در جست و جوی خوشبختی

درباره «در جست و جوی خوشبختی» اثر بیل برایسون

«خانه‌ها مخزن پیچیده‌ی حیرت‌آوری هستند. آن‌چه پی بردم در نهایت شگفتی، این بود که هر چه در جهان رخ می‌دهد، هر چه کشف یا ساخته می‌شود یا بر سر آن مبارزه می‌شود در نهایت به شكلی به خانه‌های ما راه می‌یابد. جنگ‌ها، قحطی‌ها، انقلاب صنعتی، عصر روشنگری، همه‌ی  آن‌ها در کاناپه‌ها و قفسه‌های شما، در چین‌ها‌ی پرده‌ها، در نرمی کرک‌های بالش‌های شما، در رنگ‌های دیوارها و در آب لوله‌های خانه‌های شما وجود دارند.»

سطرهای بالای بخشی از پشت جلد کتاب در جستجوی خوشبختی‌ست. نویسنده در این اثر با نگاهی ویژه به زندگی انسان‌ها، تمامی حوادث تاریخی را به خانه و اتفاقات درونش ربط می‌دهد.

در‌ جستجوی خوشبختی‌ روایت تاریخ به ‌گونه‌ای‌ست كه برای مخاطب آرامش و هیجان را در كنار هم به همراه می‌آورد و برایسون برای رسیدن به این هدف از زبان استعاره بهره برده است. اكثر فصل‌های كتاب به نام قسمت‌های مختلف یک خانه نام‌گذاری شده‌اند؛ آشپزخانه، هال، ظرف‌شویی، اتاق خواب، راه‌پله و غیره بخش‌های كتابی را تشكیل می‌دهند كه در سراسر آن حوادث تاریخی روایت می‌شوند.

«بیل برایسون» نویسنده کتاب معروف «تاریخچه تقریبا همه چیز» به اندازه کافی در ایران شناخته‌شده است. به بهانه نشر ترجمه جدید کتاب این نویسنده مشهور آمریکایی با نام «در جست‌وجوی خوشبختی» که با ترجمه «علی ایثاری‌کسمایی» به‌وسیله نشر «آموت» منتشر شده است.

«علی ایثاری کسمایی» روزنامه‌نگار است و سال‌هاست ترجمه می‌کند و گواهش ترجمه‌های او در روزنامه‌ها و نشریات مختلف و همین‌طور ترجمه ‌ده‌ها کتاب در زمینه‌های گوناگون است. «در سایه آفتاب تابان»، «فرهنگ و امپریالیسم»، «حقایق اساسی درباره سازمان ملل متحد»، «سازمان ملل متحد در دنیای امروز»، «شیوه‌های مصاحبه در مطبوعات»، «روزنامه‌نگاری جهانی»، «از استالین تا یلتسین» و «آپارتاید خبری در انگلیس»، تنها چند عنوان از ترجمه‌های وی است.

پای صحبت‌های مترجم این کتاب نشستیم:

- بنده حدود چهل سال است که کارم ترجمه است. کار در چند روزنامه و مجله و سالهای بسیار برای دوایر مختلف سازمان ملل – با سختگیری و دقت فراوان خاص خودشان – و همچنین ترجمه بیش از 25 جلد کتاب، بالاخره یک چیزهایی به آدم یاد می‌دهد. برای من کتاب«در جست و جوی خوشبختی» غیرقابل مقاومت بود. داشتم می‌رفتم شمال که یوسف علیخانی، نویسنده و مدیر نشر آموت زنگ زد و گفت کتابی برای ترجمه هست، دوست داری نگاهش کنی؟ رفتم و کتاب را گرفتم. وقتی شروع به خواندنش کردم، آنقدر جذاب بود که با اینکه، به خاطر تنوع مطالبش، بسیاری از واژگانش را نمی‌دانستم، نمی‌توانستم برای یافتن واژه، کنارش بگذارم. یعنی انگار مرا سحر کرده بود. از بس‌که زبان و مطالبش جذاب بود.

و اما در مورد ویرایش، راستش را بخواهید می‌شود گفت که اصلا به آن صورت ویرایشش نکردم. خیلی خیلی کم! برای احتیاط، دست‌نوشته‌های قسمت‌هایی را می‌دادم همسرم تا به عنوان یک خواننده بخواند و عیب‌ها و نظرش را بگوید.

گمان می‌کنم فقط یکی از ترجمه‌هایم ویراستاری شد که بهتر است حرفش را نزنم. اما به‌طور کلی اگر همیشه شخص دیگری – مخصوصا اگر ویراستاری حرفه‌ای و خبره باشد- کار را بخواند بهتر است و یا اینکه می‌شود خود مترجم، مدتی پس از ترجمه، سراغ اثر برود و در حالیکه در حال و هوای انگلیسی آن نیست؛ دوباره آن را بخواند، منتها این بار به عنوان یک کتاب فارسی. در این صورت، مطمئنا خیلی از عیب‌های احتمالی را برطرف خواهد کرد.

تنوع مطالب- که دراین کتاب بسیارزیاداست- تنوع لغات و مفاهیم را ایجاب می‌کند و طبعا باعث دشواری بیشتر کار می‌شود، اما همین رفع مشکل، خودش بسیار لذتبخش است و نمی‌شود گفت دشواری کار. چطور بگویم، تا دشواری نباشد سهولت معنایی ندارد! پس این دشواری از جهتی شیرینی کار است. مثل کوهنوردی است.