امان از سرفه‌های بی‌امان
سرفه، بیماری نیست بلکه علامت یک تحریک است و به عبارت دیگر واکنش حفاظتی ریه در برابر مواد محرک خارجی است. سرفه مفرط یا مزاحم نیز یکی از علائمی است که بیمار برای آن باید به پزشک مراجعه می کند.
بسیاری از پزشکان سرفه را نگهبان ریه می دانند. سرفه یک بازدم انفجاری است که مکانیزمی حفاظتی را برای پاک نمودن ریه ها از ترشحات و اجسام خارجی فراهم می کند. علاوه بر این، سرفه یک زنگ خطر برای سلامت ریه ها می باشد.
سرفه یکی از عوامل مهم دفاعی بدن برای خروج ترشحات و اجسام خارجی از مجاری تنفسی است.
همان‌طور که می‌دانید در حالت عادی انسان‌ها کمتر سرفه می‌کنند، زیرا ترشحات طبیعی مجاری تنفسی به وسیله سازوکارهای دیگری از جمله حرکت مژک‌های مجاری تنفسی، پاک و تخلیه می‌شوند. ولی در مواردی که ترشحات مجاری تنفسی زیاد شوند و یا تحریکی در مجاری تنفسی پیدا شود، ساز و کار سرفه به کار می‌افتد تا ترشحات را خارج نماید.
سرفه، بیماری نیست بلکه علامت یک تحریک است و به عبارت دیگر واکنش حفاظتی ریه در برابر مواد محرک خارجی است.
سرفه مفرط یا مزاحم نیز یکی از علائمی است که بیمار برای آن باید به پزشک مراجعه می کند. دلایل مراجعه بیمار عبارتند از : ناراحتی از خود سرفه، تداخل با زندگی عادی و نگرانی درباره علت سرفه و خصوصاً ترس از ابتلا به سرطان یا ایدز.
چگونه سرفه می کنیم؟
سرفه نتیجه یک پدیده رفلکسی است. رفلکس سرفه با تحریک گیرنده‌هایی که در سطح مخاط‌های تنفسی است شروع می‌شود. گیرنده‌های محرک سرفه در سراسر مخاط مجاری تنفسی وجود دارند. این تحریکات مرکز سرفه به مغز منتقل می‌شود و مغز عمل سرفه را هماهنگ و تولید می‌کند.
انواع سرفه
پزشکان سرفه را به دو دسته تقسیم می نمایند :
- سرفه حاد : سرفه ای است که کمتر از سه هفته طول بکشد. در حالاتی مانند: سرماخوردگی، سینوزیت، سیاه سرفه و ... دیده می شود.
- سرفه مزمن: به سرفه ای که بیشتر از سه هفته طول بکشد، گفته می شود. مانند: آسم، ترشحات پشت بینی، سل، سرطان ریه و ... .
علل سرفه
سرفه ممکن است توسط انواع گوناگونی از محرکهای استنشاقی نظیر: دود، غبار و بخارات ایجاد شود.
هر بیماری که منجر به التهاب، تنگی، ارتشاح یا فشردگی مجاری هوایی شود، می تواند سرفه را به همراه داشته باشد.
از علل عمده سرفه می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- عفونت باکتریایی مجاری هوایی (برونشیت)
- عفونت بافت ریه ها (پنومونی)
- عفونت ویروسی (سرماخوردگی)
- آسم ( این بیماران اغلب علاوه بر سرفه دچار تنگی نفس و خس خس سینه نیز می باشند)
- سل ریوی
- سینوزیت و ترشح خلط در پشت حلق
- داروها
- برگشت اسید معده به داخل ریه ها
- حساسیت‌های تنفسی
پزشکان در هنگام برخورد با بیماران دچار سرفه علاوه بر معاینه و کارهای تشخیصی به سئوالات کلیدی و مهم زیر توجه دارند :
آیا سرفه حاد است یا مزمن؟
در شروع سرفه، آیا علائم مطرح کننده یک عفونت تنفسی وجود دارند؟
آیا سرفه فصلی است و یا همراه با خس خس سینه می باشد؟
آیا سرفه با علائم نشان دهنده ترشح خلف بینی ( ترشح بینی ، پاک کردن مکرر حلق ،احساس وجود یک چیز کوچک در حلق ) یا با سوزش سردل و احساس برگشت غذا به مری همراه است؟
آیا سرفه با تب یا خلط همراه است؟ اگر خلط وجود دارد مشخصاتش چیست؟
آیا بیمار سیگار می کشد؟
آیا بیمار داروی خاصی را مصرف نموده است؟
عوارض سرفه
- درد جدار قفسه سینه و شکم
- خستگی مفرط
- سنکوپ
- سرفه شدید می تواند باعث شکستگی دنده شود
- سرفه مزمن در یک فرد سیگاری، احتمال سرطان ریه را مطرح می کند.
درمان سرفه
سرفه به عنوان یک واکنش دفاعی دستگاه تنفس است و گاهی با مهار آن، علامت بیماری را متوقف و شرایط را بدتر می‌کنیم. درمان قطعی سرفه بستگی به تشخیص بیماری زمینه ای و شروع درمان دارد.
- برای تسکین خارش گلو و از بین بردن گرفتگی گلو می‌توانید از قطره‌ها یا شربت‌های ضد سرفه تحت نظر پزشک استفاده کنید. لازم به تذکر است که پیش از مصرف دارو برای کودک، ابتدا با پزشک کودک‌تان مشورت کنید تا مطمئن شوید کودک‌تان به سن مناسب برای مصرف داروی سرفه رسیده است.
- مصرف مایعات یکی از راه‌های مفید برای افزایش خلط و دفع آسان‌تر ترشحات است و مصرف آن در انواع بیماری‌های تنفسی توصیه می‌شود.
- استفاده از دستگاه بخور می‌تواند سرفه خشک را بهبود بخشد.
- به کودک‌تان اجازه ندهید که در هنگام بیماری، ورزش یا تحرک شدید بدنی داشته باشد، چرا که این امر سرفه را تشدید می‌کند.
- سیر و زنجبیل، هر دو خاصیت دارویی قوی دارد و باعث تسکین سرفه می شود. شما می توانید هر یک از این مواد را خام بجوید یا تکه ای از زنجبیل یا چند حبه سیر را با آب بجوشانید و روزی 2 تا 3 بار میل کنید.
عسل درمانی
- مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال، به علت ایجاد مسمومیت کشنده بوتولیسم، ممنوع است.
- خوردن یک قاشق چای‌خوری عسل قبل از خواب در رفع سرفه بسیار موثر است و باعث می‌شود، خواب راحت‌تری داشته باشید.
- روی حرارت کم پیاز خرد شده را با مقدار زیادی عسل طبیعی گرم کنید. سپس یک قاشق از مواد را میل کنید یا این که تنها عسل را در انتهای گلو نگه دارید و برای نیم ساعت نیز چیزی نخورید.
- جوشانده گل ختمی را می توان با یک قاشق عسل مصرف کرد که این محلول ضدسرفه قوی است.
فرآوری: مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان
منابع :
آی آر شفا
هفته نامه سلامت - دکتر منصور بهرامی، متخصص کودکان
پرشین وی
جام جم
سلامت نیوز
مطالب مرتبط:
