانی که فحش دادن به مادران را وسیله شوخی خود قرار می‌دهند. 6- شاعرانی که افراد نالایق را مدح می‌کنند .

بر اساس این روایت شریف، پیام سلامتی و دوستی اسلامی بر این گروه ها جایز نیست و نباید آرزوی سلامتی و اظهار دوستی با آنها نمود که حرمت سلام کردن به آنها این موضوع را نشان می دهد. امام صادق(علیه السلام) نقل می کنند که پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند: شما بر اهل کتاب یعنی یهود و نصاری سلام را آغاز نکنید و اگر آنها بر شما سلام کنند بگویید: "علیکم" و با آنها مصافحه نکنید و آنها را با کنیه صدا نزنید مگر آنکه مجبور باشید.

همچنین سماعه گوید از امام صادق(علیه السلام) پرسیدم اگر مسلمانی نشسته باشد و یهودی یا مسیحی یا مشرکی بر

وی سلام کند چگونه باید پاسخ دهد؟ حضرت فرمودند: بگوید «علکیم». امام صادق(علیه السلام) فرمودند: بر سه کس سلام لازم نیست: 1- بر کسی که با جنازه همراه است . 2- بر آن که به نماز جمعه می رود . 3- بر کسی که داخل حمام باشد

شعار دولت اسلامی!

با توجه به این روایات شریفه معلوم می شود که سلام کردن و آغاز سلام بر گروه های که سلام و ارزشهای اسلامی را زیر پا می گذارند نه تنها مستحب نیست بلکه حرام هم هست! اهل کتاب حتی اگر از سر جنگ و ناسازگاری با مسلمانان نیز برنیایند اما در هر حال جز جامعه و امّت مسلمانان نیستند و از این الفت اسلامی که با سلام کردن آغاز می شود نباید برخوردار باشند. البته این به معنای آن نیست که اسلام سر جنگ با آنها را دارد! بلکه اهل کتابی که اهل جزیه باشند در بلاد اسلامی از امنیت برخوردارند و می توانند همزیستی مسالمت آمیز با مسلمانان را تجربه کنند اما شعار "سلام" خود مرزبندی میان مسلمانان و غیر مسلمانان در دوستی اسلامی است.

بر بی ادبان سلام نکنید!

گروههایی از مسلمانان نیز که ارزشهای اسلامی و اخلاقی را زیر پا می گذارند افرادی هستند که شایسته دریافت پیام صلح و دوستی و سلامتی نیستند!

ایشان گروه هایی هستند که اهل فساد و گناه در جامعه اند و امّت اسلامی با تحریم شعار سلام بر آنها اعلام می کند که جامعه را از وجود چنین افرادی بری می خواهد؛ کسانی که به آلات قمار می پردازند، کسانی که مشروبات الکلی می نوشند و یا اهل موسیقی و ابتذال هستند، گروههایی که عفت در کلام ندارد و از مدار اخلاقی و تعهّد بیرون شده اند! جامعه اسلامی آنها را نباید در خود بپذیرد.

سخن پایانی ...

به نظر شما ما چقدر به آداب اسلامی پایبند هستیم؟! چقدر در ظرافتهای آداب اسلامی و مسائل شریعت دقت نظر داریم؟ و چقدر در رفتار و برخوردهای خود به اهل فن و اولیای الهی مراجعه می‌کنیم؟! ...

ن. رادفر

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


فهرست منابع و مآخذ

1- آداب معاشرت از دیدگاه معصومین (علیه السلام)- محمدعلی فارابی و یعسوب عباسی

2- وسائل الشیعه الی تحصیل السّعاده- شیخ حر عاملی

3- بحارالانوار- علامه مجلسی (ره)

4- اصول کافی- شیخ کلینی (ره)

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.