بازیگری در قرن بیستم

«آموزش بازیگری در قرن بیستم/ آلیسون هوج/ مترجم: هاجر هوشمندی/ نشر نقد افکار/ 365 صفحه؛ شمارگان دوهزار و 200 نسخه و با قیمت 9هزار و 500 تومان

استانیسلاوسکی، مه‌یرهولد، گروتوفسکی، پیتر بروک و بسیاری دیگر از بزرگان تئا‌تر معاصر در کتاب «آموزش بازیگری در قرن بیستم» حضور دارند. ویراستار کتاب السون هوج معتقد است بازیگری مهم‌ترین پیشرفت در تولید تئا‌تر مدرن غرب است.

اهمیت بازیگری در آغاز قرن بیستم از یک سو به دلیل آشنایی با سنت‌های شرقی در تئا‌تر و بازیگری و از سوی دیگر به دلیل مطالعات علمی و تجربی در رشته‌های دیگری چون روانکای و بیومکانیک بود. همچنین تولد جایگاه شاخص «کارگردان» در تئا‌تر قرن بیستم نقش مهمی در این پیشرفت داشت.

مجموعه مقالاتی که در این کتاب گرد آمده‌اند به دیدگاه برجسته‌ترین چهره‌های تئا‌تر مدرن از آغاز تا امروز در زمینه‌ بازیگری می‌پردازند. نکته‌ جالب اینجاست که بسیاری از این چهره‌ها نه بازیگران، که کارگردانان تئا‌ترند. اما این کارگردانان علاوه بر نظریه‌پردازی در حوزه‌ بازیگری معمولا با بازیگران ثابت در طول سال‌ها همکاری داشته‌اند و نظریات آنان درباره بازیگری در تعامل با این بازیگران شکل گرفته و منجر به مکتب‌های مختلف در بازیگری چون مکتب استانیسلاوسکی یا مکتب مه‌یرهولد شده است.

نویسنده در این کتاب به معرفی 12 استاد و سبک بازیگری می‌پردازد که در قالب فصول و سبک‌هایی با عنوان «سیستم استانیسلاوسکی؛ راه‌های بازیگر»، «مه یرهولد و بیومکانیک»، «ژاک کوپو؛ در جست‌وجوی خلوص»، «میخائیل چخوف در تکنیک بازیگری؛ آیا دون کیشوت واقعی بود؟»، «برشت و آموزش بازیگری؛ از طرف چه کسی بازی می‌کنیم؟»، «جوان لیتل وود»، «استراسبرگ، آدلر و میسنر؛ بازیگری متد»، «جوزف چاکین و مفاهیم آموزش بازیگری؛ امکانات اجرای زمان حال»، «پیتر بروک؛ شفافیت و شبکه نامرئی»،‌ «تصور گروتفسکی از بازیگر؛ در جست و جوی ارتباط»، «آموزش با یوجینیو باربا؛ قواعد بازیگری، پیش بیانی و دمای شخصی» و «ولادیمیر استانیوسکی؛ گاردزینیتسا و بازیگر خلع سلاح شده» به مخاطبان ارائه شده است.

هر فصل از این اثر با معرفی هر یک از اساتید مورد نظر در این کتاب و برخی آثار تئاتری برجسته خلق شده از سوی آنها آغاز شده و در ادامه به معرفی و ارائه برخی تصاویر مرتبط با سبک کاری آنها می‌ ‍ ‌پردازد.

هاجر هوشمندی مترجم کتاب دلیل انتخاب این کتاب را برای ترجمه، گردآمدن تمام نظریات مهم این حوزه در یک کتاب بیان کرد و گفت: ما کمتر چنین کتابی سراغ داریم که به شکل جدی به تمام نظریات و مکتب‌های مدرن بازیگری پرداخته باشد و بسیاری افراد که در دیگر منابع صرفا نامی از آنها ذکر شده، در اینجا در فصل‌های مجزا مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.

وی افزود: همچنین انتشارات معتبر «راتلج» که ناشر اصلی این کتاب است هم آن را به عنوان یک منبع آموزشی معتبر در زمینه‌ بازیگری تئاتر معرفی کرده است. در فصل‌های مختلف علاوه بر نظریات به تئاترهای شاخصی هم که بر مبنای این نظریات اجرا شده‌اند، پرداخته  و تمرینات این کارها شرح داده شده‌اند.

هوشمندی همچنین تشکر ویژه‌ای از دکتر عطاالله کوپال استاد ادبیات نمایشی و ویراستار علمی این کتاب داشت که ترجمه را مطالعه کرده و ایرادهای آن را برطرف کرده است.

چشم‌انداز کلی کتاب در ‌‌نهایت گویای این نکته است که یک سیستم جهانی یا یک رویکرد واحد نسبت به بازیگری وجود ندارد. امروز بازیگر می‌تواند بر پایه‌ نظریه‌های مکاتب مختلف، راه شخصی خود را در بازیگری بیابد.

مقالات «آموزش بازیگری در قرن بیستم» را نویسندگان مختلف نوشته‌اند؛ ویراستار اصلی کتاب آلیسون هوج است و ویراستار علمی ترجمه فارسی عطاءالله کوپال.