سر عظیم اول وقت

چه بسا موارد زیادی در زندگی ما پیش بیاید که کار دیگری را نسبت به نماز پیش بیاندازیم در حالی که بارها و بارها، تأکید نسبت به اهمیت نماز اول وقت را شنیده و خوانده ایم؛ اما اگر مهمترین کار برای ما نمازمان بود، هرگز چیز دیگری را بدان ترجیح نمی دادیم، مگر مواردی را که شرع به ما دستور داده است، مانند اموری مهمی چون نجات جان مؤمن، پرداخت دین به طلبکاری که وقت ادای بدهی به او رسیده و او اکنون طلبش را می خواهد، صبر کردن برای جماعت و...

در چند حدیث از امیر المؤمنین علیه السلام ، بر این مطلب  تأکید شده است که تمام اعمال ما پیرو نماز ماست، از جمله:

امیر المؤمنین علیه السلام در نامه ای خطاب به محمد بن ابی بکر (ره) می فرماید:

صَلِّ الصَّلَاةَ لِوَقْتِهَا الْمُؤَقَّتِ لَهَا وَ لَا تُعَجِّلْ وَقْتَهَا لِفَرَاغٍ وَ لَا تُؤَخِّرْهَا عَنْ وَقْتِهَا لِاشْتِغَالٍ وَ اعْلَمْ أَنَّ كُلَّ شَیْ‏ءٍ مِنْ عَمَلِكَ تَبَعٌ لِصَلَاتِك‏ (1)؛ نماز را در وقت خودش به جاى آر، نه اینكه در بیكارى زودتر از وقتش بخوانى، و به هنگام درگیرى و كار آن را تأخیر بیندازى، و بدان كه تمام كردار خوبت در گرو نماز است. (2)

همچنین در روایتی از ایشان است که:

وَ اعْلَمْ أَنَّ كُلَّ شَیْ‏ءٍ مِنْ عَمَلِكَ تَبَعٌ لِصَلَاتِكَ- فَمَنْ ضَیَّعَ الصَّلَاةَ فَإِنَّهُ لِغَیْرِهَا أَضْیَع‏ (3)؛ بدان كه هر چیز از كردار تو پیرو نماز تو است، پس هر كس نماز را ضایع كند عمل غیر نماز را ضایعتر كند. (4)

چه بسا ممکن است شیطان از این راه وارد شود که اول وقت خواندن مستحب است نه واجب؛ هر چند مستحب مؤکد باشد، ولی برای ماهایی که چه بسا هنوز در مراحل اول تقوا و ترک معاصی مانده ایم، رفتن به سراغ مستحبات چه فایده ای دارد؟

اما در ادامه این نوشتار، با استفاده از کلمات بزرگانی چون آیت الله العظمی بهجت، خواهیم دید که استفاده از برکات عظیم مستحباتی چون نماز اول وقت، اختصاص به افراد با تقوا ندارد.

در روایت زیبایی از امام محمد باقر علیه السلام آمده است:

أَیُّمَا مُؤْمِنٍ حَافَظَ عَلَى الصَّلَوَاتِ الْمَفْرُوضَةِ فَصَلَّاهَا لِوَقْتِهَا فَلَیْسَ هَذَا مِنَ الْغَافِلِینَ (5)

هر مومنی  که بر نمازهای پنج گانه مواظبت کند و آنها را در وقتش به جای آورد از غافلین نیست.

کلام بزرگان

1.      یکی از شاگردان آیت الله بهجت می گوید:

آیت الله بهجت از «مرحوم آقای قاضی» (ره) نقل می کردند که ایشان می فرمود: «اگر کسی نماز واجبش را اول وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد مرا لعن کند! و یا فرمودند: به صورت من تف بیندازد.»

اول وقت سرّعظیمی است: حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ (6): در انجام نمازها کوشا باشید. خود یک نکته ای است غیر از أَقیمُوا الصَّلاةَ (7): و نماز را بپا دارید.

و همچنین که نمازگزار اهتمام داشته باشد و مقید باشد که نماز را اول وقت بخواند فی حدّ نفسه آثار زیادی دارد، هر چند حضور قلب هم نباشد.» (8)

2.      مرحوم «آیت الله العظمی بهجت» می فرماید:

«بعضی از علما با سفارش به نماز اول وقت و یا نماز شب، زندگی آینده فرزندانشان را تأمین کردند.» (9)

3.      همچنین می فرماید:

«گویا علّت عقب ماندگی ما، ترک مستحبّات است! علمای سابق، بدان ملتزم بودند؛ از قبیل زیارت و دعا و تلاوت قرآن و یا نماز اول وقت و ترک مکروهات، مانند خواب بین الطلوعین.» (10)

4.      و در دستور العملی فرموده است:

بسمه تعالی

من کلام علیّ علیه السلام: «إعلم أن کل شیء من عملک تبع لصلاتک» علیکم بالمحافظة علی الصلوات الخمس فی اوائل أوقاتها و بالإقبال بالکل إلیه تعالی فیها، لا تفوتکم السعادة إن شاء الله تعالی

بر شما باد به محافظت بر نمازهای پنج گانه در اولین وقتهای آنها؛ و بر شما باد به روی نمودن و توجّه با تمام وجود بسوی خدای تعالی؛ [در این صورت] سعادت را از دست نخواهید داد إن شاء الله تعالی.

وفقنا الله و ایاکم لمراضیه و جنبنا سخطه بمحمد و آله الطاهرین صلوات علیهم أجمعین. (11)

5.      حجت الاسلام سید عباس حسینی واعظ می گوید:

مشهد رفتم و خدمت «حاج شیخ حسنعلی نخوکی اصفهانی» رسیدم به ایشان عرض کردم: برای عاقبت به خیری و روزی چه کاری باید کرد؟

فرمود: «نماز اول وقت، نماز اول وقت، نماز اول وقت.» (12)

6.      سید اهل دل، مرحوم سید عباس فرهمند پور (حسینی) در جایی می فرمود:

«من بارها تجربه کرده ام اگر نماز اول وقت را برای انجام کاری عقب بیندازم، آن کار به انجام نمی رسد.» (13)

7.      از عارف واصل، مرحوم آیت الله بهاء الدینی سؤال شد که: «توصیه ای بفرمایید تا عمل کنیم؟»

ایشان در پاسخ فرمود:

اگر این دو کار را انجام دهید، خیلی پیشروی کرده اید: