غیبت پشت سر مسؤولین

هر کس با توجه به موقعیت اجتماعی و شیوه زندگی ممکن است نسبت به برخی آفات بیشتر در خطر باشد، بنا بر این لازم است نسبت به آنها حساسیت ویژه ای به خرج دهد تا گرفتار نشود. غیبت گناه کبیره ای است که دایره رواج آن بسیار گسترده و غفلت از موارد آن منجر به افتادن در این چاه می گردد.

در نوشتار ذیل، درباره غیبت، نکاتی پندآموز را در بیان بزرگان و علمای ربانی می خوانیم.

طلاب در معرض گناهان زبانی

«آیت الله حق شناس» فرمودند:

«باید ببینیم محرماتى كه ممكن است در معرض آن قرار گیریم چه چیزهایى هستند وتصمیم بگیریم از آنها پرهیز كنیم؛ زیرا هر انسانى معمولاً در معرض گروه خاصى از گناهان است وعده دیگرى از معاصى را نمى تواند انجام دهد، یا اصلاً با شأن او ناسازگار است.

براى نمونه یك دانشجوى علوم دینى معمولاً در معرض شرابخوارى نیست؛ زیرا چنین كارى در شأن او نیست واصلاً به آن فكر نمى كند و ارتكاب چنین معصیتى از او متصور نیست. همین طور لواط، زنا، دزدى، كم فروشى وگناهانى از این قبیل از چنین كسى انتظار نمى رود.

ولى در عوض طلاب علوم دینى شدیداً در معرض غیبت، آزار زبانى و اهانت به مردم هستند  و باید نسبت به چنین پرتگاه هایى هوشیارى بیشترى داشته باشند. غرض این كه هر یك از ما قبل از درافتادن به ورطه معصیت، آماده باشیم و ببینیم بیشتر در معرض چه گناهانى قرار داریم و نسبت به آن گناهان هشیار و گوش به زنگ باشیم كه مبادا مبتلا شویم.» (1)

مجالس ثواب را تبدیل به مجلس گناه نکنند

در رفت و آمدهای با فامیل و آشنایان، موقعیت درک برکاتی چون صله رحم، شاد کردن قلب مؤمنان، دیدار حق داران، عیادت بیماران و... وجود دارد، اما باید دقت نمود که دیگران آن جلسه را تبدیل به مجلس معصیت نکنند.

آیت الله حق شناس می گویند:

«خدا می‌داند که من در ایام عید  با هر كس  ملاقات كردم، سر تا پا گوش بودم كه کسی غیبت نكند، دروغ نگوید. چون این‌گونه اشخاص علاوه بر این‌كه خودشان در حجاب هستند، قلب مرا هم در حجاب می‌برند.

از اعمال پسندیده‌ی این ایام (نوروز)، صله‌ی ارحام و خوشحال کردن بچه‌ها و بزرگترهاست. اما باید در نظر داشت که در این دید و بازدیدها صحبتهایی می‌شود که باید انسان زبانش را از غیبت و اهانت نگهداری کند و اگر هم بتواند- ان شاء الله- در هر مجلسی که وارد شد، یک حدیثی بخواند و مجلس را به دست بگیرد.» (2)

البته باید دقت کرد که برای ترک مجلسی که در آن گناه می شود، انسان دچار قطع رحم، بلکه در حدی که آلوده نگردد، آن را هم حفظ نماید. در استفتائی از مرحوم «آیت الله بهجت» می خوانیم:

سؤال: آیا قطع رابطه با خویشاوندان و اقوامى كه اهل غیبت و افترا زدن به مردم هستند و نهى  ازمنكر در آن ها تأثیر ندارد، جایز است؟

جواب: «اگر رَحِم هستند، به طور كلّى با آن ها قطع نكند، هر چند با سلام رساندن به آن ها.» (3)

مواظب مجلست باش

آیت الله العظمی شیخ محمدتقی بهجت می فرماید:

«مرحوم «حاج آقا حسین قمى» خیلى مقید بود كه در مجلسش غیبت نشود، حتى بعضى از معاصرین به او اعتراض مى كردند كه تو نمى گذارى ما حرف بزنیم، فورا مى گویى: غیبت نكن!

مرحوم «آقا سید عبدالهادى شیرازى» نیز تقیدى را كه حاج آقا حسین (رحمه الله) در ترك و جلوگیرى از غیبت داشت، دارا بود. ما در ابتدا مى گفتیم گویا محال است كه كسى چنین تقیدى را داشته باشد، ولى وقتى با او اختلاط و معاشرت كردیم، دیدیم نه بابا ممكن است و هیچ هم محال نیست.» (4)

جهنم رفتن، واجب کفایی است!

آیت الله مجتهدی تهرانی می فرماید:

«شخصی نزد من آمد و می خواست مرا در غیبت بیندازد، به او گفتم: ببین جهنم رفتن واجب کفائی است. یک دسته که بروند، از گردن ما ساقط است! چرا غیبت کنم و مرا به جهنم بفرستی؟» (5)

خراب کردن دیگران تا یک عمر

در بیان یکی از علت های پستی و فرومایگی این صفت مذموم، مرحوم «کربلایی احمد آقا تهرانی» می فرمودند:

« یکی از عواملی که اینقدر غیبت در اسلام منع شده، آن است که اگر شخصیت کسی در نزد دیگران خراب شود و عیوب زشت وی آشکار گردد، تا یک عمر، همگان آن شخص را بواسطه همان عمل بد او می شناسند؛ و همیشه خرابی کردار او به چشم می آید.

در ایام جوانی یکی از دوستانم را در حال انجام عمل زشتی مشاهده کردم. این اتفاق باعث شد که تا حسابی از چشم من بیافتد.

حضرت همان روز و در حالی که در قنوت نماز بودم، باطن او را به من نشان دادند. باطن وی، بسیار نورانی بود و درست و حسابی با خدا عشقبازی می کرد. سپس به من فرمودند: تو آن سوی وجود او را دیدی. اکنون این سوی او را هم تماشا کن!» (6)

چهل روزعقب افتادن با یک غیبت

آیت الله مجتهدی تهرانی نقل می کردند که:

«میرزا جوادآقا ملکی تبریزی استاد حضرت آیت الله خمینی(ره) در مجلسی حضور داشتند که غیبتی صورت گرفت، ایشان دفاع کردند، ولی سودی نبخشید؛ از مجلس بیرون آمدند و فرمودند: این مجلس چهل روز مرا عقب انداخت.

بله ایشان می فهمیدند که یک گناه چقدر اثر دارد، چون خودشان را تزکیه کرده بودند.» (7)

این ماجرا یادآور این روایتی است که از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود:

مَنِ‏ اغْتَابَ‏ مُسْلِماً أَوْ مُسْلِمَةً لَمْ‏ یَقْبَلِ‏ اللَّهُ‏ تَعَالَى صَلَاتَهُ وَ لَا صِیَامَهُ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَّا أَنْ یَغْفِرَ لَهُ صَاحِبُهُ‏ (8)؛ هر كس مرد یا زن مسلمانى را غیبت كند، خداوند تعالى چهل روز نماز و روزه او را قبول نكند مگر اینكه كسى كه غیبتش را نموده از وى درگذرد. (9)

البته روشن است که نمی توان به بهانه اینکه تا چهل روز نماز قبول نیست، مرتکب گناه بزرگتر ترک عمدی نماز شد که از اعظم گناهان کبیره است.

بعد از 15 سال فهمید!

حضرت آیت الله مجتهدی فرمودند:

«شخصی مدت 15 سال غیبت مرا می کرد و بعد از 15 سال فهمید حرفهایی که پشت سر من می زده مربوط به شخص دیگری است که فامیل او، مثل من است و او در تهران محضر داشت و چند سال قبل از دنیا رفت. غرض این که هر چه را شنیدی، نگو که حتماً صحیح است، چه بسا دروغ باشد.» (10)

غیبت پشت سر مسؤولین

حضرت آیت الله مجتهدی نقل می کردند که:

«جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای قرائتی حفظه الله می گفتند: زمانی یک بلیط اتوبوس داشتم و کنار خیابان منتظر اتوبوس ایستاده بودم بعد از مدتی اتوبوس آمد و همه سوار شدیم، دیدم دو نفر می گویند این مرد چقدر شبیه قرائتی است، دیگری گفت: نه بابا قرائتی محافظ دارد، ماشین دارد، شیر نفت در جیبش است، من به آنها گفتم قرائتی هستم. گفتند نه بابا، قرائتی را می شناسیم یکی از دندانهایش کوتاه است، لذا من هم دهانم را باز کردم، و آنها که دندانم را دیدند گویا شناختند.

چرا خودت را در غیبت و گناه می اندازی و پشت سر مردم و مسئولین حرف می زنی، آن هم اکثر اطلاعات تو  از شنیدنیهای مردم است لذا چیزی را که ندیده ای نگو.» (11)

ثواب دان سوراخ!

«آیت الله مجتهدی تهرانی» از زبان استادشان مرحوم «آیت الله شیخ علی اکبر برهان» نقل می کنند که آن مرحوم می فرمودند:

«ثواب زیاد است ولی ثواب دان ما سوراخ است، یعنی فلان عمل خوب به جای می آوریم، و در عوض به ما ثواب هم می دهند، ولی عمل حرام دیگری را انجام می دهیم، مثلاً غیبت می کنیم و ثواب ها هم می ریزد و از بین می رود.» (12)

«آیت الله حق شناس» می فرماید:

«اگر یك قدم بزنی؛ می‌رسی به خدا. با رکوع و سجود به دست و پیشانی‌ات زحمت می‌دهی؛ اما غیبت می‌كنی، اهانت می‌كنی، غیبت مسئولین ممكلت را می‌كنی. نمی‌توانی هم بروی حِلّیّت بطلبی، بد می‌گویی، زبانت بد است.» (13)

به دیگران کاری نداشته باش

مرحوم «آیت الله میرزا جواد تبریزى» (ره) اجازه نمی داد از كسى كه در آن مجلس حاضر نبود، صحبت شود و اگر مسائل مهمى خدمتشان مطرح مى ‏شد، مسأله بدون نام مطرح مى ‏گردید و ایشان جواب مى ‏دادند.

آیت الله تبریزى به اطرافیانش با عمل یاد داد كه كارى به كسى نداشته باشند، فقط فكر خود باشند كه با درس گرفتن از لغزشات دیگران خود را بسازند و غیبت را پرتاب گاه خطرناكى مى ‏دانستند كه مى ‏تواند انسان را از مسیر اصلى منحرف كند و توفیق را از انسان بگیرد به خصوص طلبه كه مى‏ خواهد مراتب كمال را درك كند لذا با عمل به همگان یاد مى ‏داد كه غیبت و صحبت از دیگران در مقابل من ممنوع است. (13)

مسجد سهله در شب درسی

«آیت الله مجتهدی تهرانی» نقل می کنند که:

«در زمان «شیخ انصاری» دو طلبه راه می رفتند و از طلبه ای تعریف می کردند که خوشا به حال فلانی دیشب توفیقاتی داشته است به مسجد سهله رفته و عبادت می کرده است و بدون اینکه آن دو متوجه باشند که شیخ انصاری(رحمه الله) پشت سرشان حرکت می کند و چون شیخ سخنان آن دو طلبه را شنید فرمودند: غیبت نکنید.

گفتند: اینکه غیبت نیست. شیخ فرمودند: دیشب شب  درس بوده است و درس خواندن واجب است و باید این طلبه که شما، از او نام بردید درس می خوانده و اگر ترک واجب کرده پس باید بداند که این فعل حرام است و این عمل او فسق است و حرف شما هم غیبت است.» (14)

پی نوشت ها:

(1)   سایت وارثون

(2)   سایت وارثون

(3)   پایگاه اطلاع رسانی آیت الله العظمی بهجت

(4)   سایت وارثون

(5)   همان

(6)   salehin.com به نقل از کتاب رند عالم سوز

(7)   سایت وارثون

(8)   بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏72، ص258، باب 66 الغیبة؛ مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏7، ص322؛ جامع الأخبار(للشعیری)، 146، الفصل التاسع و المائة فی الغیبة

(9)   گنج حكمت یا احادیث منظوم، ص233، گناه غیبت

(10)                     سایت وارثون

(11)                       همان

(12)                       همان

(13)                       همان

(14)                       همان

تهیه و فرآوری : حامد رهنما ، گروه حوزه علمیه تبیان