به پیمان فاسقان، اعتماد نكنید!!
عهد دو گونه است: عهد و پیمانى كه مردم با یكدیگر مىبندند و باید به آن وفادار باشند. و عهد و پیمانى كه خداوند براى رهبرى یك جامعه، بر عهدهى پیامبر یا امام قرار مىدهد كه این عهد مقام الهى است. «لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ» (بقره، 124) بخشى از پیمانهاى الهى كه این آیه بر آن تأكید مىكند، همان پیمانهاى فطرى است كه خداوند در نهاد همه افراد بشر قرار داده است.
به پیمان فاسقان، اعتماد نكنید!!
الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ (بقره27)
(فاسقان) كسانى هستند كه پیمان خدا را پس از آنكه محكم بستند مىشكنند، و پیوندهایى را كه خدا دستور داده برقرار سازند قطع مىنمایند، و در زمین فساد مىكنند، قطعاً آنان زیانكارانند.
پیمانهاى الهى كه در این آیه مطرح گردیده، متعدّد است: خداوند از انبیا پیمان گرفته تا آیات الهى را به مردم بگویند. («وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِیِّینَ مِیثاقَهُمْ» احزاب، 7) و از اهل كتاب تعهّد گرفته تا كتمان حقایق نكنند و به بشارتهاى تورات و انجیل كه درباره پیامبر اكرم صلى اللَّه علیه و آله آمده است عمل نمایند. («وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثاقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتابَ» آل عمران، 187) و از عامّه مردم نیز عهد گرفته، به فرمان الهى عمل كرده و راه شیطان را رها كنند. («وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِی آدَمَ» اعراف، 172)
در اسلام وفاى به عهد واجب است، حتّى نسبت به كفّار. و عهدشكن، منافق معرّفى شده است، هر چند كه اهل نماز باشد. رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمودند: «لا دین لمن لا عهد له» (بحار، ج 72، ص 198) آن كس كه پایبند تعهّدات خود نیست، از دین بهرهاى ندارد.
خداوند در این آیه فرمان داده تا با گروههایى پیوند و رابطه داشته باشیم:«أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ» در روایات آن گروهها چنین معرّفى شدهاند:
رهبران آسمانى، دانشمندان، خویشاوندان، مؤمنین، همسایگان و اساتید.
و هر كس رابطهى خود را با این افراد قطع كند، خود خسارت مىبیند. زیرا جلو رشد و تكاملى را كه در سایه این ارتباطات مىتوانسته داشته باشد، گرفته است.
وفاى به عهد، كمالى است كه خداوند خود را به آن ستوده است «وَ مَنْ أَوْفى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ» (توبه، 111)
كیست كه بهتر از خدا به پیمانش وفا كند؟
وفاى به عهد حتّى نسبت به مشركین لازم است «فَأَتِمُّوا إِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى مُدَّتِهِمْ» (توبه، 4) تا پایان مدّت قرارداد به پیمانى كه با مشركین بستهاید وفادار باشید.
همچنین در آیه 25 سوره رعد پیمانشكنان لعنت شدهاند.
عهد دو گونه است: عهد و پیمانى كه مردم با یكدیگر مىبندند و باید به آن وفادار باشند. و عهد و پیمانى كه خداوند براى رهبرى یك جامعه، بر عهدهى پیامبر یا امام قرار مىدهد كه این عهد مقام الهى است. «لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ» (بقره، 124) بخشى از پیمانهاى الهى كه این آیه بر آن تأكید مىكند، همان پیمانهاى فطرى است كه خداوند در نهاد همه افراد بشر قرار داده است. چنان كه حضرت على علیه السلام فلسفهى نبوّت را شكوفا نمودن پیمان فطرى مىداند. «و واتر الیهم انبیائه لیستأدوهم میثاق فطرته» (نهج البلاغه، خطبه 1)
عهد خداوند چیست؟
از جمله «لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ» استفاده مىشود كه رهبرى آسمانى، عهد خداوند است و از روایات نیز استفاده مىشود كه نماز، عهد خداوند است.
هر گونه تعهّدى كه انسان بین خود و خدا داشته باشد، عهد الهى است. قوانین عقلى، فكرى و احكام الهى نیز مصداق عهد الهى مىباشند.
علّامه مجلسى قدس سره به دنبال آیهى«وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ» یكصد و ده حدیث درباره اهمیت صله رحم، بیان نموده و آنها را مورد بحث قرار داده است. (بحار، ج 71، ص 87)
ما در اینجا برخى از نكات جالبى را كه در آن روایات آمده، نقل مىكنیم:
با بستگان خود دیدار داشته باشید، هر چند در حدّ نوشاندن آبى باشد.
صله رحم، عمر را زیاد و فقر را دور مىسازد.
با صله رحم، رزق توسعه مىیابد.
بهترین قدمها، قدمى است كه براى صلهى رحم و دیدار اقوام برداشته مىشود.
در اثر صله رحم، به مقام مخصوصى در بهشت دست مىیابید.
به سراغ بستگان بروید، گرچه آنها بى اعتنایى كنند.
صله رحم كنید هر چند فامیل از نیكان نباشد.
صله رحم كنید، گرچه با سلام كردن باشد.
صلهى رحم، مرگ و حساب روز قیامت را آسان مىكند.
بویى از بهشت نصیب شخص قاطع رحم نمىشود.
صلهى رحم باعث تزكیه عمل و رشد اموال مىشود.
كمك مالى به فامیل، بیست و چهار برابرِ كمك به دیگران پاداش دارد.
صله رحم كنید، گرچه یك سال راه بروید.
امام صادق علیه السلام مىفرماید:
پدرم سفارش كرد، با افرادى كه با فامیل خود رابطه ندارند، دوست مشو. (تفسیر راهنما و نور الثقلین)
پیامهای آیه:
1 ـ پیمانشكنى، شیوهى فاسقان است. «الْفاسِقِینَ. الَّذِینَ یَنْقُضُونَ» (فعل مضارع، رمز دوام است)
2 ـ به پیمان فاسقان، اعتماد نكنید. كسى كه پیمان خداوند را نقض مىكند، به عهد و پیمان دیگران وفادار نخواهد بود. «یَنْقُضُونَ، یَقْطَعُونَ»
3ـ انسان در برابر خداوند مسئول است، چون با عقل و فطرت خود، با او عهد و میثاق بسته كه به احكام دین عمل كند. «عَهْدَ اللَّهِ»
4ـ اسلام با انزوا مخالف است.«أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ»
5ـ عهدشكن، به تدریج مفسد مىشود.«یَنْقُضُونَ، یُفْسِدُونَ»
6ـ عهدشكن به خود ضربه مىزند، نه خداوند. «أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ»
آمنه اسفندیاری
بخش قرآن تبیان
منابع:
1- تفسیر نور ج1
2- تفسیر راهنما
3- تفسیر نور الثقلین
4- بحار، ج 71، ص 87
5- نهج البلاغه، خطبه 1
6- بحار، ج 72، ص 198