فضائل اخلاقی

 آیت الله کنی از قدرتی عجیب و موهبتی عظیم و صفوف الهی برخوردار بود.

از سطوت و قدرت و موقعیت ارزشمند او سلاطین قاجار و امرا در هراس بودند. چه آنکه این بزرگ مقام روحانی متکی به اسلام و مسلمین بود، و چه بسا غزل ناصر بی دین صادر گردد.

محدث نوری و محدث قمی در آثار خویش متذکر شخصیت علمی و با نفوذ او هستند.

 مآثر و آثار می نویسد: حاج ملا علی مجتهد ساکن دارالخلافه (تهران) از عظمای علمای اسلام است به عزت نفس و مناعت طبع از سایرین ممتاز بود. اهل دیوان وی را رئیس المجتهدین خوانند و حق تعالی او را به نفوذ امر اختصاص بخشید.

مرحوم حجة الاسلام خوانساری در احسن الودیعه می نویسد: مولانا حاج ملا علی کنی تهرانی از اعاجیب دهر و اکابر علما بود.

او در درایت و روایت تفسیر و حدیث و علم انساب و رجال عارف بود. در اصول و فروع استاد و در عصر خویش مرجع خاص و عام، رأی او نافذ و در امر به معروف و نهی از منکرات خوفی به دل نداشت...

احسن الودیعه اضافه می کند این آیت عظمی در صبح روز پنجشنبه 27 محرم سال 1306 در تهران وفات نمود و در مرکز و اغلب شهرها سه شبانه روز اقامه عزا برپا نمود. او در جنب مرقد مطهر عبد العظیم حسنی مدفون شد.

از آثار اوست توضیح المقال در علم رجال، رسائلی در طهارت و کتبی در قضا و شهادت، و بیع و صلوة و عبادت و تحقیقات مسائل فقهی.

مرحوم آیت الله کنی با مرحوم میرزای بزرگ شیرازی معاصر بود و با یکدیگر صمیمیت داشتند. وی در ایران و او در سامرا به دست با کفایت خویش سرپرستی و زعامت شیعیان را به جلو می بردند.

 نوشته اند مرحوم کنی با میرزای بزرگ در مسافرت شام حرم مطهر شیرزن صحرای کربلا، دخت خیر الاوصیاء، عمه سادات سلام الله علیها را متواضعانه نظافت و گردگیری نمودند. چرا؟ زیرا آنانکه خاک را به نظر کیمیا کنند باشد که گوشه چشمی به ما کنند.

هر روز که از حضور حاجی کنی در شهر تهران می‏گذشت، شناخت مردم از او بیشتر می‏شد و از آنکه مجتهد جامع الشرایطی در میانشان است، مباهات کرده، حضور او را نعمتی الهی می‏دانستند.

به دلیل افزایش مراجعات و بنا به درخواست مقلدین سرانجام در سال 1271 قمری رساله علمیه و عملیه آن فقیه پارسا به چاپ رسید.

همچنین حدود ده سال بعد ملاعلی کنی تولیت مدرسه مروی را نیز عهده دار شد. ایشان موقعیت علمی و جایگاه معنوی دانشمندان دینی را بسیار محترم می شمرد و به هر وسیله‏ای در صدد دعوت از آنان، به منظور تدریس در مدرسه مروی بود.

در امور عام المنفعه، مرحوم کنی چون پدر دلسوز، بسیاری از یتیمان درمانده و بی سرپناه را تحت تکفل قرار داده و برای گذران زندگی آنان، مقرری مناسبی در نظر گرفته بود.

همچنین ساخت آب انبار و کاروانسرا به منظور رفاه و آسایش قافله ها مثل کاروانسرایی در خاتون آباد نیز از خدمات عمومی و عام المنفعه حاجی بود.

ملاعلی کنی برای حل مشکل درمان بیمارانی که بنیه مالی ضعیفی داشتند، مکانهایی را برای پرداخت پول داروها در نظر گرفته بود تا آنان با دریافت مبلغ آن، به درمان خود اقدام کنند و با بهبود کامل از بیماری رهایی یابند.

مرحوم ملا علی کنی در مسائل سیاسی نیز مثل امور دیگر روشن و مبارز بود، و به خصوص به صدر اعظم ناصرالدین شاه یعنی محمدحسین خان سپهسالار نظر مساعدی نداشت، یک نمونه از مواردی که آیت‏الله کنی در آن مورد مداخله کرد را در زیر به اختصار می‏آوریم:

در جریان امتیاز رویتر که در سال 1289 قمری پیش آمد. جناب ملا علی نظر خوبی نداشت و باور داشت که این امتیاز موجب می‏شود اروپاییان به ایران سرایز شوند و با هجوم فرنگیان در بلاد ایران، تمامیت دینی کشور به مخاطره می‏افتد.

به همین سبب، نامه‏ اعتراض‏آمیز و کوبنده‏ای به ناصرالدین شاه ارسال کرد که: "کمپانی معاصر ما با تصرف آن همه اراضی متعلقه به راه آهن استحقاق انتفاع جمیع معادن و رودخانه ها و ارضی، - با حق به کار واداشتن جمیع کارکنان از رعایا- چگونه ایران را نبرد و چرا نبرد؟

خوب پس از آنکه رعایا به رضا یا به حکم، کارکنان ایشان شدند و از دادن منال دیوانی معاف ماندند، آیا به خزائه عامره از کجا و کدام مالیات و کدام نسق از زراعات چیزی بیاید؟ یا این طورها در عهدنامه نیست و یا هست و نخواهد و باید به مآل کار بر نخورده‏اید... ."

نفوذ کلام و اقتدار مردمی حاجی کنی، حرکت مردم را به دنبال داشت. به طوری که خواسته همگانی مردم لغو امتیاز و برکناری سپهسالار از صدراعظمی، شد.

که درنهایت شاه در مرحله نخست سپهسالار را از مقام صدراعظمی عزل کرد و حکومت گیلان را به او سپرد و بی‏درنگ به ملاقات ملاعلی کنی رفت و سپس مجبور به لغو امتیاز رویتر شد.

منبع:

کتابخانه طهور

پایگاه فطرت

تهیه و فرآوری: محمد حسین امین گروه حوزه علمیه تبیان