مردى بزرگ در اتاقی كوچك
اخلاق او جلوهاى از تعالیم اسلام
حاج شیخ عباس قمی نسبت به اهل علم و علما مخصوصا كسانى كه اهل حدیث و روایت بودند احترام خاصى قائل بود، هیچ گاه خود را بر دیگران مقدم نمىداشت،
وقتى وارد مجلسى مىشد، زیر دست همه مىنشست و هنگام برون آمدن به دنبال همه راه مىافتاد، اگر كسى از وى تعریف و تمجید مىكرد مرحوم حاج شیخ عباس قمی از ایشان خواهش مىنمود كه رشته سخن را تغییر دهد و اضافه مىكرد كه من خود مىدانم كه موجودى بى ارزش و حقیرم!
در خانه چیزى را بر كسى تحمیل نمىكرد و هرگزاز كسى خواهشى نمىنمود، در مقابل محبت دیگران سپاسگزارى مىكرد، از سخنان بیهوده و لغو و بی ارزش همانطور كه در تألیفاتش مكرر نكوهش كرده است سخت پرهیز داشت.
هرگز در فكر خودستائى و گفتن خلاف واقع نبود، از تکبر،غرور و خودپسندى دورى مىكرد و خلاصه تمام حركات و سكنات او جلوهاى او جلوهاى از تعالیم عالیه اسلام بود و به دیگر سخن یك شیعه تمام عیار الهى بود .
هر كس با او همراه مىشد شیفته اخلاق او شده و تحت تأثیر گفتارش قرار مىگرفت، در سفرها اینكه مشغول عبادت، فكر، مطالعه، و نوشتن بود با همسفران مانوس بوده و از آنان غافل نمىشد.
تواضع و فروتنى
مرحوم حاج شیخ عباس قمی وقتى در كتاب ارزنده «فوائد الرضویه» (كه در شرح زندگانى علماى شیعه مىباشد) به نام خویش مىرسد، چنین مىنگارد: همانا چون این كتاب شریف، در بیان احوال علماست شایسته ندیدم كه ترجمه خود را كه احقر و پستتر از آنم كه در اعداد ایشان باشم - در آن درج كنم.
از این رو از ذكر حال خود صرف نظر كرده، اكتفا مىكنم به ذكر مؤلفات خود). این است تواضع انسانى كه آثار زیبا و جالب و عمیقش بیش از نیم قرن است مورد استفاده خاص و عام مىباشد .
«از تواضع بزرگوار شوى
وز تكبر ذلیل و خوار شوى»
مخلص و با صفا
در اواخر عمر مرحوم حاج شیخ عباس قمی شخصى از همدان به نجف اشرف آمد و در منزل ایشان او را ملاقات كرد.
در ضمن ملاقات و گفتگو از زندگى شخصى وى سؤال كرد حاج شیخ عباس واقعیت را بیان كرد آن شخص در موقع رفتن پولی به ایشان داد ولى مرحوم حاج شیخ عباس قمی نپذیرفت، هر چه اصرار كرد قبول ننمود پس از رفتن فرزندش گفت: پدر! چرا نپذیرفتید؟ جواب داد:
«گردنم نازك و بدنم ضعیف است، طاقت جواب خدا را در قیامت ندارم.»
سپس داستان امیر مؤمنان علیه السلام در شب نوزده رمضان را بیان كرد كه آن حضرت خطاب به دخترش ام كلثوم فرمود: دخترم! براى من در یك طبق دو نوع خورشت حاضر كردهاى؟ مگر نمىدانى كه من تابع برادر و پسر عموى خویش رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) هستم، دخترم! هر كس خوراك و پوشاك او در دنیا نیكوتر باشد ایستادن و معطل شدن او در روز قیامت نزد خداوند متعال بیشتر خواهد بود.
دخترم! در حلال دنیا حساب است و در حرام آن عذاب. و بعد حاج شیخ عباس گریسته و اهل خانه را موعظه كرد.
مردى بزرگ در اتاقی كوچك
یكى از فضلاى نجف كه در مدرسه مرحوم آیةالله العظمى آقا سید محمد كاظم یزدى (قدس سره) تحصیل مىكرده است مىگوید:
مرحوم حاج آقا باقر طباطبائى یزدى تولیت مدرسه و نوه سید، روزى ضمن نصیحت به طلاب مدرسه چنین مىگفت: چرا این همه اصرار مىكنید كه اتاقهاى خوب و نورگیر در مدرسه داشته باشید و به هر اتاقى كه به شما مىدهند راضى نمىشوید؟ حاج شیخ عباس قمى در اتاق بسیار كوچك و تاریك راهرو همین مدرسه سكونت داشت، و در همان جاى تنگ و تاریك دو جلد كتاب «غایة القصوى» را نوشت.
هر بار از آن مرحوم خواستیم اتاقش را عوض كند و اتاق بهتر و و بزرگترى انتخاب نماید، مىفرمود: «نه! همین جا كفاف كار مرا مىكند به راحتى مىتوانم كارم را انجام دهم. چرا اتاق دیگرى را كه سایر طلاب احتیاج بهآن دارند اشغال كنم.
آری این چنین است كه مردان بزرگ كارهاى مهم را با امكانات كم انجام مىدهند و اینان ستارگان فروزانی هستند كه در تاریكیها مىدرخشند و جامعه خویش را به نور ایمان روشن مىكند و نمونهاى از زندگى ساده و زاهدانه پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) و ائمه علیه السلام را ارائه مىكنند، و بنا به فرموده امام باقر علیه السلام شمع بدستانى هستند كه به مردم روشنائى زندگى كردن در میان علماى ما در مرحوم حاج شیخ عباس قمی خلاصه نمىشود بلكه اكثر اندیشمندان موفق شیعه ساده زیست و بی تکلف بودهاند.
همگام با زائرین حرم
یكى از مؤمنین نقل مىكند: روزى در كربلا حاج شیخ عباس قمى را دیدم كه در صحن مقدس حضرت امام حسین علیه السلام ایستاده و رفت و آمد سیل جمعیت را به حرم مطهر نگاه مىكند و به آن مرحوم سلام كرده و احوالشان را پرسیدم با تأثر فرمودند: به واسطه تنگى نفس نمىتوانم همراه جمعیت وارد حرم مطهر شوم. ایتسادهام شاید خلوت شود و بتوانم به حرم بروم.
گفتم: حاج شیخ! غضه نخورید اگر شما نمىتوانید با انبوه جمعیت وارد حرم شوید، اینها كه به حرم مىروند هر كدام «حاج شیخ عباس قمى» را در بغل دارند !
بلى حاج شیخ عباس سالهای متمادی بعد از رحلتش در محافل معنوى حضور دارد هر زائرى كه وارد یكى از زیارت گاهها و یا محافل معنوى و مساجد وارد می شود مفاتیح را كه رایج ترین كتاب مذهبى ما است به همراه دارد رمز این سعادت بزرگ را باید در خلوص نیت نویسنده آن جستجو كرد چرا كه مؤلف آن گوهر گرانمایه اخلاص خویس را با ارادت خالصانه به اهل بیت علیه السلام عجین كرده و در این كتاب جلوه گر ساخته و این چنین است كه اثر جاودانه او به ابدیت پیوسته و زینت بخش مجالس و محافل معنوى و روحانى قرار گرفته است.
منابع :
1- کتاب حاج شیخ عباس قمى مرد تقوا و فضیلت
2- کتاب ستارگان حرم
تهیه و فرآوری: فریادرس گروه حوزه علمیه
