تشكیل شورای انقلاب به فرمان امام خمینی

اندیشه تشكیل شورای انقلاب، به درخواست آقای مطهری در 22 دی ماه 1357 با صدورفرمان حضرت شكل گرفت و طرح این اندیشه در بین مبارزان آن زمان خصوصاً روحانیون مطرح بود، چون هم امام و هم دیگر بزرگان انقلاب می‌دانستند كه در مراحل بعدی نهضت و پس از پیروزی نیاز به تشكلی هست كه بتواند نیروهای نهضت را سازمان دهی كند

بعد از پیروزی هم بتواند به هرج و مرج و آشفتگی‌ها و اوضاع پر آشوب كشور سر و سامان دهد. این شورا در گرما گرم مبارزات با تركیبی از چهره‌های شاخص و برجسته نهضت وافراد مورد اعتماد امام شكل گرفت. این افراد كه اسامی اولیه عبارتند از: آیت ا... خامنه‌ای، شهید مطهری، شهید بهشتی، آیت ا... موسوی اردبیلی، شهیدباهنر، آیت ا... هاشمی رفسنجانی، آیت ا.. طالقانی، آیت ا... مهدوی كنی، سرلشكر ولی ا... قرنی، سرتیپ علی اصغر مسعودی، مهندس بازرگان، یدا... صحابی، مهندس كتیرایی، احمد صدر حاج سید جوادی. در واقع همچون کاتالیزوری در تسریع روند انقلاب و انتقال قدرت به سازمان جدید حكومت عمل می‌كرد. بعد از پیروزی انقلاب و تشكیل دولت موقت، عده‌ای جدید به این شورا اضافه شدند.

اسامی آنان عبارت است از: دكتر عباس شیبانی، دكتر حسن حبیبی، میرحسین موسوی، دكتر حبیب الله پیمان، احمد جلالی، عزت ا... سحابی، صادق قطب زاده و بنی صدر.

شكل گیری شورای انقلاب اسلامی

با اوج گیری نهضت اسلامی ، در اوایل آبان 1357 عده‌ای از علما نظیر شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی و شهید مطهری و... نزد امام خمینی در پاریس رفتند و بنا شد شورایی که اسم آن به پیشنهاد استاد مطهری بود، به نام «شورای انقلاب اسلامی» که از افراد معتمد بودند، تشکیل شود. اولین حلقه ی شورای انقلاب اسلامی به دستور امام شکل گرفت .

این حلقه ی کوچک ، یعنی آقایان مطهری، هاشمی رفسنجانی، موسوی اردبیلی و باهنر و بهشتی بودند که درباره مسایل تصمیم بگیرد و به وسیله تلفن یا مسافر به امام اطلاع بدهند تا امام در جریان باشند و مهم‌ترین مأموریت این هسته را مطالعه در مورد مدیریت آینده کشور قرار دادند، تا کیفیت کار و افراد مفید و متناسب با انقلاب اسلامی را نیز معرفی کنند.به مرور زمان این شورا گسترده تر شد. مهم‌ترین وظیفه شورا انتقال قدرت بود که راهکار امام برای انتقال قدرت و تشکیل دولت موقت توسط شورای انقلاب بود.

امام خمینی چند ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی فرمان تشکیل شورای انقلاب را صادر کردند ، به دلیل شرایط اختناق و سرکوب در ایران ، تشکیل این شورا و اعضا و جلسات آن به صورت مخفی بود.

امام در 22 دی 1357، فرمان تشکیل شورای انقلاب را صادر کردند. از آن جایی که مردم ایران از سالها پیش از پیروزی انقلاب ،امام خمینی (ره) را به عنوان منادی آرمانهای ناب اسلام به رهبری نهضت خود برگزیده بودند ، امام خمینی(ره) طی اطلاعیه‏ای، اعضای شورای انقلاب اسلامی را تعیین و وظایف آن را برای مردم تشریح نمودند. معظم ‏له در بخشی از اطلاعیه خویش فرمودند:

«به موجب حق شرعی و بر اساس رای اعتماد اکثریت قاطع مردم ایران که نسبت به اینجانب ابراز شده است، در جهت تحقق اهداف اسلامی ملت، شورایی به نام شورای انقلاب اسلامی، مرکب از افراد با صلاحیت و مسلمان و متعهد و مورد وثوق، موقتا تعیین شده و شروع به کار خواهند کرد ... این شورا موظف به انجام امور معین و مشخصی شده است، از آن جمله ماموریت دارد تا شرایط تاسیس دولت انتقالی را مورد بررسی و مطالعه قرار داده و مقدمات اولیه آن را فراهم سازد.»

اهداف تأسیس شورای انقلاب

مطابق ماده یک اساس نامه شورای انقلاب، هدف کلی از تأسیس شورای انقلاب پاسداری از ثمرات مبارزات آزادی خواهانه و استقلال طلبانه و حق پرستی جنبش های مجاهدانه ملت ایران، اجرای اهداف انقلاب و ایجاد حکومت جمهوری دموکراتیک اسلامی در ایران بود.

فعالیت‌های شورای انقلاب اسلامی از اولین روز ورود امام خمینی بحث‌های مهمی از قبیل تشکیل دولت، تشکیل مجلس، ایجاد مجلس مؤسسان مجلس خبرگان در این شورا مطرح شد. در اولین گام، شورا، بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت پیشنهاد وامام خمینی نیز او را منصوب کرد. بعد از پیروزی انقلاب در 22 بهمن 1357 شورای انقلاب و دولت موقت تحت لوای رهبری امام خمینی و مشروعیت حاصله از حمایت‌های مردمی، زمام امور را به دست گرفتند. دومین اقدام شورا تشکیل "کمیته موقت انقلاب اسلامی" برای دفاع ازانقلاب و مقابله با ضد انقلاب در شهرها بود که حکم انتصاب آیت ا... مهدوی کنی به عنوان سرپرست کمیته مرکزی انقلاب اسلامی صادر شد. مصوبه مهم دیگر شورای انقلاب، تصویب اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوم اردیبهشت 1358، بود. شورای انقلاب، ملی شدن بانک‌ها، سامان بخشیدن به دادگاه‌های انقلاب، برگزاری همه پرسی در رابطه با نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش نویس قانون اساسی و انتشار آن در جراید، تصویب قانون شوراهای محلی، تصویب ملی شدن صنایع بزرگ، تصویب آیین نامه مجلس خبرگان و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات مجلس شورای اسلامی و... را انجام داد.

ریاست این شورا در ابتدا بر عهده استاد مرتضی مطهری بود و پس از مرگ او آیت ا...طالقانی جای او را گرفت و با مرگ وی ابوالحسن بنی صدر به ریاست آن رسید. اولین رئیس شورای انقلاب مرتضی مطهری که در شب یازدهم اردیبهشت همان سال توسط گروه فرقان ترور شد. محمود طالقانی، چهره محبوب مردمی و دومین رئیس شورای انقلاب در 19 شهریور همان سال درگذشت.

به دنبال بحران گروگان‌گیری در سفارت آمریکا در 13 آبان 1358 دولت بازرگان فردای آن روز استعفای خود را تسلیم امام خمینی کرد. شورای انقلاب بیانیه مهمی خطاب به ملت صادر کرد و یادآور شد که مصمم است در فرصت محدودی، برگزاری همه پرسی درباره قانون اساسی، انتخابات مجلس شورای ملی و ریاست جمهوری و... را به انجام برساندو در آخر با تصویب قانون اساسی و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس، آخرین جلسه شورای انقلاب در 26 تیر 1359 برگزار شد و این شورا منحل شد. مسؤولیت شورای انقلاب تا زمان تشکیل مجلس شورای اسلامی به طول انجامید و از تاریخ 7 خرداد 1359 وظایف این شورا به مجلس و شورای نگهبان واگذار گردید.