رجال الهی و ابزارهای شیطانی
اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم؛ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَلَمِین
وَ صَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرین وَ لَعنَةُ اللهِ عَلی اَعدائِهِم اَجمَعین.
«الَّذینَ اتَّخَذُوا دینَهُمْ لَهْواً وَ لَعِباً وَ غَرَّتْهُمُ الْحَیاةُ الدُّنْیا».[1]
مروری بر مباحث گذشته
بحث ما راجع به حرکت و قیام امام حسین(علیهالسلام) بود که عرض کردم صحیفهای است که در این صحیفه درسهایی است برای ابناء بشر در ابعاد گوناگون معرفتی، معنوی، فضایل انسانی، دنیوی، اخروی، فردی و اجتماعی. بالأخره عرض کردم حسین(علیهالسلام) مصلحی غیور و انسانی ضدّ غرور بود.
در جلسه گذشته این مسأله را بیان کردم که امام حسین(علیهالسلام) به حسب ظاهر قیامی که کرد برای این بود که حکومتی مادّی و شیطانی را براندازد تا بهجای آن حکومتی الهی و رحمانی بر مسلمین حکومت کند.
لذا عرض کردم ما دو نوع حکومت داریم؛ حکومتی داریم مادّی و بر محور هواهای نفسانی و حکومتی داریم الهی و بر محور خداخواهی؛ یکی محورش خودخواهی است و دیگری خداخواهی. حکومتی که بر محور خودخواهی و جنبههای نفسانی است، چه در حدوث و چه در بقا ابزار خاص به خودش را دارد.
عرض کردم اهرمهایی را که برای حدوث و بقای خود از آن استفاده میکنند، معمولاً سه چیز است؛ تطمیع و تهدید و تحمیق. بالاخره در آخر بحث جلسه گذشته به عنوان شاهد مطلب عرض کردم که گروه یزیدیان از همین سه عامل استفاده میکردند که اوّلین مرحله آن مسأله عبیدالله بود که از هر سه اهرم استفاده کرد؛ هم تطمیع، هم تهدید و هم تحمیق.
عبدالله بنعمر و بهرهگیری از اهرمهای شیطانی
این تقریباً اشارهای بود به جلسه گذشته؛ امّا برای تأیید این مطلب من این بحث را ادامه میدهم. جلسه گذشته عرض کردم بعد از مرگ معاویه، یزید نامهای نوشت به ولید بنعتبه و در آن نامه سه نفر را اسم برد و گفت از این سه نفر بیعت بگیر.
اوّل هم امام حسین(علیهالسلام) را نام برد که داشت: « خُذ بِالحُسَین »؛ یعنی حسین را بگیر؛ بعد هم عبدالله بنعمر و سوم عبد الله بنزبیر بود. حالا میخواهم بروم سراغ عبدالله بنعمر؛ عبد الله بنعمر، قبل از آنکه امام حسین برای عمره از مدینه به سمت مکّه برود، او برای عمره مستحب به مکه رفته بود.
امام حسین بعد از او وارد مکّه شد. او عمرهاش را انجام داده بود و میخواست برگردد مدینه که خبردار شد امام حسین به مکّه آمده است. رفت خدمت امام حسین؛ حالا خوب دقت کنید! رفت آنجا و ظاهراً امام حسین را نصیحت کرد! نصیحت کرد و نصیحتش این بود که به امام حسین گفت بیا با یزید بیعت کن! یعنی پیشنهاد صلح و بیعت را به حضرت داد و بعد هم از عواقب خطرناک مخالفت و جنگ با یزید برحذر داشت.
من به نقل از خوارزمی نقل میکنم که میگوید عبدالله بنعمر رو کرد به امام حسین و این جملات را گفت: «یا أبا عبدالله، چون مردم با این مرد یعنی یزید بیعت کردهاند و درهم و دینار در دست او است، قهراً مردم به او روی میآورند و با آن سابقه دشمنی که خاندان او با شما دارند، میترسم در صورت مخالفت کشته شوی و گروهی از مسلمانها قربانی این راه شوند».
حالا عجیب است که خودش به امام حسین میگوید: « من از رسول خدا شنیدم که میفرمود حسین کشته خواهد شد و اگر مردم دست از یاری او بردارند به ذلت و خواری مبتلا خواهند شد؛ لذا پیشنهاد من به شما این است که مانند همه مردم بیعت و صلح کنید و از ریخته شدن خون مسلمانان بترسید»!
تهدید، تطمیع و تحمیق در کلام عبدالله بنعمر
عبد الله بنعمر به مدینه برگشت و وقتی رسید آنجا، یک نامه نوشت به یزید و با او بیعت کرد. این را بدانید که او از طرفداران و حامیان یزید بود. وقتی در کلمات او با دقّت نگاه میکنید، میبینید او همان عینک مادّیت و هواخواهی و خودخواهی به چشمش بوده است.
چون قیام امام حسین را با یک دید مادّی بررسی کرد و هر سه اهرمی را که گفتم به کار گرفت؛ اوّل پول را مطرح کرد و گفت درهم و دینار دست یزید است؛ این همان «تطمیع» بود که گفتم.
دوم «تهدید» کرد که کشته میشوی. سوم هم از میخواست از «تحمیق» استفاده کند که گفت مردم را به کشتن نده. چون تحمیق یعنی از باورهای دینی مردم سوءاستفاده کردن. پس او هر سه اهرم را بهکار گرفت. لذا اگر کسی این تاریخی که نسبت به قیام امام حسین(علیهالسلام) است را خوب نگاه کند و این دو مورد را با هم مقایسه کند، متوجه میشود که مسأله چه بوده است؛ مسأله، مقابله بین خودخواهی و خداخواهی بود.
تبیین معنای «تحمیق»
حالا من مطلب را ادامه بدهم. وقتی امام حسین(علیهالسلام) به شهادت رسید، بعد از اینکه خبر به مدینه رسید، مردم مدینه فهمیدند و شورش کردند و استاندار یزید را از شهر بیرون کردند. به نظرم عثمان بنمحمد بود که او را از مدینه بیرون کردند و بلوایی شد. همین عبدالله بنعمر، همین بچهها و عشیره و غلامهایش را جمع کرد و با اینها صحبت کرد.
در یک بخشی از این صحبتهایش میگوید: « ما با این مرد، یعنی یزید بیعت کردیم و من بالاتر از این غَدر[2] و پیمانشکنی نمیدانم که عدّهای با کسی بیعت کنند، آنگاه به جنگ با او برخیزند. از این رو اگر بدانم هر یک از شما دست از بیعت یزید برداشته و از مخالفان او حمایت کرده، رابطه من با او قطع خواهد شد».
این از همان سنخ حرفی است که عبیدالله بنزیاد به مُسلم گفت؛ او به مُسلم گفت تو مخالفت با امیرالمؤمنین کردی و مرتد شدی. این همان تحمیقی است که من میگویم. یعنی از باورهای دینی مردم برای دنیای خودشان استفاده کردند.
دنیا سپر دین یا دین سپر دنیا؟!
حالا میخواهم یک مطلبی را بهطور کلّی بگویم. من این را مقدّمتاً بگویم که مردمی که به حسب ظاهر میگویند متدیّن و متشرّع و مسلمان هستیم، اینها به دو دسته تقسیم میشوند؛ یک دسته از اینها کسانی هستند که به ظاهر مدّعیاند. مثلاً همین عبدالله بنعمر است که پسر خلیفه بوده است.
اینها ظواهر شرع را نشان میدادند. اینها کسانی هستند که دین و اسلام را سپر قرار میدهند برای حفظ دنیایشان. برای حفظ دنیایش، دین را سپر قرار میدهد و میرود پشت دین؛ یعنی میخواهد از این حربه برای حفظ دنیایش استفاده کند.
حالا فرقی هم نمیکند؛ چه برای حفظ مالَش باشد، چه ریاستش باشد؛ وقتی میبیند دنیایش به خطر افتاده، «وا اسلامایش» در میآید! اینها همان حقّهبازهایی هستند که فقط میخواهند مردم را فریب بدهند و تحمیق کنند. برای حفظ مقامش، برای حفظ مالش و بهطور کلّی برای حفظ دنیایش اسلام را سپر قرار میدهد.
امّا دسته دوم کسانی هستند که خودشان را سپر میکنند برای حفظ اسلام. یعنی درست عکس آن دسته اوّل عمل میکنند.
من یک روایتی از علی(علیهالسلام) میخوانم؛ دقت کنید. حضرت میفرماید: « المُؤمِنُ مَن وَقَى دِینَهُ بِدُنیَاهُ »؛ مؤمن آن کسی است که حفظ کند دینش را به سبب دنیا؛ یعنی دنیا را فدای دین کند. «وَ الفَاجِرُ مَن وَقَى دُنیَاهُ بِدِینِه».[3] فاجر آن کسی است که بخواهد حفظ کند دنیایش را به سبب دین؛ این همان چیزی است که من گفتم.
تقسیمبندی از خودم نیست، از علی(علیهالسلام) است. یک عدّه هستند که اینها اسلام و دین را سپر دنیایشان میکنند و یک عدّه هم برعکسند؛ این کسانی که میخواهند حکومتی بر طبق هواهای نفسانیشان، یعنی خودخواهیشان داشته باشند، اینها همین کسانی هستند که دین را سپر دنیای خود میکنند.
لذا از باورهای دینی مردم میخواهند سوءاستفاده کنند. این معنای «تحمیق» است. معنای تطمیع و تهدید روشن بود، امّا تحمیق یک مقدار پیچیدگی داشت که میخواهم آن پیچیدگی را باز کنم تا گرهای در بحث نباشد. تحمیق یعنی فریب دادن مردم و از باورهای مذهبی مردم به نفع دنیایشان استفاده کردن.
شما نگاه کنید در تاریخ کربلا؛ من گفتم حسین(علیهالسلام) ظاهر حرکتش این بود که قصد براندازی یک رژیم را داشت و میخواست بهجای آن یک رژیم دیگر بیاورد. امّا در این حرکت از هیچکدام از این اهرمها استفاده نکرد؛ بلکه اتّفاقاً عکس آن بود. حالا گام به گام با هم ـإنشاءاللهـ جلو میرویم.
پاسخ به شُبهه تطمیع در حرکت امام حسین(علیهالسلام)
فقط من میخواهم یک دفعِ دَخل کنم. در یک مورد ما میبینیم که امام حسین(علیهالسلام) مسائل دنیایی را مطرح میکند. در یک مورد، این را در تاریخ مینویسند که امام حسین(علیهالسلام) در کربلا به عمرسعد پیغام فرستاد که من میخواهم با تو حرف بزنم؛ امشب به میانه اردوگاه من و خودت بیا تا با هم ملاقات کنیم.
« أَرْسَلَ الْحُسَیْنُ إِلَى عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ لَعَنَهُ اللَّهُ أَنِّی أُرِیدُ أَنْ أُكَلِّمَكَ فَالْقَنِی اللَّیْلَةَ بَیْنَ عَسْكَرِی وَ عَسْكَرِكَ فَخَرَجَ إِلَیْهِ ابْنُ سَعْدٍ فِی عِشْرِینَ وَ خَرَجَ إِلَیْهِ الْحُسَیْنُ فِی مِثْلِ ذَلِكَ »؛ عمر سعد با بیست سوار آمد، حسین(علیهالسلام) هم مثل او با بیست سوار آمد. این دو نفر با همدیگر ملاقات کردند.
« فَلَمَّا الْتَقَیَا أَمَرَ الْحُسَیْنُ أَصْحَابَهُ فَتَنَحَّوْا عَنْهُ »؛ حضرت رو کردند به آن بیست نفری که با ایشان آمده بودند، گفتند شما کناره بگیرید؛ «وَ بَقِیَ مَعَهُ أَخُوهُ الْعَبَّاسُ وَ ابْنُهُ عَلِیٌّ الْأَكْبَرُ»؛ فقط برداراش ابوالفضل و علیاکبر(علیهماالسلام) در کنار حضرت باقی ماندند.
« وَ أَمَرَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ أَصْحَابَهُ فَتَنَحَّوْا عَنْهُ وَ بَقِیَ مَعَهُ ابْنُهُ حَفْصٌ وَ غُلَامٌ لَهُ »؛ عمرسعد هم همین کار را کرد و به اصحابش گفت شما بروید کنار و با او هم فقط پسرش که حفص نام داشت با غلامش باقی ماندند.
حالا حرفها را گوش کنید: « فَقَالَ لَهُ الْحُسَیْنُ وَیْلَكَ یَا ابْنَ سَعْدٍ أَ مَا تَتَّقِی اللَّهَ الَّذِی إِلَیْهِ مَعَادُكَ أَ تُقَاتِلُنِی وَ أَنَا ابْنُ مَنْ عَلِمْتَ »؛
حضرت فرمود وای بر تو ای پسر سعد، آیا از خدایی که بازگشت تو به سوی او است نمیترسی؟ آیا میخواهی با من بجنگی، در حالی که میدانی من فرزند پیغمبر خدا هستم؟ «ذَرْ هَؤُلَاءِ الْقَوْمَ وَ كُنْ مَعِی فَإِنَّهُ أَقْرَبُ لَكَ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى»؛ اینها را رهایشان کن و با من باش؛ چون من تو را به خدا نزدیک میکنم.
«فَقَالَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ أَخَافُ أَنْ یُهْدَمَ دَارِی»؛ عمرسعد به امام حسین گفت یا أباعبدالله، میترسم خانهام را خراب کنند. «فَقَالَ الْحُسَیْنُ أَنَا أَبْنِیهَا لَكَ»؛ حسین(علیهالسلام) رو کرد به او و فرمود اگر خانهات را خراب کردند، من آن را برای تو میسازم.
«فَقَالَ أَخَافُ أَنْ تُؤْخَذَ ضَیْعَتِی»؛ عمرسعد گفت میترسم املاکم را از من بگیرند؛ «فَقَالَ الْحُسَیْنُ أَنَا أُخْلِفُ عَلَیْكَ خَیْراً مِنْهَا مِنْ مَالِی بِالْحِجَازِ»؛ حسین(علیهالسلام) به او فرمود من از املاکم را در حجاز، املاکی بهتر از آنچه در اینجا داری به تو میدهم. «ثُمَّ سَكَتَ وَ لَمْ یُجِبْهُ إِلَى شَیْءٍ»؛ تمام شد، عمرسعد دیگر جوابی نداشت که بدهد.
حضرت محکومش کرد. در روایت دارد امام حسین(علیهالسلام) برگشت. « فَانْصَرَفَ عَنْهُ الْحُسَیْنُ وَ هُوَ یَقُولُ مَا لَكَ ذَبَحَكَ اللَّهُ عَلَى فِرَاشِكَ عَاجِلًا وَ لَا غَفَرَ لَكَ یَوْمَ حَشْرِكَ فَوَ اللَّهِ إِنِّی لَأَرْجُو أَنْ لَا تَأْكُلَ مِنْ بُرِّ الْعِرَاقِ إِلَّا یَسِیراً ».[4] حضرت نفرینش کرد که تو را در بسترت بکشند و از گندم عراق جز اندکی نخوری.
خوب دقت کنید، من که اینها را خواندم، علّت داشت؛ جهتش این است که یکوقت یک فرد بیاطلاعی نیاید بگوید که نه، امام حسین هم «تطمیع» کرد! نخیر، اینطور نبود؛ بلکه امام حسین(علیهالسلام) خواست عمرسعد را خلع سلاح کند؛ حضرت میخواست او را قطع عذر کند؛ حضرت به دنبال این بود که حجّت را بر او تمام کند. مسأله این بود؛ نمیخواست او را تطمیع کند.
نمیخواست بگوید به تو پول میدهم بیا طرفدار من شو و پشت سر من بگو زندهباد. امام حسین(علیهالسلام) دنبال این چیزها نبود؛ اینها اهل این کارها نبودند که بخواهند برای خودشان از راه تطمیع و تهدید و تحمیق حامی درست کنند؛ اصلاً و ابداً دنبال این حرفها نبود امام حسین(علیهالسلام).
رجال الهی از ابزارهای شیطانی استفاده نمیکنند
خواستم جواب این شُبهه را داده باشم. من دقیقاً همینطور گام به گام پیش میروم. این رجال الهی که دنبال این هستند که حکومت الهی را بر جامعه مسلمین حاکم کنند، اینها هیچگاه از این وسایل و ابزار و اهرمهای کسانی که خودخواهند و بر طبق هواهای نفسانیشان عمل میکنند و به دنبال حکومت و استمرار آن هستند، هیچگاه از این ابزارها استفاده نمیکنند.
این رجال الهی از این ابزارهای شیطانی استفاده نمیکنند؛ بلکه قضیه عکس است. حالا هم به عنوان شاهد این مطلب، در توسّلم همین نکته را عرض میکنم.
پی نوشتها :
[1]. سوره مبارکه اعراف، آیه 57
[2]. غَدر: نیرنگ و فریب
[3]. غررالحكم 90
[4]. بحارالأنوار 44 387
منبع : سایت معظم له
تهیه و تنظیم : محمد حسین امین ، گروه حوزه علمیه تبیان
[5]. بحارالأنوار 45 22
