تبیان، دستیار زندگی
ولایت امری امیرالمومنین (ع) امری ساده و از مستحبات دین نیست که پذیرشش ثواب داشته باشد و عدم قبولش آسیبی به دین نزند؛ بلکه سعادت و شقاوت هر فرد و مسلمانی در گرو قبول یا انکار آن است.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : امید پیشگر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

خطبه ای سرنوشت ساز

بازخوانی خطبه غدیر (2)

امام علی
خطبه سرنوشت سازی که رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز هجدهم ذی الحجه سال دهم هجری در غدیر خم ایراد فرمودند دارای فراز های بسیار مهمی است که جز یک بخش مشهور و معروف، سایر بخشهای آن یا مطرح نمی شود یا کمتر مورد دقت و باز خوانی قرار می گیرد. در این سلسله مقالات برآنیم تا با طرح بخشهایی از آن خطبه باشکوه، ضمن باز خوانی این سند حقانیت شیعه در مواردی هم نکاتی را به نام شرح و توضیح به آن بیفزاییم.

در قسمت قبل اشاراتی به فراز اول و دوم کردیم و اکنون ادامه خطبه:

بخشهایی از فراز سوم: اعلام ولایت امری امیرالمومنین علیه السلام و امامان بعد از او و تاکید بر تبعیت از ایشان

آنگاه فرمود: مردم! بدانید که خدا او را به ولایت امری و امامت شما منصوب ساخت و اطاعتش را بر همگان واجب کرد. هر کس با او مخالفت کند ملعون است و از رحمت خدا به دور و هر که از او پیروی کند مشمول رحمت الهی خواهد بود و مومن کسی است که او را تصدیق نماید؛ « مَلْعُونٌ مَنْ خَالَفَهُ مَرْحُومٌ مَنْ تَبِعَهُ مُؤْمِنٌ مَنْ صَدَّقَهُ»نکته: ولایت امری امیرالمومنین علیه السلام امری ساده و از مستحبات دین نیست که پذیرشش ثواب داشته باشد و عدم قبولش آسیبی به دین نزند؛ بلکه سعادت و شقاوت هر فرد و مسلمانی در گرو قبول یا انکار آن است.

مردم! اینجا آخرین محلّ گردهمایى و گفتگوى من با شما است‏؛ فرمان خدا را بشنوید و آن را اطاعت کنید و در برابر آن تسلیم باشید. بعد از من علی [علیه السلام] به امر خدا، ولیّ امر و امام شماست و بعد از او تا روز قیامت، امامت در نسل من و از فرزندان او خواهد بود؛ « ثُمَّ مِنْ بَعْدِی عَلِیٌّ وَلِیُّكُمْ وَ إِمَامُكُمْ بِأَمْرِ رَبِّكُمْ ثُمَّ الْإِمَامَةُ فِی ذُرِّیَّتِی مِنْ وُلْدِهِ إِلَى یَوْمِ تَلْقَوْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ »

مردم! علی [علیه السلام]  را در بین خود برتری دهید! خداوند تمام علوم را به من آموخت و من نیز هر آنچه را که خدا به من آموخت به او تعلیم دادم؛ « مَا مِنْ عِلْمٍ إِلَّا عَلَّمْتُهُ عَلِیّاً»

نکته:این ویژگی علی علیه السلام از جمله فضایلی است که دوست و دشمن به آن معترفتند و کسی منکر آن نیست که کسی در علم و دانش نه تنها برتر از علی علیه السلام نبود بلکه در حد و اندازه او نیز کسی وجود نداشت. همین کفایت می کند تا صاحبان وجدان و انصاف کسی را در جای او ننشانند و خلیفه رسول خدا صلی الله علیه و آله نخوانند.

دو بار فرمود ملعون است و نیز دوبار فرمود مغضوب است کسی که این سخن مرا [که سخن خدا بود] نپذیرد و با ن موافقت نکند. بدانید که جبرئیل به من خبر داد که خداوند فرموده است: هر کس با علی دشمنی کند و ولایت او را نپذیرد لعنت و غضب من بر او باد.

در ادامه فرمود: مردم! از مسیر او خارج نشوید و از پذیرش ولایت امری او سرباز نزنید. او کسی است که به حق دعوت کرده و به آن عمل می کند و در مقابل، باطل را نابود و از پیروی آن نهی می کند.

امام علی

او اولین کسی است که به من ایمان آورد و قبول کرد تا جان خود را فدای من کند. در آغاز او تنها مردی بود که همراه با من، خدا را عبادت می کرد؛ « إِنَّهُ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ هُوَ الَّذِی فَدَى رَسُولَهُ بِنَفْسِهِ وَ هُوَ الَّذِی كَانَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ وَ لَا أَحَدَ یَعْبُدُ اللَّهَ مَعَ رَسُولِهِ مِنَ الرِّجَالِ غَیْرُهُ »

نکته: این عبارت و شهادت رسول خدا صلی الله علیه و آله سند محکمی است برای ابطال ادعایی که ابوبکر را اول مسلمان و مومن به رسول خدا صلی الله علیه و آله می پندارد.

مردم! علی [علیه السلام]  امامی است که خدا او را به امامت امت منصوب کرده و خدا کسی را که ولایت او را منکر شود نخواهد بخشید و او را به چنان عذابی گرفتار کند که تا کنون کسی را آنگونه عذاب نکرده است بنابراین از مخالفت با او برحذر باشید.

مردم! هر کس در رسالت من شک کند گرفتار کفر جاهلی می شود. هر که در ذره ای از آنچه امروز گفتم تردید کند در تمام سخنان من تردید کرده و هر که چنین باشد آتش جهنم سزای او خواهد بود؛ « مَنْ شَكَّ فِی شَیْ‏ءٍ مِنْ قَوْلِی هَذَا فَقَدْ شَكَّ فِی الْكُلِّ مِنْهُ وَ الشَّاكُّ فِی ذَلِكَ فَلَهُ النَّارُ »

نکته: تردید در الهی بودن انتصاب علی علیه السلام به خلافت، ولایت و امامت بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله مساوی با شک و تردید در سخنان آن حضرت و به عبارتی شک در صدق رسالت و امانت داری اوست. بی شک کسی که با علم و از روی عمد چنین کند به فرموده رسول خدا صلی الله علیه و آله سزای او آتش جهنم خواهد بود.

بعد از این فراز فرمود: مردم! علی و فرزندان و نسل پاک او ثقل اصغرند و قرآن ثقل اکبر؛ این دو ثقل از یکدیگر خبر می دهند و همیشه با هم هستند و هیچگاه هیچ نقطه اختلاف و افتراقی بین آن دو نخواهد بود تا اینکه در حوض کوثر هر دو آنها نزد من خواهند آمد. آنها امینان خدا در بین خلقش و حاکمان خدا در زمین هستند.

در ادامه رسول خدا صلی الله علیه و آله منکران و مخالفان را با شدت بیشتری از مخالفان و منکران این ولایت امری یاد کرد و فرمود: « مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَغْضُوبٌ مَغْضُوبٌ مَنْ رَدَّ عَلَیَّ قَوْلِی هَذَا وَ لَمْ یُوَافِقْهُ » دو بار فرمود ملعون است و نیز دوبار فرمود مغضوب است کسی که این سخن مرا [که سخن خدا بود] نپذیرد و با آن موافقت نکند. بدانید که جبرئیل به من خبر داد که خداوند فرموده است: « مَنْ عَادَى عَلِیّاً وَ لَمْ یَتَوَلَّهُ فَعَلَیْهِ لَعْنَتِی وَ غَضَبِی» هر کس با علی دشمنی کند و ولایت او را نپذیرد لعنت و غضب من بر او باد.

سپس با توجه دادن مردم به علی علیه السلام فرمود: « أَنَّ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ وَ هُوَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع أَخِی وَ وَصِیِّی»

نکته: رسول خدا صلی الله علیه و آله در اعلام ولایت امری امیرالمومنین علیه السلام از کلمه «هذا» (این) استفاده می کند با اینکه ظاهرا نیازی به این کلمه نبود زیرا هم نام علی علیه السلام را می برد و هم مردم به چشم می دیدند که مراد حضرت چه کسی است؛ اما از «هذا» استفاده می کند تا بعد کسی نگوید منظور پیامبر از «علی» فلان علی بود؛ نه علی بن ابیطالب علیهم السلام و این از نکات دقیق این فراز است.

بعد از این فراز فرمود: مردم! «إِنَّ عَلِیّاً وَ الطَّیِّبِینَ مِنْ وُلْدِی هُمُ الثَّقَلُ الْأَصْغَرُ وَ الْقُرْآنُ الثَّقَلُ الْأَكْبَرُ» علی و فرزندان و نسل پاک او ثقل اصغرند و قرآن ثقل اکبر؛ این دو ثقل از یکدیگر خبر می دهند و همیشه با هم هستند و هیچگاه هیچ نقطه اختلاف و افتراقی بین آن دو نخواهد بود تا اینکه در حوض کوثر هر دو آنها نزد من خواهند آمد. آنها امینان خدا در بین خلقش و حاکمان خدا در زمین هستند.

نکته: این فراز اشاره به حدیث ثقلین است و از نظر محتوا کاملا با آن هماهنگ است.

در پایان این فراز نیز چنین فرمود: «أَلَا وَ قَدْ أَدَّیْتُ أَلَا وَ قَدْ بَلَّغْتُ» من وظیفه ام را انجام دادم و حکمی که مامور به ابلاغ آن بودم را به مردم ابلاغ کردم.

ادامه دارد ...

امید پیشگر

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.