از اشعار غلو آمیز بپرهیزید
چه دانشگاهی مانند این دانشگاه به این وسعت در طول قرون و مرور اعصار، دانشجو داشته است. دانشجویانی مانند شیخ مفیدها و شیخ طوسیها و دهها هزار نخبگان برجسته و ممتاز و هزاران شهید که به حضور خود در این مکتب افتخار مینمایند همه از برکات این دانشگاه بهرهمند و از خوان نعمت گسترده امام حسین علیه السلام برخوردارند.
این روزها و شبها و ساعاتی که میگذرد و ما را به سوی ماه محرم نزدیک میکند، یادآور روزها و شبهایی است که سید الشهدا علیه الصلاة و السلام راه لقاء الله و انجام یکی از بزرگترین مأموریتهای الهی را طی میفرمود و به استقبال ماه محرم و روز عاشورا و آن رستاخیز بزرگ و فداکاری بینظیر برای نجات بشریت و حفظ دین میرفت. در آن مواقف و مقامات که کمترین مصیبتهای آن برای اینکه افراد نیرومند را در برابر دشمن به تسلیم و قبول ذلت وادار سازد، امام علیه السلام اوج عظمت مقام انسانیت را به جهانیان نشان داد.
همه به استقبال محرم میرویم و در دانشگاه جهانی حسین علیه السلام که در تمام عالم مدرسهها و دانشکدهها و کلاسهای آن تشکیل میشود، از پیر و برنا، زن و مرد، عالم و جاهل، استاد و دانشجو و شهری و روستایی در آن با کمال خضوع و خلوص شرکت جسته و درسها و پیامهای انسانساز عاشورا را میشنویم.
راستی چه دانشگاهی مانند این دانشگاه به این وسعت در طول قرون و مرور اعصار، دانشجو داشته است. دانشجویانی مانند شیخ مفیدها و شیخ طوسیها و دهها هزار نخبگان برجسته و ممتاز و هزاران شهید که به حضور خود در این مکتب افتخار مینمایند همه از برکات این دانشگاه بهرهمند و از خوان نعمت گسترده امام حسین علیه السلام برخوردارند.
اگر چه در طول سال و همه ماهها مکتب انسانساز سید الشهدا علیه السلام تعطیل نیست ولی این رمز عجیب و سر بسیار شگفتانگیز و حضور دهها میلیون نفر از مردم در ماه محرم در این دانشگاه جلوه دیگر دارد. همه از این مدرسه بزرگ درس میگیرند و نسخههای علاج بیماریهای نفسانی و معنوی را دریافت میکنند.
غیر از حسین و استقامت در آن ایستگاه پر از محنت و بلیات چه کسی میتوانست چنین حماسهای را به وجود آورد و این مکتب عظیم را تأسیس نماید؟ حسینیهها، مساجد، مدارس، دانشگاهها، بازارها و حتی خانهها و خیابانها به صورت اجتماعات بزرگ و به صورت فردی تشکیل میشود.
شیعیان این دوره را میگذارنند، کتابها و مقالاتی را که در شرح واقعه عاشورا منتشر شده میخوانند و در کلاسهای روضه و وعظ این دانشگاه حاضر میشوند.
یکی از قشرهای عزیزی که در این دانشگاه عظیم حسینی فعالانه و مخلصانه انجام وظیفه میکنند قشر عزیز و مقدس مداح است؛ قشری که در مواقف بزرگ، مداحی و اشعارشان در تاریخ اثرگذار بوده و هست و در دفاع از حق، نقش آنها ماندگار و بسا یک شعرشان جامعهای را عوض کرده و انقلابی به وجود آورده است و دیکتاتورها را محکوم کرده است. اشعار و قصیده معروف فرزدق و سید حمیری و دعبل و دیگران از شعرای عرب و عجم در مداحی یا رثای اهل بیت علیهم السلام و نصرت حق، فوقالعاده بوده است.
انشاء و انشاد این اشعار، جامعه رابه هیجان و حرکت در میآورد و ارواح مرده را زنده میسازد. اشعاری مثل اشعار محتشم، که همیشه عظمت حادثه بزرگ عاشورا را برای جهانیان بازگو میکند.
نکاتی در باب مداحی کردن
1-هدف مداحان باید تروج دین و نشر معارف و ذکر مصایب اهل بیت علیهم السلام و کسب درجات معنوی و اجر و ثواب الهی باشد و در مقام معامله این کار عظیم و ثوابهای بزرگ آن با امور مادی نباشند و بدانند که خدمات مخلصانهای را انجام میدهند که اگر با تمام دنیا معامله کنند مغبون میشوند.
2-مطالبی را که میگویید و هر سخنی را که در هر رابطه حتی تعریف از اشخاص بر زبان میآورید حق باشد و سعی کنید زبانتان به باطل نرود و آیه کریمه «ما یلفظ من قول الی لدیه رقیب عتید» را مد نظر قرار دهید.
3-سعی شود که اشعار مدایح و مراثی که خوانده میشود از جهت مضمون و معنویت و پیام، بلند و عالی و برگرفته از هدایتهای قرآنی و روایی باشد و اشعار ضعیف و متضمن مضامین سست و خرافی و بیمصدر نباشد.
4-از اشعار اغراقآمیز و غلوگونه و شعارهای غالیانه و اشعار به اصطلاح عرفانی و صوفیانه که بعض عقاید باطله را القا مینمایند باید جدا پرهیز نمود.
5-باید مداحی شعبهای از تبلیغات دینی و مداحان محترم واسطه رساندن معارف دین و پیامهای ائمه معصومین علیهم السلام باشند. لذا چاکران با اخلاص آستان مقدس حسینی اولا در تصحیح عقاید و ثانیا تهذیب اخلاق خود کوشش فراوان نمایند که با سیما و سیره و عمل هم بر تأثیر مضامینی که به شعر یا به نثر القا میکنند بیفزاید و مصداق «الموعظه اذا خرجت من قلب و قعت فی القلب» شود.
6-بدیهی است آنچه بیشتر نهاد مداحی را مطرح کرده و سبب ظهور آن بوده و هست، مدح اهل بیت علیهم السلام و خصوصا ذکر مصیبات آن بزرگواران و به ویژه مصایب حضرت سید الشهدا علیه السلام است که حتی در مختصرترین صورت آن موجب بهشت میشود ولی مداحان گرامی از اشعار با معنی و معرفتبخش در ستایش و حمد و تذکر نعمتهای الهی و پندآموز برای بیدار کردن مردم و رشد عقلانی و فکری آنها استفاده کنند.
در پایان این نکته را باید متذکر شوم که مجالس عزاداری حضرت خامس آل عبا سید الشهدا علیه السلام از برترین و با فضیلتترین مجالسی است که فرشتگان رحمت الهی در آن افتخار حضور دارند و برای کسب تقرب مقام در آن شرکت مینمایند. مجلس عزاداری و مداحی، دار الشفاء و دار الرحمه و دار البرکه است.
حضور در این مجالس و عرض ادب به ساحت مقدس سالار شهیدان را غنیمت شمرده و بر آن شاکر و سپاسگزار باشید.
نظر آیت الله مکارم شیرازی
در طول تاریخ مداحان اهل بیت (علیه السلام) خدمات مهم فرهنگی به این مکتب انسان ساز کرده اند و گاه شعری یا قصیدهای از آنان موجی از انزجار نسبت به دشمنان اهل بیت (علیه السلام) ایجاد کرده، موجی که فراتر از زمان و مکان بوده است.
امیدواریم مداحان عزیز نیز امروز تلاش کنند با اشعاری که در خور مکتب امام حسین و ائمه هدی (علیهم السلام) است به تعظیم این شعائر بپردازند و مخصوصاً هدایتگر جوانان باشند.
فرآوری : زهرا اجلال
گروه دین تبیان
منابع :
آیتالله صافی
خبر گزاری ایسنا
بیانات آیت الله مکارم شیرازی