چه چیز موجب هلاکت انسان می‌شود؟

عُجب یعنی خودبینی که ریشه ی همه ی مفاسد است؛ خود بزرگ بینی، تکبّرو حسادت مربوط به خودبینی است. خودبین خوبی های خود را بزرگ و گناهانش را کوچک می بیند، ناچار می شود خود را نمایش دهد و ریا کند، به جای این که بگوید الحمد لله روضه یا زیارت رفتم، مغرور می شود واز خدا دور می شود

بسیاری از ما کارهای خوب فراوانی داریم، امّا چگونه است ذرّه ای نورانیّت در ما ایجاد نمی شود؛ سال ها درس حوزه خوانده وقتی او را می بینی انگار خولی یا شمربن ذی الجوشن است. اوّل ای جان دفع شرّ موش کن، بعد از آن در جمع گندم کوش کن. اخلاق زشت موذی به اعمال است و پیامبر(صلی الله علیه وآله) می فرماید: " إِنّی بُعِثتُ لِاُتَمِّمَ مَکارمَ الاخلاق "؛ بشر خوبی دارد ولی ناقص است ومن مبعوث شدم آنرا کامل کنم، وقتی کامل می شویم که درجهت صحیح حرکت کنیم.

گاهی کارهای ما مانند معامله است، این خوب است امّا بهتر آن است که به این قصد باشد که بگوییم چون خدا دوست دارد انجام می دهیم. پیامبر(صلی الله علیه وآله) آمده است ما را از این بندها آزاد کند و خداخواه کند. مؤمن از غیر خدا چیز نمی خواهد و به غیر از خدا چیزی نمی خواهد. غلام همّت آنم که زیر چرخ کبود، ز هر چه رنگ تعلّق پذیرد آزاد است؛ پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمودند کلمه ای می گویم که احدی نگفته است، قولوا لا اله الا الله تُفلِحوا، ما این را فقط به زبان می گوییم ولی در باطن می گوییم لا اله الا شخصیّت، پول، مقام...

دعای بیستم صحیفه سجّادیه (دعای مکارم الاخلاق) یک کلمه است و همه چیز در آن است، " بلّغ بایمانی أکمَلَ الایمان"، کاملترین ایمان را به من بده. باید شرایط را ایجاد کرد وموانع را برطرف کرد تا نتیجه برقرار شود، همه ی عبادات دچار فساد می شوند،در این دعا امام سجّاد(علیه السلام) در این دعا می فرمایند: " عَبِّدنی لَکَ ولا تُفسِد عِبادَتی بالعُجب "، شیطان هم عبادت می کرد ولی عجب و تکبّر داشت. می گوید سی بارحج و پنجاه بار عمره رفته ام امّا بجای اینکه معنای شکر از آن بیاید می خواهد همه به او ارادت بورزند. طواف خانه ی کعبه دور سنگ و گل گشتن است، وظیفه ی همه ی انبیاء هم هست ولی هفت مرتبه ی عشق را باید طی کرد، تمام درون باید نورانی شود.

عُجب یعنی خودبینی که ریشه ی همه ی مفاسد است؛ خود بزرگ بینی، تکبّرو حسادت مربوط به خودبینی است. خودبین خوبی های خود را بزرگ و گناهانش را کوچک می بیند، ناچار می شود خود را نمایش دهد و ریا کند، به جای این که بگوید الحمد لله روضه یا زیارت رفتم، مغرور می شود واز خدا دور می شود. همه ی خوبی ها در معرض فساد هستند. می فرماید:" عبّدنی لک و لا تُفسِد عبادتی بالعُجب " و "هَب لی مَعالِیَ الاخلاق و اعصِمنی مِنَ الفخر"، پس فخر اخلاق خوب را فاسد می کند.

پیامبر(صلی الله علیه وآله) می فرمایند: " أنا سیّدُ وُلدِ آدم ولا فَخرَ"، من  بزرگترین بشر روی زمینم ولی فخری ندارم؛ ایشان دست کارگر را می بوسید. امام سجّاد(علیه السلام) در این دعا از خدا می خواهد که شرایط را فراهم کند وموانع را برطرف کند.

آیت الله بهجت با وجود بیماری در مجالس مردم شرکت می کردند و می فرمودند:" می خواهم به این مردم متبرّک بشوم". ما ایشان را نمی شناسیم و متأسّفانه از اسم ایشان دارد سوء استفاده می شود، میفرمودند:" به علمتان عمل کنید"، کیست مرد که این کار را بکند؟

معصومین(علیه السلام) می فرمودند: " وقتی امام می شویم خود را از همه کوچک تر می بینیم ". انسان مقرّب همیشه کوچکتر است و به همه با دیده ی احترام می نگرد، و انسان متکبّر به همه با دیده ی حقارت نگریسته و مردم را پست و حیوان می داند. بله ما همه حیوانیم، عدّه ای گرگ و گزنده  وعدّه ای بارکش و خدمت گذار، ولی خداوند سرپوش انسان روی ما گذاشته است، بشر محترم است خود را ممتاز ندانیم؛ انسان کامل امام زمان (عج) است.

کسانی که اهل کشف و کراماتند و باطن ها را می بینند به مردم بیشتر احترام می گذارند تا آن ها به خدا امیدوار بشوند. نه گول ظاهر افراد را بخورید نه به کسی بدبین بشوید. هیچ کس به اندازه ی امام (ره) به خودش بد نگفته است.

اگر کسی در برابر قدرت ها چاپلوسی می کند، طردش کنید و اعتنا نکنید؛ کسی که می گوید ایّاک نعبد وایّاک نستعین در برابر قدرت ها تواضع نمی کند. آیت الله قاضی (ره) را ما نمی شناسیم - ناراحتم از اینکه این بزرگان را عنوان می کنیم و اگر حرفی می زنیم مردم خیال می کنند فلان عمل خوب است یا بد است -  ایشان در کلاس درس یک جمله می فرموده اند که " خودبین نباشید، خدابین باشید " وسه ساعت سکوت می کردند وشاگردانی چون آیت الله بهجت و میلانی را تربیت کردند که له شده بودند و چیزی از ایشان باقی نمانده بود. امام (ره) سالیان سال حرف را تعطیل کرد و به سکوت فرو رفت؛ حرف زدن زیاد آدم را پرت می کند.

مشغولیت از کارهای شیطانی است

از کارهای شیطان این است که ما را از این عبادت به آن عبادت و از کتابی به کتابی دیگر مشغول می کند و خیال می کنیم عبادت است؛ " مَن دَخَلَه العجب هلک "؛ هلاک انسان در عُجب است. آیت الله بهجت می فرمودند :" این بشر همه چیز را برای خودش می خواهد "، نمونه اش کربلاست، چه کردند برای ریاست و دو روز دنیا. کسانی سرافراز بودند که به مردم خدمت کردند و اخلاص داشتند.

"لا وَحدَة أوحَشُ مِنَ العُجب "، هیچ تنهایی وحشتناک تر از عُجب نیست، مردم از آدم ازخودراضی، ناراضی اند و تنها می ماند . " العُجبُ دَرَجات مِنها أن یُزَیّن للعبدِ سوءُ عَمَلِه و یَراهُ حَسَناً و یَحسَبُ أنّهُ یُحسِنُ صُنعاً، و مِنها أن یُؤمِنَ العَبد بِرَبِّه  فَیَمُنُّ عَلی الله تعالی ولله علیهِ فیهِ المَنّ " عُجب درجاتی دارد از آن جمله است این که بنده کار زشتش در نظرش زیبا می شود وآن را نیک می بیند و خیال می کند کار نیکی کرده است و دیگر این که بنده به خدا ایمان می آورد و در ایمانش بر خدا منّت می گذارد و حال اینکه خدا بر او منّت دارد؛ چون عملش را بزرگ می داند بر خدا منّت می گذارد و از همه هم توقّع دارد. این بشر اگر اصلاح نشود می گوید همه چیز فدای من و وقتی اصلاح شد می گوید من فدای همه. " هل أنَبِّؤُکُم بالاخسَرین أعمالاً الّذین ضَلَّ سَعیُهُم فی الحیاةِ الدّنیا و هُم یَحسَبونَ أن یُحسِنونَ صُنعاً ".

القاب امروزی محتوایی ندارد

القاب امروز محتوایی ندارند، ناصرالدّین شاه وقتی به یکی از علمای اصفهان نامه نوشت و او را حجّت الاسلام خطاب کرد، او پاسخ داد حجّت الاسلام سیّد شفتی است که آهن را در دستش موم می کند- نه اینکه هر که این کار را بکند حجّت الاسلام باشد، چرا که مرتاض ها هم از این کارها می کنند- به میرفندرسکی می گویند ببینید مسجد شما چقدر خراب است و این کلیسا چه آباد است، ایشان می گوید الله اکبر، کلیسا خراب می شود. با مدح و ستایش و لقب، سنگ پا برلیان نمی شود، البتّه باید احترام کرد اشخاص را. همه ی موجودات آیت الله هستند ولی کو حجّت الاسلام؟

منبع :

بیانات آیت الله امجد