سوال و جواب قبر از کیست؟

این مطلب که آیا فقط مومنان و کافران خالص سوال و جواب قبر دارند؟ در احادیث متعددی آمده است. مثلاً، از امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده است که:لایسئل فی القبر الا من محض الایمان محضاً أو محض الکفر محضاً و الآخرون یلهون عنهم» سوال نمی شود در قبر، مگر از کسی که مومن محض یا کافر محض باشد و بقیه به حال خود رها می شوند.

و علامه طباطبایی معتقد است اخبار به این مضمون بسیار زیاد است. همچنین آیت الله حسینی تهرانی معتقد است، از آیاتی که درباره سوال در عالم قبر است، نیز این مطلب فهمیده می شود. ایشان با استناد به آیاتی نظیر آیه 30- 28 سوره نحل که می فرماید: «همانان که فرشتگان جانشان را می گیرند، در حالی که بر خود ستمکار بوده اند پس از در تسلیم می آیند: ما هیچ کار بدی نمی کردیم. آری خدا به آنچه می کردید داناست. پس از درهای دوزخ وارد شوید، در آن همیشه بمانید و حقا که جایگاه متکبران چه بد است، و به کسانی که تقوا پیشه کردند گفته می شود: پروردگارتان چه نازل کرد؟ می گویند: خوبی.

گفته شده نوع خطاب در این آیات که فقط ظالمان یا اهل تقوا و ایمان را خطاب می کند، آن روایاتی را که سوال قبر را به مومنان خالص یا کفار محض منحصر کرده است، تأیید می کند.

برخی مانند شیخ مفید معتقدند که برای این مسأله دلیل عقلی نداریم و دلیل منحصر در ادله نقلی است، همچنین گفته شده: آنان که در حیات دنیوی مستضعف بودند، یعنی رشد لازم و مطلوب فکری نداشتند، و در درون و باطن آنان سوالات برانگیزاننده و حرکت آوری که آنها به سوی تحقیق و بررسی سوق دهد، بروز نکرده و مطرح نشده است، در نتیجه به سوی ایمان واقعی راه یافته اند و به سوی کفر واقعی راه نیافته اند، لذا در برزخ از آنها سوال نمی شود و احتمالاً به خاطر محفوظ بودن فطرت اولیه از انحراف و ضایع نشدن استعداد فطری در وجودشان، در برزخ در مسیر خاصی که مسیر کمال است، می افتند و به سوی لقای رب هدایت می شوند.

منابع:

1- قرآن کریم

2- انسان از آغاز تا انجام، علامه طباطبایی، ص 84

3- معاد شناسی، حسینی تهرانی، ج 1، ص 108- 106

4- بازگشت به سوی خدا، محمد شجاعی، ج1، ص 315

5- اصول کافی، شیخ کلینی، ج3، ص 235