تبیان، دستیار زندگی
خداوند متعال یگانه خدای خوب و مهربان ما رحمت و عطوفتش به قدری است که نه تنها این همه نعمت بی حد و شمار به بندگانش ارزانی داشته است بلکه مرتب به آن ها پاداش و جایزه هم می دهد حال اگر این بنده کسی باشد آلوده به کثافات گناهان و و منفور همنوعانش باز برای پرود
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چرا خداوند را منتظر می گذاریم؟


خداوند بر اثر توبه بنده اش خوشحال تر است از کسی که عقیم بوده، بچه دار شده و از کسی که گمشده خویش را یافته و از تشنه ای که به آب رسیده است


توبه

خداوند متعال یگانه خدای خوب و مهربان ما رحمت و عطوفتش به قدری است که نه تنها این همه نعمت بی حد و شمار به بندگانش ارزانی داشته است بلکه مرتب به آن ها پاداش و جایزه هم می دهد حال اگر این بنده کسی باشد آلوده به کثافات گناهان و و منفور همنوعانش باز برای پرودگار دارای ارزش است و به او می گوید که به سمتش بازگردد هر چند این بی ارزش بودن برای اطرافیان نتیجه چیزی جز گناه و نادیده گرفتن اوامر الهی نیست .

برای هر کدام از ما ممکن است در این شرایط قرار گرفته باشیم که دیگران ما را با دیده تحقیر بنگرند و یا به هر دلیلی عزّتمان را از دست داده باشیم خدا وکیلی در این روزهای تلخ چگونه دوام آوردیم؟ چه کسی ما را یاری و دلداری داد ؟آیا جز آغوش گشوده خداوند پناه دیگری هم داشتیم؟ چه کسی غم ما را زدود و قلبمان را محکم گرداند؟

خداوند متعال این همه به من و شما فرصت می دهد که برگردیم ، که ناامید نباشیم و آگاه باشیم که محبت خدایی محبتی از جنس دیگر است و نباید هرگز ناامید شد خداوند آغوش می گشاید بر ما منت می گذراد و می پذیردمان و به خاطر این لطف بی نهایت پاداش بی بدیلی را هم برای ما در نظر می گیرد و می گوید نه تنها دوستتان دارم، رستگاریتان را هم تضمین می کنم .

تشویق به توبه

قرآن کریم در آیات متعددی مردم را به توبه و رجوع از گناه و بازگشت به درگاه الهی تشویق و ترغیب کرده است:

1. «اَلَم یعلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ یقبَلُ التَّوبَةَ عَن عِبادِهِ وَ یأخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أَنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ؛ آیا نمی دانستند که فقط خداوند توبه را از بندگانش می پذیرد و صدقات را می گیرد و خداوند توبه پذیر مهربان است؟» (1)

ای مؤمنان خالصانه توبه کنید: « یا أیهَا الذِّینَ آمَنُوا تُوبُوا إلی اللهِ تَوبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُمْ أن یکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیئاتِکُمْ وَ یدْخِلَکُمْ جَنّاتٍ تَجری مِنْ تِحْتِهَا الْأَنْهارُ؛ای کسانی که ایمان آورده اید! به سوی خدا توبه کنید! توبه ای خالص. امید است پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغهایی از بهشت که نهرها از زیر درختانش جاری است، وارد کند

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: « اللهُ أَفرَحُ بِتَوبَةِ عَبدِهِ مِنَ العَقِیمِ الْوَالِدِ وَ مِنَ الضَّالِ الواجِدِ وَ مِنَ الظَّمانِ الوارِدِ؛خداوند بر اثر توبه بنده اش خوشحال تر است از کسی که عقیم بوده، بچه دار شده و از کسی که گمشده خویش را یافته و از تشنه ای که به آب رسیده است (2)

2. خداوند در قرآن می فرماید: « قُل یا عِبادِی الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِم لاتَقنَطُوا مِن رَحمَةِ اللهِ إِنَّ اللهَ یغفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الغَفُورُ الرَّحِیمُ وَ أَنِیبُوا إِلی رَبِّکُم وَ أَسلِمُوا لَهُ مِن قَبلِ أن یأتِیکُم العَذابُ ثُمَّ لاتُنصَرُونَ؛بگو ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد، به درستی که خداوند بخشنده مهربان است. و به درگاه پروردگارتان باز گردید و در برابر او تسلیم شوید، پیش از آنکه عذاب به سراغ شما آید، سپس از سوی هیچ کس یاری نشوید.» (3)

در واقع این ندای الهی همیشه در گوش بندگان است که:

هر چه که هستی بیا             گر چه که پستی بیا

توبه شکستی بیا                  دوست نظر می کند

نیمه شب خلوت است               مظهر هر رأفت است

عاشق شوریده را                    دوست نظر می کند

ای شده غرق گناه                خواب گران تا به کی

چاره ی درد تو را                  دیده تر می کند

3. در آیه دیگر می فرماید: « وَ هُوَ الَّذی یقبَلُ التَّوبةَعَن عِبادِهِ وَ یعفُوا عَنِ السَّیئاتِ وَ یعلَمُ ما تَفعَلُونَ ؛او (خدا) کسی است که توبه را از بندگانش می پذیرد و گناهان را می بخشد و آنچه را انجام می دهید، می داند.» (4)

نکته قابل دقت این است که در واقع، خداوند می فرماید: با اینکه از تمام اسرار زندگی و رفتارهای پشت پرده شما اطلاع دارم و لحظه به لحظه اعمال شما را زیر نظر داشته ام، با این حال توبه شما را می پذیرم.

توبه

وجوب توبه

قرآن کریم تنها به ترغیب و تشویق اکتفا نکرده، بلکه در مواردی دستور اکید وجوبی بر لزوم توبه داده است که حتی وجوب آن فوری و بدون تأخیر است؛ منتها بحثی مطرح است که آیا وجوب فوری توبه شرعی و مولوی است و یا عقلی و ارشادی؟

تفصیل این بحث از حوصله یک مقاله خارج است، فقط اشاره کنیم که از آنجا که توبه لطف و رحمتی است از سر امتنان، اگر وجوب آن شرعی باشد، با این امتنان نمی سازد؛ چرا که در صورت عدم توبه، دو مجازات متوجه عاصی می شود: یکی به خاطر اصل گناه و دیگری به خاطر تأخیر و نافرمانی توبه.

بنابراین آنچه مناسب به نظر می رسد این است که وجوب آن را عقلی بدانیم و دستورات قرآن را نیز از باب ارشاد و تأکید بر فرمان عقل به حساب آوریم. به نمونه هایی از دستورات اکید قرآن در این زمینه توجه فرمایید.

1.همه به سوی خدا برگردید:« وَ تُوبُواإَلی اللهِ جَمِیعاً أَیهَا المُؤمِنونَ لَعَلَّکُمْ تُفلِحُونَ ؛ و همگی به سوی خدا باز گردید ای مؤمنان تا رستگار شوید.» (5)

در این آیه در کنار خطاب شفقت آیه أیهَا المُؤمِنُونَ و بیان ثمره مهم توبه که رستگاری ابدی است؛ فرمان صریح وجوبی بر انجام توبه داده است.

2. ای مؤمنان خالصانه توبه کنید: « یا أیهَا الذِّینَ آمَنُوا تُوبُوا إلی اللهِ تَوبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُمْ أن یکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیئاتِکُمْ وَ یدْخِلَکُمْ جَنّاتٍ تَجری مِنْ تِحْتِهَا الْأَنْهارُ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! به سوی خدا توبه کنید! توبه ای خالص. امید است پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغهایی از بهشت که نهرها از زیر درختانش جاری است، وارد کند.» (6)  این آیه صریحاً به صورت امر وجوبی بر همه مؤمنان توبه خالصانه را واجب و لازم شمرده است.

از امام صادق علیه السلام نقل شده است: وقتی که آیه « وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أو ظَلَمُوا أنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللهَ فَاستَغفَرُوا لِذُنُوبِهِم وَ مَن یغفِرُ الذُّنُوبَ إلاَّ اللهُ؛و آنها که وقتی مرتکب عمل زشتی شوند یا به خود ستم کنند، به یاد خدا افتاده، پس برای گناهان خود طلب آمرزش میکنند. و کیست جز خدا که گناهان را ببخشد

تأخیر توبه

کار شیطان، باز شدن درِ توبه به روی بندگان، در واقع باز شدن باب رحمت است که زمینه پاکسازی روح و نادیده گرفتن گذشته سیاه بندگان را فراهم میکند و به این وسیله، گناهان قبلی که با وسوسه شیطانی انجام گرفته، نابود خواهد شد.

اینجاست که شیطان وقتی نقشه های قبلی خویش را نقش بر آب می بیند، دست به حیله جدیدی میزند که عبارت از تأخیر توبه و تسویف و امروز و فردا کردن آن است.

از امام صادق علیه السلام نقل شده است: وقتی که آیه « وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أو ظَلَمُوا أنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللهَ فَاستَغفَرُوا لِذُنُوبِهِم وَ مَن یغفِرُ الذُّنُوبَ إلاَّ اللهُ؛ و آنها که وقتی مرتکب عمل زشتی شوند یا به خود ستم کنند، به یاد خدا افتاده، پس برای گناهان خود طلب آمرزش می کنند. و کیست جز خدا که گناهان را ببخشد.» (7) نازل شد، ابلیس بالای کوهی در مکه رفت و با صدای بلند فریاد کشید و سران لشکرش را جمع کرد.

گفتند: ای آقای ما! چه شده است که ما را فرا خواندی؟ گفت: این آیه نازل شده (آیه ای که پشت مرا می لرزاند و مایه نجات بشر است.) چه کسی میتواند با آن مقابله کند؟

یکی از شیاطین بزرگ گفت: من می توانم، نفشه ام چنین است و چنان. ابلیس طرح او را نپسندید. دیگری برخاست طرح دیگری داد که آن هم مقبول نیفتاد.

در اینجا «وسواس خنّاس» برخاست و گفت: من از عهده آن برمی آیم .

ابلیس گفت: از چه راه؟

گفت: آنها را با وعده ها و آرزوها سرگرم میکنم تا آلوده گناه شوند و هنگامی که گناه کردند، توبه را از یادشان می برم.

ابلیس گفت: تو می توانی از عهده کار برآیی و این مأموریت را تا دامنه قیامت به او سپرد.» (8)

در مقابل، رهبران دینی دستور داده اند که توبه را تأخیر نیاندازید و فوراً به آن اقدام کنید؛ چنان که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «یا بنَ مَسْعُودٍ لاتَقَدَّمِ الذَّنبَ وَ لاتُؤَخِّرِ التَّوبَةَ؛ ای پسر مسعود! گناه را مقدّم ندار [و گناه نکن و اگر گناهی سرزد] توبه را به تأخیر نینداز!» (9)

پی نوشت ها :

1) توبه/آیه104

2) میزان الحکمه، محمدی ری شهری، ج 1، ص 338، ح 2124

3) زمر/ 53 و 54

4) شوری/ 25

5) نور/ 31

6) تحریم/ 8

7) آل عمران/ 135

8) المیزان، علامه طباطبائی، ج 20، ص 557؛ تفسیر نمونه، ج 27، ص 475ـ 476

9) میزان الحکمه ،محمدی ری شهری ، ج 1، ص 344، ح 2175

فرآوری : محمدی

بخش قرآن تبیان


منبع : سایت سازمان تبلیغات اسلامی