تبیان، دستیار زندگی
هر مکلف که دارای شرایط باشد وجوب حج به دلیل قرآن و احادیث وارده از نبی اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام بر او ثابت است . حج یکی از ارکان دین است و از ضروریات ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

وجوب حج

حج معانی؛ گفتگو با حجة الاسلام محمدی ری شهری

هر مکلف که دارای شرایط باشد وجوب حج به دلیل قرآن و احادیث وارده از نبی اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام بر او ثابت است . حج یکی از ارکان دین است و از ضروریات آن بشمار می رود. ترک حج با اقرار به وجوب ، یکی از گناهان کبیره می باشد و انکار آن ، موجب کفر است (1) . خداوند متعال در قرآن مجید فرماید: و لله علی  الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا و من کفر فان الله غنی عن العالمین . شیخ کلینی قدس سره به طریق معتبر از حضرت صادق علیه السلام روایت نموده که : هر کس از دنیا رود و حجة الاسلام را بجا نیاورد بدون اینکه او را حاجتی ضروری باشد یا آنکه به جهت بیمار شدن از آن باز ماند یا آنکه پادشاهی از رفتن آن جلوگیری نماید، چنین کس در حال مردن به آئین یهودیان یا نصرانیان از دنیا خواهد رفت . این آیه و این روایت در اهمیت حج و وجوب آن کافی است و روایات بسیاری  در این دو قسمت وارد شده که این مختصر، گنجایش ذکر آنها را ندارد و چون که مستحبات حج بیش از آن است که در این رساله بیان شود، لذا به بیان مقداری  از آنها اکتفا کرده و بقیه را به کتب مفصله وامی گذاریم که بجا آوردن آنها به امید ثواب اشکالی ندارد و نظر به اینکه این مناسک برای فارسی زبانان می باشد و تکلیف آنها عمره و حج تمتع است اکتفا به بیان احکام آنها شد و قبل از شروع در مناسک که مشتمل است بر دو باب و چند فصل و مسائلی چند، بعض مسائل و شرایط

وجوب حجة الاسلام و بعض مسائل نیابت و وصیت به حج و چند مساله دیگر بیان می شود.

1- آیات عظام خویی ، بهجت ، سیستانی ، تبریزی : در صورتی که مستند به شبه نباشد.

آیة الله مکارم : در صورتی که علم به ضروری بودن آن داشته باشد.

آیة الله صانعی : اگر برگردد به تکذیب نبی صلی الله علیه و آله .

آیة الله غروی : شاید به همین مناسبت است که در آیه مبارکه فرموده است : (و من کفر فان الله غنی عن العالمین ) از ترک حج تعبیر به کفر فرموده است .

مسئله 1-

حجة الاسلام که حج واجب بر شخص مستطیع است ، بیش از یک مرتبه در تمام عمر واجب نیست .

مسئله 2-

وجوب حج ، بر شخص مستطیع فوری (1) است یعنی (2) واجب است در سال اول استطاعت بجا آورد و تاخیر آن جایز نیست (3) و در صورت تاخیر، واجب است در سال بعد انجام دهد(4) و همچنین ... .

1- آیة الله سیستانی : این فوریت دو وجه است : اول : اینکه شرعی باشد، و گویا مشهور هم همین باشد. دوم : اینکه عقلی باشد از باب احتیاط تا مبادا تاخیر آن منجر به ترک واجب بدون عذر شود که در این صورت مستحق عقوبت خواهد بود. وجه اول احوط است و دوم اقوی . پس اگر آن را از سال اول استطاعت تاخیر انداخت بدون اینکه اطمینان داشته باشد که بعدا می تواند آن را انجام دهد ولی بعدا موفق به انجام آن شود متجری  می شود، و اگر اصلا موفق نشود مرتکب گناه بزرگی  می باشد.(مناسک ، ص 8) .

2- آیة الله صانعی : لازم است .

3- آیات عظام گلپایگانی ، صافی ، خویی ، تبریزی : بلکه بعید نیست تاخیر آن از گناهان کبیره باشد.

آیة الله بهجت : و تاخیر آن بدون عذر حرام است و تکرار این تاخیر در سالها بدونتوسیط توبه از گناهان کبیره مثل ترک حج است .(مناسک ص 3) .

آیة الله صانعی : و نباید تاخیر بیاندازد.

4- آیة الله غروی : گرچه از استطاعت خارج گردد.

مسئله 3 -

اگر درک حج ، بعد از حصول استطاعت ، متوقف بر مقدماتی مثل سفر و تهیه اسباب آن باشد، تحصیل آن واجب است ، به طوری که در همان سال به حج برسد(1) و در صورتی که شخص کوتاهی (2) کند و به حج در آن سال نرسد، حج بر او مستقر می شود(3) که باید در هر صورت بعدا به حج برود هر چند استطاعت از بین برود(4) .

1- آیة الله مکارم : و در صورت حصول استطاعت چنانچه راه منحصر به نام نویسی  برای چند سال بعد باشد آن نیز واجب است .

2- آیة الله بهجت : اگر با اعتماد به اینکه با تاخیر نیز حج را حتما درک خواهد کرد ولی اتفاقا درک نکرد باز هم حج بر عهده مستقر می شود اگر چه در تاخیر معذور است (مستفاد از مناسک ، ص 3، مساله 3) .

3- آیة الله گلپایگانی ، آیة الله صافی : در صورتی حج مستقر می شود که معلوم شود اگر می رفت به حج می رسید. (مناسک عربی ، ص 12، مساله 6) .

آیة الله خویی : مگر اینکه حرجی باشد که در این صورت بر خودش واجب نیست ولی بعد از مرگ وی باید از ترکه او حج بجا آورند. (تعلیقه عروه ، ج 2، ص 262) .

آیة الله سیستانی : اگر تاخیر به علت اطمینان به درک حج در همین سال باشد و اتفاقا نرسد حج بر او مستقر نخواهد شد. (مناسک ، ص (10.

آیة الله فاضل : در صورتی حج بر او مستقر می شود که اگر می رفت به حج می رسید.

4- آیة الله غروی : مگر در صورتی حج تسکعی از قدرت عرفی او خارج بوده باشد.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.