قابل توجه اهل قلم

مرحوم وحید بهبهانی(ره) سرسلسله محقّقان شیعه در قرن دوازدهم هجری خطاب به «اخباریها» می نویسد: «برادر من، حال مجتهدین، حال جدّ من عالم ربّانی، ملّا صالح مازندرانی است؛ که از پدرم شنیدم که آن بزرگوار خواست بعد از شرح «اصول کافی»، «فروع کافی» را نیز شرح کند.

به وی گفتند: احتمال می رود شما به درجه اجتهاد نرسیده باشید. و او به دلیل همین احتمال از شرح «فروع کافی» خودداری کرد، و کسی که شرح اصول کافی او را ملاحظه کند خواهد دانست که آن بزرگوار در چه پایه ای از علم و فقه بوده، او در صغر سن «معالم الاصول» را شرح کرده و هر کس آن را ملاحظه کند پی به مهارت وی در قواعد مجتهدین خواهد برد.» همچنین، بسیاری بر این عقیده اند که شرح ملّاصالح(رضوان الله علیه) بر اصول کافی بهترین شرح آن کتاب است.

علما و بزرگان در امر تألیف و تدوین کتاب اینقدر محتاط بوده اند. با این که صد در صد لیاقت این کار را داشته و اگر دست به چنین کاری زده بود، امروز یقینا از میراث علمی عظیم و بزرگی برخوردار بودیم؛اما به خاطر احتیاط در نوشتن دست به تألیف نزد.

ای کاش نوسندگان و مؤلّفین این زمان، همانند ایشان می اندیشیدند و در ابتدا کتابهای عمیق و پژوهشی و ثانیا کتابی که مورد نیاز جامعه باشد می نوشتند.

چه بسیار آثاری که در گذشته و حال، در ایران چاپ شده و می شود که جز سست کردن مذهب  و دین در چشم مردم، اثر دیگری ندارد. بگذریم از ورق پاره هایی که از طرف دشمنان علیه دین پخش می شود.

نمونه های زیادی از این دست کتابها وجود دارد که به دلائلی از نام بردن آنها خودداری می شود. این مسأله یکی از اموری است که محققان و مصلحان دلسوز مانند مرحوم علّامه امینی و شهید مطهّری(رضوان الله علیهما) از آن می نالیدند.

نقل شده که علّامه امینی یک بار با تأثّر شدید فرمودند: « کتابهایی را که در این سالها در شرح حال ائمه(علیهم السلام) در زبان فارسی نوشته شده است، باید ریخت به دریا. » (حماسه غدیر صفحه 297).

و استاد شهید مطهّری در این زمینه می نویسد:

«... تنها چیزی که در همه نوشته هایم آن را هدف قرار داده ام، حل مشکلات و پاسخگویی به سؤالاتی است که در زمینه مسائل اسلامی در عصر ما مطرح است... انتشارات مذهبی ما، از نظر نظم وضع نامطلوبی دارد.

 بگذریم از آثار و نوشته هایی که اساسا مضرّ و مایه بی آبرویی است؛ آثار و نوشته های مفید و سودمند ما نیز با برآورد قبلی نیست؛

یعنی، بر اساس محاسبه احتیاجات و درجه بندی ضرورتها صورت نگرفته است...از این نظر مانند شوری هستیم که اقتصادش هیچ پایه اجتماعی ندارد.... و همه چیز به دست تصادف سپرده شده است...

این که راه علاج چیست؟ ساده است. هسته اولی این کار اصلاحی را همکاری و همفکری گروهی از اهل تألیف و تصنیف و مطالعه می تواند به وجود آورد. ولی متأسفانه غالبا ما آنچنان شیفته و عاشق سلیقه خود هستیم که هر کدام فکر می کنیم تنها راه صحیح همان است که خود ما یافته ایم.

من گاهی به برخی از اهل تألیف این پیشنهاد را عرضه کرده ام، اما آنها به جای استقبال، رنجیده و این را نوعی تخطئه سلیقه خود تلقی کرده اند...»

در چاپخانه های كشور، آن قدر کتابهای بی ارزش و مقالات و مجله های بی كیفیت در متن و محتوا به چاپ می رسد که نوبت به چاپ کتابهای مفید و تحقیقی نمی رسد و از این روست که می بینیم هنوز برخی از آثار علّامه امینی و شیخ آقا بزرگ تهرانی و... مخطوط مانده است، گذشته از آثار ارزنده علمای سلف ما، که بر بسیاری از آنها گرد غربت نشسته و کسی توان چاپ و انتشار آنها را ندارد.

از این جاست که مرحوم شیخ جواد بلاغی نجفی، آن عالم بزرگ و درگیر، برای چاپ کتابهای خود مجبور می شود خانه مسکونی خود را بفروشد و علّامه امینی برای چاپ اوّل «الغدیر» دچار مشکلاتی می شود.

منابع:

كتاب سیمای فرزانگان

كتاب حماسه غدیر

تهیه و فرآوری : علی فریادرس ، گروه حوزه علمیه تبیان