قیمت بلیت هواپیما متنوع می‌شود؟

صنعت هوایی کشور طی سالهای اخیر روزهای سختی را پشت سر گذاشته است. ریشه همه این سختی‌ها در تحریمهای یکجانبه علیه کشورمان است که هر چند باعث شده این صنعت روی پای خود ایستاده و رشد چشمگیری در تمام بخشها داشته باشد اما گاهی هم لطمات جبران‌ناپذیری را تحمل کرده است. همه این مسائل توجه به صنعت مهم هوایی کشور را بیش از پیش حائز اهمیت می‌کند. طی سالهای اخیر ایران در بازسازی و تجهیز ناوگان هوایی قدمهای پرشتابی را برداشته است اما همواره قیمت سوخت یکی از مشکلات پیش روی فعالان این صنعت بوده و آنها آزادسازی را بهترین گزینه پیش رو برای نجات بخش هوایی قلمداد می‌کنند.

در گام نخست و پس از سهمیه‌بندی بنزین قیمت بلیت هواپیما حدود 30 درصد افزایش یافت چراکه نرخ سوخت هم افزایش یافته بود اما این میزان افزایش کافی نبود تا جایی که رییس سازمان هواپیمایی کشوری در گفت‌وگویی اعلام کرد که این میزان افزایش نرخ بلیت تنها می‌تواند شرکتهای هواپیمایی را از ورشکستگی نجات دهد و توقع ارائه خدمات بیشتر شاید قابل برآورده کردن نباشد. پس از این افزایش بازهم شرکتهای هواپیمایی از نرخ سوخت گلایه داشتند و اختلافاتی هم با شرکت پخش فرآورده‌های نفتی بر سر این موضوع رخ داد چراکه شرکتها دخل و خرجشان جور نبود و به شرکت پخش بدهکار بودند.

شاید همه این مسائل دست به دست هم داده است تا بحث متنوع‌سازی قیمت بلیت هواپیما مورد توجه قرار گیرد. موضوعی که مجلس نیز برایش مصوبه‌ای داشت که براساس آن، نرخ بلیت هواپیما از برنامه پنجم بر اساس زمان و تاریخ سفر و هچنین نوع خدمات ارایه شده تعیین خواهد شد که البته این اقدام تمرینی برای آزادسازی نرخ‌ها از سال سوم برنامه پنجم خواهد بود. با اجرای این طرح از این پس مسافران می‌توانند با توجه به موارد فوق نوع و قیمت سفر خود را انتخاب کنند.

بسیاری از صاحب‌نظران یکی از علل مشکلات صنعت هواپیمایی کشور را متوجه پایین بودن قیمت بلیت دانسته و معتقدند مردم می‌توانند با توجه به نحوه ارائه خدمات و میزان کیفیت ناوگانهای هوایی شرکتهای خصوصی، ایرلاین برتر را جهت جابه جایی انتخاب کنند که در این صورت، مقوله «رقابت» برای ارائه خدمات مطلوب‌تر و دریافت قیمت کمتر، در ناوگان هوایی کشور نمود بیشتری پیدا می‌کند و این خود باعث افزایش سطح ایمنی، نوسازی ناوگان و وقوع سوانح کمتر خواهد شد.

البته کارشناسان معتقدند که واقعی و رقابتی شدن قیمت بلیت هواپیما و ادغام ایرلاین‌ها، به ارتقای ایمنی پروازها می‌انجامد. به اعتقاد آنان مهمترین چالش کنونی شرکتهای هواپیمایی، پایین بودن قیمت بلیت است و مدیران شرکتهای هواپیمایی خواستار خروج نظام تعرفه گذاری قیمت بلیت از حالت یارانه‌ها و عدم دخالت مستقیم دولت در بازار حمل و نقل هوایی هستند.

البته در راستای همین مصوبه مجلس و الزام قانون برنامه پنجم توسعه بود که چندی پیش قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی از متنوع سازی نرخ بلیت هواپیما تا پایان سال خبر داد.

پیل پایه، قانون برنامه پنجم را قانون خوبی دانست و تاکید کرد که این قانون بخش هوایی را مکلف کرده که در سال اول برنامه، به ویژه در بخش حمل و نقل هوایی قیمتها را متنوع کند و در سال سوم برنامه قیمت‌ها آزاد شود.

البته او معتقد است که این قانون نقش بسیار مهمی در سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایفا می‌کند. این مقام مسئول در وزارت راه و شهرسازی گریزی هم به مشکل بدهی شرکتهای هواپیمایی به شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، زد و گفت که در راستای حل این مشکل برنامه‌ای برای افزایش نرخ بلیت هواپیما وجود ندارد اما متنوع سازی در دست بررسی است.

بحث متنوع‌سازی قیمتهای بلیت هواپیما قطعا مخالفان و موافقانی بین شرکتهای هواپیمایی خواهد داشت. مدیرعامل ماهان معتقد است که  وزارت راه و شهرسازی کار مفصلی را با تیم کارشناسی مجرب دنبال می‌کند و اگر برنامه‌هایی که وزارت راه در این راستا دارد، اجرا شود می تواند برای شرکتهای هواپیمایی موثر باشد.

البته بحث متنوع‌سازی نرخ بلیت هواپیما هم مانند سایر قوانین اگر به درستی اجرا نشود می‌تواند تبعات خاص خود را داشته باشد و در صورت اجرای صحیح هم برای مسافران و شرکت‌های هواپیمایی سود دارد.

علیرضا بحیرایی که از کارشناس بخش حمل و نقل هوایی است می‌گوید که اگر سطح خدمات افزایش یابد، خواه ناخواه قیمت‌ها نیز افزایش می‌یابند. البته این افزایش قیمت‌ها تنها مربوط به اختلاف سطح خدمات است و اگر نوع هواپیما یکی باشد قیمت پایه مسیر ثابت است.

بحیرایی در ادامه با بیان این‌که ضروری است خدمات و استانداردهایی که به مسافر ارائه می‌شود تعریف شود، تصریح می‌کند که به‌عنوان مثال قیمت پرواز بیزینس کلاس از تهران تا فرانکفورت با قیمت پرواز اکونومی در همین مسیر متفاوت است که دلیل آن نیز اختلاف خدماتی است که ارائه می‌شود و هزینه‌ی پایه پرواز ثابت است.

وی همچنین با تاکید بر این‌که متنوع‌سازی نرخ بلیت هواپیما این امکان را به مشتری می‌دهد که خود نوع خدمات را انتخاب کند، تصریح می کند: افراد و انتظاراتشان متفاوت است؛ برخی حاضرند هزینه بیشتری بپردازند تا از خدمات بهتری استفاده کنند. از سوی دیگر شرکت‌ها نیز سود قابل توجهی به دست می‌آورند چراکه مثلا یک نفر به میزان محدودی می‌تواند نوشیدنی و مواد غذایی مصرف کند.

براساس مطالب مطروحه صنعت هوایی کشور در آینده شاهد تجربه‌ای جدید خواهد بود بنابراین برنامه‌ریزی بلندمدت و کوتاه‌مدت برای اجرای صحیح متنوع سازی نرخ بلیت هواپیما می‌توان علاوه بر اینکه جان دوباره‌ای به صنعت هوایی کشور بدهد، اختیار انتخاب خدمات را به مسافران نیز داده و شرکتها در فضایی رقابتی برای رشد و ارتقای خود تلاش می‌کنند.