پیمان سور امضا شد

برای تنبیه امپراتوری عثمانی كه در جنگ جهانی اول در كنار امپراتوری آلمان و امپراتوری اتریش – مجارستان وارد جنگ شده بود، براساس پیمان سور قلمروی این امپراتوری به منطقه آناتولی كه اهالی آن منحصرا ترك‌تبار بودند، محدود شد. این شلیك تیر خلاص برای پایان حیات امپراتوری عثمانی محسوب می‌شد.

در آن هنگام، بریتانیایی‌ها و فرانسوی‌ها تنگه‌های داردانل و بسفور و شهر استانبول را تصرف خود داشتند.

همچنین براساس پیمان سور پیش‌بینی شده بود، ساحل غربی آناتولی به یونانی‌ها داده شود و نیز یك ارمنستان بزرگ مستقل و یك منطقه خودمختار كردنشین در بخش‌های شرقی آناتولی ایجاد شوند. به عبارت دیگر حتی سرزمین باستانی عثمانی نیز تجزیه می‌شد.

سرزمین‌های عرب‌نشین امپراتوری عثمانی به نوبه خود تحت قیمومت بریتانیا و فرانسه درآمدند. پیمان خفت‌بار سور موجب ظهور جنبش ملی‌گرایان ترك شد.

ملی‌گرایان و بخش اعظم نیروهای ارتش علیه سلطان محمد ششم دست به شورش زدند.

یونانی‌ها با چراغ سبز متفقین از موقعیت سود جسته تا آناتولی را اشغال كنند.

آنها نیروهای ملی‌گرای ترك را تا رودخانه ساكاربیا كه به دریای مرمره می‌ریزد، عقب راندند.

اما نیروهای ملی‌گرای ترك ابتدا با كمك بلشویك‌های روسیه كشور جدیدالتاسیس ارمنستان بزرگ را از بین برده و قلمروی ارامنه محدود به سرزمین كوچك ارمنستان امروزی در ناحیه قفقاز شد. سپس نوبت به یونانی‌ها رسید.

در ماه اوت سال 1921 میلادی نیروهای ملی‌گرای ترك‌ پس از یك نبرد سه هفته‌ای یونانی‌ها را از رودخانه ساكاریا عقب رانده و آنگاه در 30 اوت سال 1923 میلادی موفقیت آنها در جنگ دوملوپینار كامل شد. نیروهای یونانی به سوی دریای اژه عقب‌نشین كردند.

سرانجام نیروهای ملی‌گرای تركیه در 24 ژوییه سال 1923 میلادی در شهر لوزان سوئیس پیمان جدیدی را با متفقین امضا كردند.

براساس پیمان جدید، ترك‌ها تنگه‌های داردانل و بسفور، شهر استانبول، بخش اروپایی تركیه و نیز ساحل شرقی دریای اژه را بازپس گرفته و منطقه خودمختار كردها منحل شد.

سلطان محمد ششم كه اعتبارش را با پذیرش قرارداد سور از دست داده بود منتظر بازگشت ملی‌گرایان نشده و در روز 17 نوامبر سال 1923 میلادی به یك كشتی جنگی بریتانیا در بندر استانبول پناهنده شد.

به این ترتیب، در روز 10 اوت سال 1920 میلادی در سور نخستین پیمان میان نیروهای متفقین و امپراتوری عثمانی امضا شد.

براساس این پیمان خفت‌بار خاك امپراتوری عثمانی محدود به بخش‌هایی از سرزمین اصلی عثمانی‌ها آناتولی گردید. امضای این پیمان موجب ظهور جنبش ملی‌گرایان ترك شد.

این شلیك تیر خلاص برای پایان حیات امپراتوری عثمانی محسوب می‌شد كه سرانجام در روز 23 اكتبر سال 1923 میلادی حكومت امپراتوری عثمانی ملغی شده و در تركیه حكومت جمهوری برقرار گردید.