تفریح و ژست جدید جوانان

خانم حیدری مادری 50 ساله است و 9 فرزند دارد. شوهرش از كار افتاده است و او با كار بسته بندی مواد غذایی در خانه، زندگی خانواده اش را می گذراند. اما كار زیادش باعث نشده كه او از فرزندانش غافل شود. می گفت ساعت 9:30 شب برای جستجوی پسرش به پارك ساعی رفته بود. فكر می كرد در جمع نوجوانانی كه اطراف بساط قلیان فروشی جمع شده اند، ممكن است پسرش را پیدا كند. وقتی پسرش را نیافت به نصیحت همسالان پسرش مشغول شد: استفاده از مواد مخدر و اعتیاد، از همین قلیان كشیدن شروع می شود. من از بچه های خودم مراقبت می كنم. دلم برای شما جوان ها می سوزد. یكی از پسرهای خودم مدتی آلوده شده بود. آنقدر مراقبت كردم تا تركش دادم. حالا هر روز تشویقش می كنم تا با ورزش سلامتی اش را حفظ كند. این پسرم كه به دنبالش آمده ام پسر بسیار خوبی است. كار می كند و به من برای تامین مخارج زندگی مان كمك می كند. ولی من بعضی وقتها نگرانش می شوم. یك بار آمدم پارك از پشت سر او را دیدم كه نشسته بود كنار بچه ها و داشت قلیان می كشید، غافلگیرش كردم قول داده بود كه دیگر این كارها را تكرار نكند. فقط از خدا می خواهم این جمله همیشه آویزه گوشش باشد و مراقب خودش هم باشد.

با وجود هشدارهای متعدد به جوانان در مورد خطرات زیانبار استفاده از قلیان، بسیاری از آنان همچنان این هشدارها را به شوخی می گیرند و بی توجهی مسئولان امر نیز داستانی تکراری شده است. شاهد مدعای آن هم سرک کشیدن به یکی از سفره‌ خانه های گوشه گوشه شهرهای کشور و دیدن تعداد زیادی جوان قلیان به دست است.

دراین میان فرقی نمی کند چه سن و چه جسنیتی دارید، بعد از گذشتن کمتر از 6 دقیقه قلیان با طعم میوه مورد نظر در اختیار شما قرار می گیرد و شما هم برای حداقل یک ساعت از یکی از خطرناکترین تفریحات برای پرکردن اوقات فراغتتان استفاده می کنید.

قلیان دیگر پای ثابت تفریحات برخی خانواده و جوانان ایرانی است و بر اساس این باور غلط، متاسفانه امروزه قلیان كشیدن نه تنها در برخی خانواده ها جزو مواد مخدر محسوب نمی شود بلكه حتی مصرف آن در چایخانه ها و مراكز تفریحی به عنوان یك تفریح و سرگرمی نامناسب در خانواده ها به ویژه جوانان تبدیل شده است.

از یک سو آمار خانواده‌هایی که خطر و بیماری را چاشنی تفریحات سالم خود می‌کنند رو به افزایش است و از سوی دیگر تصورات مردم در رابطه با مصرف قلیان جالب و متأسفانه کمی عجیب است.

اکثر جوانان مصرف قلیان را تفریحی می‌دانند که آرامش را به آنها هدیه می‌کند و این تصور در آنها ایجاد شده که هر پک به قلیان موجی از آرامش را به همراه دارد و هر چه پک عمیق‌تر باشد رسیدن به آرامش بیشتر!

نگاه سنتی، دلیل بی تفاوتی خانواده های ایرانی به قلیان

روان شناسان دلیل بی تفاوتی خانواده های ایرانی به اثرات زیانبار مصرف قلیان را رواج آن از قدیم الایام می داند که هیچ وقت هم با سرزنش مواجه نشده است.

دکتر غلامرضا علیزاده معتقد است که نگرش سنتی به این پدیده که بسیار سیر صعودی در میان جوانان به خصوص دختران دارد منجر به بروز ناهنجاریهای بسیاری می شود.

این روزها یکی از دلایلی که منجر به جذب جوانان به سوی قلیان شده، نداشتن مکان تفریح و نداشتن برنامه برای اوقات فراغت آنهاست. سفره خانه های که قلیان هم دارند بعضا در مناطق تفریحی و خوش آب و هوا هستند و همین مساله به طور ناخودآگاه اشتیاق جوانان را برای استعمال قلیان افزایش می دهد. وی معتقد است که قلیان خود انگیزه و کشاننده اصلی نیست کشاننده اصلی، خوش گذراندن است که به تدریج جنبه اعتیاد پیدا می کند.

روی آوردن بر چنین خوشگذرانی های ناشی از بیکاری و بی مسئولیتی بیشتر افراد است یعنی فردی که در محیط خانه هیچ نوع مسئولیتی از او خواسته نمی شود فضای زندگی اش را از اینگونه خوشی ها پر می کند و برای تخلیه روانی نیز در بین بسیاری از خانواده ها بخصوص قشر مرفه محدودیتی وجود ندارد لذا اینگونه اقشار به چنین پدیده ای روی می آورند و اقشار متوسط و پایین هم از آنان پیروی می کنند این مسئله در بین دختران بیشتر جنبه «مُد» پیدا می کند برای اینکه جلب توجه می نمایند. مهم جدید بودن این پدیده در شهرهای بزرگ در بین دختران است وگرنه جنبه زیبایی ندارد. دختران نیز به گروه همسالان خود نگاه می کنند و می خواهند احساسات پسرانه مقابل با محدودیت های دخترانه و ابراز استقلال را در خودشان تقویت کنند. اما بیشتر در میان افرادی ظاهر می شود که انگیزه خاصی برای زندگی کردن ندارند و در مقابل هم نه مسئولیتی دارند و نه کاری در خانواده بلد هستند. در زمان های قدیم در مجالس خاصی قلیان می کشیدند و مربوط به برخی افراد بود ولی امروزه متأسفانه جوانان که زندگی فانتزی را ترجیح می دهند، در واقع همان مراسم قهوه خانه ها را به کافی شاپ ها تبدیل کرده اند، البته اینکه چرا خوشی و شادی را در استفاده از دود تعبیر می کنند، جای تأمل دارد، اما خود این استفاده باعث توقف بیشتر در مکانی می شود که اوقات فراغت افراد را پر می کند و ممکن است شکارگاه آنانی شود که می خواهند خلوتگاه های اعتیاد را پشت عرصه قلیان فراهم کنند .

یکی از دلایل گرایش و علاقه جوانان و نوجوانان به قلیان تنباکوی معطر است. در واقع بسیاری از آنها به دلیل این باور اشتباه و مقایسه آن با بوی بد سیگار ترجیح می دهند از این تنباکوها استفاده کنند در حالی که از اثرات و پیامدهای ناگوار آن ناآگاهند.

علیزاده با تاکید بر اینکه باید با این مساله برخورد مناسب و منطقی انجام شود، می گوید: آنچه که مشخص است استفاده از قلیان به یک اپیدمی نامرئی در کشور تبدیل شده و اراده جدی برای مقابله با آن وجود ندارد، همه دستگاههای زیربط برای مقابله با این پدیده پاس کاری می کنند و جوانان نیز کشیدن قلیان را به جز عادت، ژست هم می دانند، ژستی که مسلما برای آنها کم خطر نخواهد بود.

اگر از این ژست برای جوانان بگذریم باید پرسید با همه اما و اگرهای بیان شده برای قلیان و خطرات آن، چرا جوانان از آن استفاده می کنند؟ آیا جز این است که آنها برای پرکردن اوقات فراغت خود برنامه ای ندارند. آیا جز این است که دست خانواده ها هم برای جایگزینی تفریحات سالم خالی است. بهتر نیست دستگاههای زیربط به جای هشدارهای پیاپی وارد عمل شوند و از تولید ورود تنباکو و فعالیت اماکن ارائه دهنده قلیان جلوگیری کنند. آیا نان شب صاحبان این مشاغل تنها باید از آسیب رساندن به سلامت مردم تامین شود، آیا نمی شود این مکانها را به پاتوقهای فرهنگی سالم تبدیل کرد و هزار و یک آیای دیگر که هر چقدر به این در و آن در زدم تا از زبان مسئول مسئولی پاسخی برای آن بیابم ثمری نداشت... .

منابع:مشرق نیوز/ایرنا/خبرگزاری مهر/ روزنامه آفتاب یزد/ پایگاه اطلاع رسانی حوزه همراه با اضافات