سفارشی به طلاب

از این فراتر از سخنان امام خمینی(سلام الله علیه):

«خدا نکند انسان پیش از آنکه خود را بسازد جامعه به او روی آورد و در میان مردم نفوذ پیدا کند، خود را می بازد».

از این سخن بسیار زیبا و متین و رسا بر می آید که روحانی تا زمانی که خود را مهذّب نکرده نباید متصدّی مشاغل اجتماعی، دینی، مانند امامت جمعه و جماعت و منبر رفتن و تبلیغ رسمی بشود و به تجربه ثابت شده که زیان این امر بیش از سودش خواهد بود و در این باره ماجراهایی از عالمان غیرمهذّب، که متصدّی این گونه منصبها شدند در صفحه ذهن مسطور است که به دلائلی ثبت آنها در این جا مقدور نیست.

از سوی دیگر، روشن است که در محیطی غیر از حوزه ها تزکیه نفس بسیار مشکل است، و در ضمن برخورد و معاشرت با توده مردم و کارهای اجتماعی، بسیار بعید است توفیق تصفیه باطن به دست آید؛ از این رو، پیش حضور و پا نهادن به صحنه اجتماع باید پاک بود.

حضرت علی(علیه السلام) می فرماید:

«مَن نَصَبَ نَفسَهُ لِلنّاسِ اِماماً فَلیَعبَدأ بِتَعلیمِ نَفسِهِ قَبلَ تَعلیمِ غَیرِهِ، وَلیکُن تَأدِیبُهُ بِسیرَتِهِ قَبلَ تَأدِیبِه بِلسانِهِ؛ وَ مُعَّلِمُ نَفسِهِ وَ مُؤدَّبُها اَحَقُّ بِالاجلالِ مِن معلِّمِ النّاسِ وَ مُؤدَّبِهِم.»

ـ کسی که خود را در معرض پیشوایی و رهبری مردم قرار می دهد، باید قبل از آموزش دیگران خود را تعلیم داده باشد و پیش از آن که به زبان چیزی بگوید و با سخن دیگران را ادب کند، لازم است همان را در عمل پیاده کرده باشد، و آن که خود را تعلیم، و توسن نفس سرکش خویش را تأدیب کند، بیش از آن که به دیگران آموزش می دهد و ادب می آموزد، سزاوار بزرگداشت و تکریم است.

نفس خود ناکرده تسخیر ای فلان                             چون کنی تسخیر نفس دیگران؟

نفس را اوّل برو در بند کن                                           پس برو آهنگ وعظ و پند کن

منبری بگذار بهر خود نخست                             وانگهی برجه به منبر تند و چست

آتشی در دل برافروز آنگهی                                       گرم کن هنگامه وعظ ای رهی

تا ز سوز دین نگردد دل کباب                                          دم نگردد گرم ای عالی جناب

تا تو را سوزی نباشد در جگر                                              دم مزن کاندر دمت نبود اثر

سفارشی به طلّاب

به همه طلّاب زحمتکش و متعهّد و آنان که خواهان به سعادت خویشند توصیه می شود که کتابهای زیر را ـ نه یک بار بلکه چندین بار ـ بخوانند:

1. «منیة المرید» تألیف شهید ثانی(ره)؛ میرزای شیرازی درباره این کتاب گفته است:

«چقدر شایسته است که اهل علم، مواظبت نمایند به مطالعه این کتاب شریف، و متأدّب شوند به آداب مزبوره در آن»

خوشبختانه اکنون «منیة المرید» در حوزه علمیه قم تدریس می شود و ترجمه های فارسی این کتاب نیز منتشر شده است.

2. «معراج السّعادة»؛ یکی از نویسندگان معاصر در این باره می نویسد:

«... این کتاب، اهمیّت بسیار دارد و باید کتاب بالینی طلبه باشد؛ یعنی ـ کتابی که هر شب مقداری بخواند و خود را ـ اگر چه با تمرین بسیار و زحمت ـ با آن منطبق کند، چون بعضی کتابها مطالعه ای نیست؛

یعنی این طور نیست که انسان بخواند و کنار بگذارد، مانند داستان که می خوانند و کنار می گذارند؛ مثلاً، اگر شما کتابی درباره دستورات ورزشی بگیرید و بخوانید و کنار بگذارید چه سودی دارد؟

این گونه کتابی، یا ورقه و دستورالعملی باید در کنار انسان باشد و پیوسته قسمتی را بخواند و عمل کند، و این حرکت و آن حرکت را انجام دهد و تکرار نماید و سپس به قسمت دیگر بپردازد تا کم کم آثار ورزش در وجود او پیدا شده و بدنی قوی و سالم پیدا کند.

کتب اخلاق هم همین طور است؛ باید انسان فصلهایش را، صفحاتش را یکی یکی بخواند و عمل کند و خود را از نو بسازد و چون در یک مرحله موفق شد، به مرحله دیگر برود.»

3. «تذکرة المتّقین»؛ این کتاب، مجموعه نامه ها و نوشته هایی است از سه تن از اساتید بزرگ علم اخلاق: مرحوم ملّا حسینقلی همدانی، سیّد احمد کربلایی و شیخ محمد بهاری همدانی، در زمینه مسائل اخلاقی و طریق سلوک الی الله، که ادیب عارف، شیخ اسماعیل تبریزی(ره) متخلّص به «تائب» آنها را گردآوری کرده است.

از قراری که شنیده شده، برخی با عمل کردن به مضامین این کتاب و به کار بستن دستورات آن، به مقامات بلندی رسیده اند.

منابع:

1.كتاب سیمای فرزانگان

2. كتاب نقباء البشر

تهیه و فرآوری : علی فریادرس ، گروه حوزه علمیه تبیان