یک حس آزار دهنده
* بنده فرمانبردار خالقتان باشید و ایمان خود را قوی کنید
رسول خدا «ص» فرمود:«خداوند به حضرت موسی «ع» خطاب کرد ای پسر عمران! حسد مبر بر آنان که از فضل خود به آنها داده ام و به سوی آن چشم خود را مکش و پیروی نفس را مکن؛ زیرا شخص حسود ناراضی به نعمتهای من و منع کننده قسمت من است از آنچه بین بندگانم تقسیم کرده ام؛ کسی که چنین باشد، من از آن نبوده و آن نیز از من نمی باشد». (1)
همگی واقفیم که مسلمانی به زبان نیست بلکه رفتار و کردارهای ما در میدان عمل، نشان و گواهی از ایمان و تقوای راستین ماست. درآموزه های دینی ما به کرات توصیه و سفارش شده است که از حسد دوری نمائید حتی یکی از مشخصه های ایمان را چنین بیان داشته اند که مومن واقعی همیشه از حسد امتناع و دوری می کند. چنانچه امیرالمومنین «ع» می فرمایند: «ایمان از حسد بیزار است» . (2)
همان که در مقاله پیشین عنوان شد گاهی فرد صاحب این صفت ناپسند، ناسپاس و قدر نشناس خالقش می شود و زبان به شکوه و گلایه باز می نماید ،بنابر کلام امیر(ع) «حسود بر مقدرات الهی خشمناک است»(3) و به مقایسه نا بجای زندگی خود با دیگران می پردازد و گاها نسبت هایی نه چندان مناسب و از سر جهل بر خداوند می بندند ، البته سبحنه و تعلی عما یقولون علوا کبیرا؛ «بسیار منزه و بلند مرتبه است خدا از آنچه گویند»(4)، که این خود می تواند مصائب موجود را دو چندان نماید.
لذا، به واسطه ایمان خود خواهید توانست از بسیاری کشش های نفسانی و افکار دل فریب شیطانی دوری نموده و با نیرویی خدایی با خواهش های هوس آلود و سرکش خود مبارزه و مقابله نمائید.
*اعتماد به نفس خود را ارتقاء دهید
بی شک در مورد فقدان خوشبختی کنونی خود و عدم دست یافتن به آرزوها و آمال گذشته خود مبالغه می نمائید . هر کس در زندگی خود به تناسب تلاش خویش داشته های مثبت و خوشایندی دارد که بی تردید به خاطر غبار گذر زمان فراموش شده و در گنجینه ذهن مدفون گردیده که می توان با اندک تاملی غبارها را شست و آنها را مجددا احیا نمود . پس بهتر است به کفایت ها و لیاقت های شخصیتی و شغلی، خانوادگی ، اجتماعی و ... خود بیندیشید و آنها را یادداشت نمائید و به هنگام بروز این حس، در مقابل هر فکر حسادت گونه یکی از آن داشته ها و یا دست آوردهای مثبت خود را بیان دارید و به خاطرِ داشتن آن به خود مباهات نمائید.
بهتر است به دیگر تدابیر افزایش اعتماد به نفس هم متوسل شوید همچون افزایش مهارت های اجتماعی و ارتباطی، ابراز وجود، مواجهه با افکار منفی و ...
*مقایسه کردن خود با دیگران ممنوع
با قرار دادن خود در معرض مقایسه، بی تردید خود را ناتوان خواهید یافت و توانمندیهای خود را بی ارزش قلمداد خواهید نمود.پس بهتر است خودتان را دست کم نگیرید و از مقایسه های هر چند کوچک و به ظاهر به جا و منطقی امتناع نمائید و از موضع قدرت و با تکیه به ارزشمندیها و شایستگی های خود با مشکلتان مواجه شوید و از آنچه دارید راضی باشید، زیرا در غیر این صورت نمی توانید احساس آرامش و رضایت خاطر داشته باشید.
*همنشینان عاقل و با اخلاق انتخاب نمائید و از عقاید آنان استفاده کنید
با این کار شما خواهید توانست از حد و حدود رفتار و گفتار خود را در این باب کسب اطلاعات نمائید و از شدت مسئله تان آگاهی یابید، همچنین به طور قطع تحلیل رفتار شما توسط آنان باعث خواهد شد به تجربه ای که در روان شناسی تحت عنوان "تجربه آهان" مشهور است سریعتر دست یابید و ریشه مشکل تان را شناخته و تدابیری صحیح و مناسب را برای رفع و مقابله اتخاذ کنید.
* از تجارب گذشته خود عبرت بگیرید
از حضرت علی (ع) روایت است که می فرمایند: «حسد محبوس کردن روح است (یعنی همان طوری که محبوس ناراحت است و بر او سخت می گذرد، روح حسود هم در زندان بوده و پیوسته ناراحت است)» (5) و یا در روایتی دیگر از ایشان بیان شده است که «حسود در دریای غم فرو رفته است». (6).
لذا، بنابر گفته بزرگان دین در مذمت حسادت می توان اظهار نمود که آرامش در زندگی فرد حسود هیچ معنا و مفهومی ندارد و حتی می توان گفت، مولفه ای نا آشنا و غریب است که هیچ گاه لنگر خود را بر این آستان نخواهد انداخت. لذا توصیه می شود
بی هیچ رو دربایستی با خودتان صادق باشید و اثرات منفی این حس را در زندگی و روابطتان با دیگران تفحص نمائید و لطمات عدیده ای را از آن جهت بر شما اتفاق افتاده را یادداشت نمائید و از آنها بهره بگیرید تا بدان طریق بتوانید با آگاهی از پیامدهای منفی و نا خوشایند آن بر ابعاد متفاوت زندگی تان، بهتر عمل کنید.
*بیاموزید خود را کنترل کنید
از پیامبر اکرم «ص» روایت شده است:«لذت حسود از همه مردم کمتر است». (7)
پس هر فرد عاقل و دانا در جستجوی لذت بیشتر است تا درد و رنج فراوان. به شما پیشنهاد می کنیم به هنگام مواجهه با حملات این حس قوی و سرکش از دو تکنیک ذیل بهره گیرید:
-توجه برگردانی: وقتی حس حسادت درونتان پدیدار می شود در صورت امکان موضع و موقعیت تان را تغییر دهید و یا به اندیشه و یا رفتاری متضاد با فکرتان ، خود را مشغول سازید.
- راه حل دوم به لحاظ تغییر رفتاری بسیار مفید و سازنده است و به شما کمک شایانی می کند.
نفسی عمیق بکشید و با فردی که به او حسادت می کنید هم کلام شوید و سعی کنید در زمینه آنچه که به او حسادت می کنید گفتگوی غیر مستقیمی داشته باشید.اگر چه این روش سخت است اما شما را با حقایق موفقیت آن فرد آشنا می سازد. گفتگو و مصاحبت با این فرد، توهمات و خیالبافی های کودکانه و غیر واقعی شما را بر هم زده و با حقیقت و مصائب طریق کسب خوشبختی، که هرگز شما در آن باب اندیشه نکرده بودید،رودررو می سازد.
شاید به اذهان برخی از ما این سوال خطور کند که حسادت حس و میلی درونی است و گاهی اوقات نافرمان بردار از عقل و ما نیز ناتوان از کنترل آنیم. پس چگونه می توانیم مدام با حسادت خود بجنگیم ؟
باید بگوئیم شما مجازید احساس حسادت داشته باشید البته تا آنجایی که قادر باشید به طریق مثبتی آن را کنترل کرده و از مجرای مناسبی هدایتش کنید.
*شما فقط مجازید غبطه بخورید
رشک بردن به داشته های دیگران بدون تمایل به سلب و یا زوال آن نعمات از زندگی فرد را«غبطه» تعریف نموده اند. پس بدانید بین حسد و غبطه تفاوت بسیار است و غبطه نه تنها نیکو است بلکه در دین مبین اسلام بدان ترغیب و تشویق هم شده است؛ از امام صادق «ع» روایت است که :« مومن غبطه می خورد، ولی حسد نمی ورزد و منافق حسد می ورزد و غبطه نمی خورد». (8)
و در نهایت باید بگوئیم اگر پس از صبر و بردباری و کوشش فراوان نتوانستید بر حس حسادت خود چیره گردید، بهتر است مسئله تان را با یک مشاور در میان بگذارید تا با کمک ایشان بتوانید به منشاء مشکلتان که بی تردید در تجارب دوران کودکی تان ریشه دارد، آگاهی یافته و بدین طریق سهل تر خواهید توانست با تدابیری تخصصی تر درصدد رفع این خصیصه ناپسند اخلاقی تان برآئید.
پی نوشت ها:
1- کافی ، ج 3، ص 418
2- غررالحکم، ج 1، ص 160
3- غررالحکم، ج 1، ص 45
4- سوره اسراء- آیه 43
5- غررالحکم، ج 1، ص 100
6- بحارالانوار، ج 73، ص 256
7- بحارالانوار، ج 73، ص 250
8-کافی، ج 3، ص 418
نسرین صفری
بخش خانواده ایرانی تبیان
مقالات مرتبط :
