خاطرات مرتضی كاشانی

---

خاطرات مرتضی کاشانی

تدوین: حبیب‌الله مهرجو

انتشارات: مرکز اسناد انقلاب اسلامی

نوبت چاپ: اول، تابستان 1390/ تاریخ انتشار: شهریور 1390

تعداد صفحات: 452

قیمت: 73,000 ریال

شمارگان: 1500

معرفی کتاب:

در نهضت ملی‌شدن صنعت نفت ایران افراد و گروه‌های مختلف با افكار و گرایش‌های گوناگون مشاركت كردند كه بازشناسی چهره‌ی حقیقی آنان از ملزومات تاریخ‌نگاری نهضت ملی است. چهره و شخصیت دكتر مظفر بقایی كرمانی مشخصات بارزی دارد كه گروهی را به دشمنی مفرط و گروهی را به دوستی شدید، كشانده است.

آنچه از حوادث و رویدادها در این ایام باقی مانده است چیزی جز خاطرات غبارگرفته ی شاهدان و احیاناً دست‌اندركاران آن نیست. از راه‌های بررسی شخصیت و عملكرد مظفر بقایی بازخوانی خاطرات یكی از نزدیكان و محرمان وی یعنی مرحوم مرتضی كاشانی است. مرتضی كاشانی در ایام فعالیت «سازمان نگهبانان آزادی» و حزب زحمتكشانِ ملت ایران در كنار بقایی بود و مأموریت های زیادی را به دستور وی اجرا كرد. وی از برخی مسائل پشت پرده ی حزب زحمتكشان و شخص بقایی مطلع بود كه در خاطرات خود آنها را بازگو كرده است. ولی در مجموع از روایت ایشان می‌توان بزرگ‌نمایی در شخصیت و اقدامات مظفر بقایی و شیفتگی وی به شخصیت مصدق را احساس كرد.

مرتضی کاشانی وی در سال 1301 در تهران به دنیا آمد و پس از گذراندن تحصیلاتش در مدارس تدین، شرف محمدی، مدرسه ی صنعتی ایران و آلمان و هنرستان راه آهن به عنوان تکنسین و سرپرست دانشکده ی فنی، وارد دانشگاه تهران شد. وی از سال 1327 فعالیت سیاسی خود را شروع کرد و پس از آشنایی با دکتر مظفر بقایی کرمانی و فعالیت در «سازمان نگهبانان آزادی» و حزب « زحمتکشان ملت ایران» به صورت جدی وارد عرصه ی سیاست شد. وی از بنیانگذاران سازمان نگهبانان آزادی و حزب زحمتکشان ملت ایران نیز به شمار می آید.

خاطرات ایشان بعنوان یکی از فعالان سازمان نگهبانان آزادی و حزب زحمتکشان که سمت هایی از جمله رئیس انتظامات، رئیس کمیسیون تفتیش، عضویت در هیئت اجرائیه و مسئولیت تشکیلات حزب در تهران به رهبری مظفر بقایی کرمانی را بر عهده داشت و همچنین ارتباط بسیار نزدیک وی با بقایی، می تواند زمینه ساز آشنایی با فضای آن زمان و آشکار کننده ی گوشه ای پنهان از تاریخ این مقطع باشد.

روش انجام این پژوهش به این صورت است که ابتدا متن خاطرات و اسناد مربوط به ایشان از آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی دریافت شد. پس از مطالعه ی کامل متن، براساس ترتیب تاریخی و موضوعی در ذیل عناوین مناسب سازماندهی و نکات مبهم و تاریک آن با کمک منابع کتابخانه ای و اسناد موجود از زندگانی و فعالیت های ایشان رفع گردید.

در جایی از کتاب آمده: « بعد از انقلاب و زمانی که دکتر بقایی از آمریکا برگشته بود، برای اتمام حجت، با خانمم به پیش وی رفتیم. وقتی بقایی را دیدم به او گفتم: «یک عمر زندگی ما را تلف کردی؛ حتی زندگی خودت را هم تلف کردی. باور کن اگر در دانشگاه تربیت نشده بودم، ترورت می کردم!» بقایی هم در حالی که سوار ماشین اش می شد، گفت: «تو اشتباه کردی». گفت:« همه ی شما اشتباه کردید. راه غلط است. عمر حکومت جمهوری اسلامی هم خیلی کوتاه است!» من از حرف او خیلی عصبانی شدم و دیگر با او کاری نداشتم و قسمم را هم نقض کردم؛ چون به من ثابت شدکه او خائن است و نه تنها طرفدار جمهوری اسلامی نیست بلکه با آن سر عناد هم دارد.» ⁽¹⁾

این کتاب در دوازده فصل تدوین یافته که بدین قرارند، فصل اول: نخستین تکاپوها، فصل دوم: آشنایی با دکتر مظفر بقایی و ورود به عرصه ی سیاست، فصل سوم: ملی شدن صنعت نفت، فصل چهارم: تشکیل حزب زحمتکشان ایران، فصل پنجم: فعالیت در دوره ی حکومت مصدق، فصل ششم: توطئه ی زیرزمینی بقایی علیه دکتر مصدق، فصل هفتم: اختلاف در حزب زحمتکشان، فصل هشتم: آشکار شدن دشمنی بقایی با مصدق، فصل نهم: کودتای 28مرداد 1332، فصل دهم: بقایی و حزب زحمتکشان بعد از کودتا، فصل یازدهم: بقایی و انقلاب اسلامی و فصل دوازدهم: فعالیت در دوره ی انقلاب اسلامی می باشد.

پی نوشت":

(1)    صفحه ی 206