در گفت‌وگو با رسا مطرح شد؛
تشریح خدمات الکترونیکی و نرم‌افزاری مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، در عصر حاضر که بحران معنویت به عنوان یکی از فراورده‌های فرهنگ غربی، چون ابری تیره و تار، بر بشریت سایه افکنده و او را به بیگانگی از خود، پوچی و در نهایت، به ناامیدی کشانده است، تنها نسیم حیات‌بخش علوم و معارف غنی و نورانی قرآن و اهل‌بیت مطهر پیامبر(علیهم‌السلام) است که می‌تواند امید و حیات را به بشریت ارائه دهد؛ بر همین اساس است که روز به روز، مطالبات جهانی برای بهره‌گیری از این معارف، افزایش می‌یابد و عدم پاسخگویی به این نیاز جهانی از یک سو، ظلم بر بشریت بوده و از سوی دیگر، سبب مهجور ماندن فرهنگ غنی اسلام خواهدشد که بزرگ‌ترین ظلم به این فرهنگ است. بدیهی است بهره‌گیری از فن‌آوری اطلاعات، یکی از بهترین وسایل جهت ترویج این فرهنگ غنی، در سراسر جهان است.
در زمان حاضر، استفاده از رایانه، امری است از یک سو اجتناب‌ناپذیر که در تسریع کارها و در کاهش حجم نیروی انسانی، تأثیر بسزایی دارد و از سوی دیگر، از جهات مختلف، کاری پرهزینه است و کوچک‌ترین بی‌دقتی یا کوتاهی‌کردن یا انحراف در آن، افزون بر هزینه‌های هنگفت مالی، موجب لو رفتن اطلاعات طبقه‌بندی‌شده می‌گردد که خود، خسارتی غیرقابل جبران است. بنابراین، ورود حوزه‌های علمیه به عرصه بهره‌گیری از فن‌آوری اطلاعات، امری ضروری و غیرقابل انکار است؛ از این‌رو به سراغ خدیوی معاون نرم افزاری مرکز فناوری و اطلاعات حوزه‌های علمیه برادران کشور که خود از دانش آموختگان حوزه علمیه و دانشگاه است رفتیم تا در خصوص راه اندازی پورتال جامع حوزه‌های علمیه و فعالیت‌های مجازی حوزه بیشتر بدانیم.
رسا ـ با توجه به راه‌اندازی پورتال یکپارچه حوزه‌های علمیه بفرمایید این کار با چه هدف و از چه زمانی آغاز شد؟
فعالیت‌های نرم افزاری و الکترونیکی در برخی معاونت‌ها انجام شده بود که به تناسب برخی از معاونت‌ها فعالیت‌هایشان شدت و ضعف داشت، البته این فعالیت‌ها به صورت پراکنده صورت گرفته بود که این کار باعث موازی کار می‌شد.
به عنوان مثال در امور طلاب موضوع شهریه استادان حوزه و طلاب را داشتیم که معاونت امور طلاب تمامی این اطلاعات را از سراسر کشور جمع آوری می‌کرد و معاونت آموزش نیز همین اطلاعات را به صورت جداگانه گرآوری می‌کرد.
همیشه این آمار با هم مغایرت داشت و هیچ زمانی در این خصوص آمار صحیح دردست مدیران قرار نمی‌گرفت؛ از این‌رو تصمیم گرفتیم برای کاهش کارهای موازی و وقت گیر، کار دیتا پیس یک پارچه را در چندین معاونت ایجاد کنیم.
براساس این برنامه تمامی اطلاعات استادان و طلاب در طول سال به صورت مرتب به روز رسانی و یکپارچه می‌شود و دیگر شاهد دوباره کاری نخواهیم بود.
از این رو اطلاعات تمامی طلاب و استادان حوزه در سراسر کشور از طریق این سامانه یکپارچه تکمیل و تنها از همین سامانه به طلاب خدمات ارائه می‌شود.
رسا ـ در حال حاضر چه خدمات الکترونیکی به طلاب ارائه می‌کنید؟
در حال حاضر معاونت امور طلاب حوزه‌های علمیه سامانه نرم افزاری خود را با نام «نجما» و معاونت آموزش حوزه‌های علمیه کشور سامانه نرم افزاری خود را با عنوان«نجاح» راه اندازی کرده‌اند.
هر دو سامانه به هم متصل هستند و هر کدام از معاونت‌ها به صورت مستقل خدمات خود را به طلاب و استادان حوزه ارائه می‌کنند؛ از این‌رو هر طلبه یا استاد حوزه بخواهد به یک از این نرم‌افزارهای الکترونیکی از طریق اینترنت متصل شود، این امکان وجود دارد که به سامانه دیگر الکترونیکی حوزه وارد شود و اطلاعات به روز رسانی خود را مشاهد کند.
هم‌اینک برای هر نرم افزار یک کاربری و رمز ورود تعریف شده است یعنی اگر طلبه‌ای در یکی از این نرم افزارها فعالیت خود را به روز رسانی کرد در تمامی نرم‌افزارهای حوزه به روز رسانی می‌شود؛ البته همان گونه که عرض کردم در حال حاضر تنها دو معاونت امور طلاب و آموزش حوزه این کار آغاز کرده‌اند که امیدواریم در آینده نزدیک سایر معاونت‌ها نیز به این سامانه متصل شوند؛ البته معاونت تهذیب و آمار بررسی حوزه نیز به این سامانه افزوده شده‌اند.
خوشبختانه هم‌اینک مرکز فناوری اطلاعات حوزه‌های علمیه با همکاری چهار معاونت سامانه یکپارچه حوزه‌های علمیه را راه اندازی کرده است که با حفظ استقلال معاونت‌ها، در این سامانه فضای فراهم شده است که معاونت‌ها در توسعه فعالیت‌هایشان وابسته به این مرکز نخواهند بود.
در این سامانه حریم خصوصی و استقلال معاونت‌ها حفظ شده و سطوح اختصاصی دسترسی به عهده خود این معاونت‌ها است. با راه اندازی این سامانه، ارتباط هوشمند میان معاونت‌ها حوزه برقرار شده است.
با توجه به تشکیل چارت جدید مرکز مدیریت حوزه‌ها علمیه و جدای صف از ستاد مرکزی و راه اندازی این سامانه جامع، هم‌اینک سیستم ارتباطی و نظارتی ستاد مرکزی با مدیریت‌های استانی برقرار شده است.
هم‌اینک ستاد مرکزی حوزه‌های علمیه از طریق همین سامانه دستور العمل‌های خود را به صورت الکترونیکی به همه مدیران خود ابلاغ می‌کند و در خصوص نحوه اجرای آن نظارت کامل دارد.
رسا ـ هدف اصلی شما از راه اندازی این سامانه یکپارچه چه بود؟
هدف ما از راه اندازی این سامانه افزایش خدمات الکترونیکی به طلاب حوزه علمیه بود، گاهی طلاب برای دریافت یک خدمات جزئی از حوزه، صف‌های طولانی را تشکیل می‌دادند که این کار گلایه‌های فراوانی را به همراه داشت، الحمدالله با راه اندازی این سامانه بسیاری از این مشکلات برطرف شده است.
در حال حاضر نام نویسی عمره مفرده، عتبات عالیات، زائرسرای‌ها مشهد مقدس، استخر و بن کارت کتاب طلاب به صورت الکترونیکی از سوی معاونت امور طلاب حوزه‌های علمیه صورت می‌گیرد و به زودی بخش‌های جدیدی از خدمات الکترونیکی به طلاب ارائه خواهد شد که با آماده سازی مقدمات آن و راه اندازی کامل آن به طلاب عزیز اطلاع رسانی خواهیم کرد.
رسا ـ نحوه ارائه خدمات از طریق کارت هوشمند طلاب به چه شکل است؟
یکی از کارهای بسیار خوبی که در سال‌های اخیر صورت گرفت، ایجاد کارت الکترونیک هوشمند است که از سوی مدیریت امور طلاب حوزه این کار صورت می‌گیرد، وقتی این کارت هوشمند به طلاب ارائه شود، طلاب بسیاری از خدمات الکترونیکی خود را می‌توانند از طریق این کارت دریافت کنند.
البته این کارت آماده انتشار است و مراحل پایانی را طی می‌کند که امیدواریم در آینده نزدیک به دست همه طلاب عزیز برسد. با این کارت طلاب می‌توانند خدمات مختلف آموزشی، رفاهی و تسهیلاتی خود را از تمامی معاونت‌های حوزه دریافت کنند.
رسا ـ چرا هر معاونت به صورت مستقل، نرم افزار الکترونیکی راه اندازی کرده است و همه یکی نشدند؟
این سئوال را همه طلاب دارند و بارها از ما پرسیده‌اند. البته این کار از گذشته آغاز شده بود و ما با راه اندازی این سامانه جامع این ها را به هم متصل کردیم که این کار با پشتیبانی نرم افزاری انجام گرفته است که توسعه نرم افزاری به عهده خود معاونت‌ها است و می‌توانند براساس برنامه نویسی و نیازهای خودشان این نرم افزارها را توسعه بدهند.
در حقیقت این دو نرم افزار الکترونیکی از یک بانک اطلاعاتی تغذیه می‌شوند و تنها از طریق رابطه کاربری با هم متفاوت هستند،
رسا ـ با وجود این که شما پورتال جامع حوزه‌های علمیه را راه‌اندازی کرده‌اید؛ اما هم‌اینک در تمامی معاونت‌ها این رویکرد اتفاق نیفتاده است، چرا؟
براساس تصمیم مرکز فناوری شورای عالی و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه به زودی همه معاونت‌ها به این سامانه افزوده خواهند شد. البته برخی معاونت‌ها که در سامانه قدیمی فعال هستند، در حال رایزنی هستیم تا این معاونت‌ها را هم به این سامانه متصل کنیم که این کار در آینده نزدیک شکل خواهد گرفت و طلاب عزیز در این خصوص نگرانی نداشته باشند.
رسا ـ تدابیر امنیتی را در این نرم‌افزارها اتخاذ کرده‌اید و آیا تاکنون تهدیدهای امنیتی وجود داشته است؟
خوشبختانه تدابیر امنیتی خوبی در این نرم افزارها صورت گرفته است تا هکرها نتوانند در این نرم‌افزارها نفوذ کنند؛ الحمدالله تاکنون هم موفق نشده‌اند خللی در برنامه‌های ما ایجاد کنند.
حملات هکرها به سوی ما فراوان بوده است؛ ولی توانایی انجام عملیات بر روی این نرم افزرهای الکترونیکی را نداشته‌اند، زیرا ضریب امنیت این نرم‌افزارها بالاست و آن‌ها موفق به اخلال در سامانه امنیتی این نرم افزارها نمی‌توانند باشند.
گاهی به دلیل حملات شدید و زیاد هکرها به این سامانه شاهد کندی کار در ارائه خدمات به طلاب بوده‌ایم؛ ولی این که بخواهند این نرم‌افزارها را از کار بیندازند خوشبختانه چنین اتفاقی تاکنون رخ نداده و امیدواریم با همین ضریب امنیتی که تاکنون داشته‌ایم در آینده نیز تهدیدی متوجه به این نرم‌افزارها نشود.
یکی از حملات رایج که به این نرم‌افزارها می‌شود، حملات «دیداس» است که در این حملات، تنها مانع ارائه سرویس دهی می‌شوند، البته این مساله به صورت کامل رخ نمی‌دهد و تنها در مقطعی سرعت کار را کاهش می‌دهد، ولی تاکنون نفوذی به اطلاعات ما نداشته‌اند.
رسا ـ باتوجه به حساسیت کار حوزه و روحانیت، برنامه نویسی این نرم‌افزارها چگونه انجام گرفته است، آیا گروه یا شرکت خاصی برنامه نویسی این نرم افزارها را به عهده داشته است؟
به جهت این که ساختار حوزه‌های علمیه دائم در حال تغییر است و تحولات عمده‌ای صورت می‌گیرد و تاکنون نیز تجربه چنین کارهای اینترنتی را نداشته‌ایم تا بتوانیم درخواست‌های معاونت‌ها را به شرکت‌های مرتبط برنامه نویسی ارائه کنیم تا آن‌ها برنامه‌های این مرکز را انجام بدهند؛ از این‌رو تیم برنامه‌نویس این نرم‌افزارها و فعالیت‌های اینترنتی حوزه براساس مصوبه شورای عالی حوزه، توسط خود حوزویان و طلاب متخصص در این امر صورت می‌گیرد، الحمدالله در این تخصص‌ها طلاب جوان مستعد و با هوشی را در حوزه داریم.
ما توانستیم براساس توانمندی‌ها داخلی حوزه و نیروهای طلبه این کار را به انجام برسانیم و امیدواریم در آینده نیز همین روند ادامه داشته باشد و شاهد شکوفایی استعدادهای هر چه بیشتر طلاب جوان در این تخصص ها باشیم.
همچنین به دلیل وجود اطلاعات محرمانه‌ای که در هر سازمان و ارگان رسمی وجود دارد، ما نمی‌توانستیم این اطلاعات را در اختیار برنامه‌نویسان خارج از حوزه قرار دهیم، زیرا نظارت کامل و شفافی در برخی شرکت‌ها وجود ندارد و ممکن بود این اطلاعات در دسترس دیگران قرار بگیرد.
رسا ـ حوزه علمیه از چه زمانی وارد ارائه خدمات اینترنتی به طلاب شد؟
این کار از زمان مدیریت حجت‌الاسلام علی عباسی، معاون سابق آموزش حوزه‌های علمیه کشور آغاز شد، پایه‌ریزی و برنامه‌ریزی این کار از سوی ایشان بود و حجت‌الاسلام عباسی بر این امر اصرار داشتند و پشتیبانی بسیار زیادی از این کارها کردند و ایشان حمایت‌های ویژه‌ای از کارهای فناوری داشتند.
بارها عرض کرده‌ام که راه‌اندازی یک سامانه اینترنتی کاری راحتی و آسان است؛ اما مدیریت این کار و حمایت از آن نیاز به پشتیبانی قوی و مستحکمی دارد؛ زیرا مراکزی همچون حوزه علمیه که در این خصوص سابقه کاری نداشته‌اند، کار را بسیار مشکل و سخت می‌کرد.
اگر حمایت‌های حجت‌الاسلام عباسی از این فعالیت‌ها و مرکز فناوری حوزه نبود به یقین این کار به نتیجه نمی‌رسید با ایستادگی و پافشاری ایشان بود که فعالیت‌های اینترنتی و خدمات الکترونیکی در حوزه شکل گرفت؛ زیرا ایشان نه تنها حمایت فکری و مدیریتی از کار داشتند، بلکه در جلسات شورای عالی حوزه به صورت شجاعانه از این طرح‌ها دفاع می‌کردند و تا نتیجه نمی‌گرفتند، هرگز از حمایت‌های خودشان دست برنمی‌داشتند و خوشبختانه به سبب همین حمایت‌ها و پشتیبانی‌های بی‌دریغانه ایشان بود که در حال حاضر شاهد ارائه خدمات الکترونیکی و به روز به طلبه‌ها هستیم.
در زمان معاونت سابق آموزش حوزه‌های علمیه، سامانه اینترنتی نجاح راه‌اندازی و بسیار از کارهای آموزشی طلاب از این طریق پیگیری شد و دیگر برای نام نویسی و انتخاب واحد نیاز به تشکیل صف‌های طولانی در حوزه نبودیم.
گاهی مدت‌ها طلاب برای نام نویسی به حوزه مراجعه می‌کردند تا بتوانند انتخاب واحد کنند و پس از ماه‌ها این کار به انجام می‌‌رسید در حالی که با راه اندازی نرم افزار الکترونیکی جامع معاونت آموزش حوزه‌های علمیه این کار با سرعت و دقت بیشتری انجام گرفت.
راه‌اندازی ویدیو کنفرانس و وب کنفرانس از جمله اقداماتی بود که در زمان مدیریت حجت‌الاسلام عباسی در معاونت آموزش حوزه شکل گرفت و طلاب از سراسر کشور می‌توانستند به صورت مستقیم با استاد ارتباط بگیرند و به مشاوره علمی بپردازند، همچنین برخی مدارس علمیه در همان زمان امتحانات شفاهی خود را از طریق همین وب کنفرانس‌ها انجام می دادند و خوشبختانه سبب شد تا بسیار از طلاب از شهرهای دور افتاده کارهای آموزشی خود را دنبال کنند.
خوشبختانه هم‌اینک پایه‌گذاری بسیار خوبی در معاونت آموزش حوزه صورت گرفته است که در حال حاضر با حمایت‌های حجت‌الاسلام عبدالکریم فرحانی، سرپرست جدید معاونت آموزش حوزه‌های علمیه و حجت‌الاسلام محمود ملکدار، معاون امور طلاب و دانش آموختگان حوزه‌های علمیه این برنامه‌ریزی‌ها ادامه دارد و ایشان نیز حمایت خوبی از برنامه‌های ما انجام می‌دهند و امیدواریم با پشتیبانی‌های که از سوی مسؤولان و مدیران حوزوی صورت می‌گیرد در آینده شاهد افزایش خدمات مجازی به طلاب باشیم و دیگر شاهد ایجاد صف‌های طلوانی در حوزه نباشیم.
البته حجت‌الاسلام ملکدار، معاون امور طلاب و دانش آموختگان نیز حمایت‌های خوبی را از مرکز فناوری و اطلاعات حوزه داشته است و با تدبیر بزرگوارانه ایشان، هم‌اینک فعالیت‌های ما رونق بیشتر به خود گرفت و در حال حاضر بانک یکپارچه حوزه‌های علمیه راه اندازی شده است.
رسا ـ آیا با سایر مراکز حوزوی جهت پیوستن به این سامانه یکپارچه رایزنی کرده‌اید؟
خوشبختانه این مساله در حال حاضر رخ داده است و با مرکز خدمات حوزه‌های علمیه این ارتباط را برقرار کرده‌ایم و طلابی که مشخصات آن‌ها در سامانه یکپارچه حوزه‌های علمیه ثبت شده است، اطلاعات به روز رسانی آن‌ها به مرکز خدمات حوزه‌های علمیه اعلام می‌شود و طلاب عزیز برای تمدید پرونده خود نیاز به مراجعه حضوری ندارند و هر زمانی که اطلاعات درسی آن‌ها در طول سال به سامانه اینترنت معاونت آموزش حوزه‌های علمیه اضافه شد به خودی خود این اطلاعات در مرکز خدمات حوزه ثبت و پرونده آن‌ها فعال خواهد شد.
هم‌اینک لینک ارتباطی که با مرکز خدمات حوزه‌های علمیه برقرار شده، پیشرفت تحصیلی طلاب به این مرکز اعلام می‌شود و نیاز به اعلام طلاب نیست.
رسا ـ برنامه‌های آینده مرکز فناوری و اطلاعات حوزه‌های علمیه چه است؟
اولویت کاری ما توسعه سامانه یکپارچه حوزه‌های علمیه است، در تلاش هستیم معاونت‌های که هم‌اینک حضور دارند خدمات‌شان را افزایش دهیم و آن دسته از معاونت که هنوز به این جمع نپیوسته‌اند را در آینده نزدیک با این سامانه هماهنگ کنیم.
تنظیم برای تبیان گروه حوزه علمیه
