تبلیغات خلاف عفت

بررسی خلاء های قانونی صدا وسیما در خصوص حجاب و حیا (1)

[1] .... از تجربه های موفق یا ناموفق دوره ی پنجساله ی باید برای رساندن این رسانه به این کیفیت برتر سود ببرید و با زمانبندی برنامه ها و تعیین شاخصهای قابل اندازه گیری، حرکت مجموعه را تکمیل یا تصحیح نمائید. انتظار دارد نشانه های این تحول در اولین سال مسئولیت جنابعالی مشاهده شود . توفیق شما را از خداوند متعال خواستارم. سید علی خامنه‌ ای 16/آبان/1388

مقدمه:

تاكید و سفارش اساسی رهبر معظم انقلاب اسلامی در حكم تمدید دوره ریاست سازمان صدا و سیما در مورخ 16/آبان/1388، مبنی بر نزدیك كردن و رساندن صدا و سیما به عنوان رسانه‌ای فرهنگ‌ساز، به طراز رسانه ای كه دین و اخلاق و امید و آگاهی،  بارزترین نمود آن باشد انتظار مشاهده نشانه‌های این تحول در اولین سال پس از انتصاب مجدد ریاست كنونی[1] از یكسو و ملاحظه بند دوازدهم مصوبه 12/7/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی كه مقرر می دارد: «سازمان صدا و سیما در حوزه روابط خصوصی و اجتماعی به كاهش حساسیت‌های جامعه در رعایت حدود و مسائل شرعی و ترویج گناه دامن زده است» از سوی دیگر ، معضلی واقعی را در این خصوص نمایان می كند.

بدین ترتیب یكی از خلاء های جدی قانون صدا وسیما در خصوص حجاب و عفاف و مسایل مربوط به آن است ؛در همین راستا و با عنایت به تقدیم طرح جدید اداره صدا وسیما به مجلس شورای اسلامی تلاش می كنیم طی یك سلسله مقالات این موضوع را بررسی و خلاء های قانونی مربوطه را گوشزد نماییم .

مراجع مختلف قانونی مصوبات گوناگونی را در خصوص این موضوع به تصویب رسانده‌اند. رفع خلاها و اشكالات موجود در نحوه اجرای آنها نیازمند بررسی و نقد هریك از مصوباتی است كه ممكن است در این خصوص مورد استناد قرار گیرند؛ عمده این مصوبات عبارتند از:

1-1. اطلاق صدر اصل یكصدوپنجاه و هفتم قانون اساسی،

2-1. بند «خ» و «ت» مصوبه 27/12/1358 شورای انقلاب اسلامی،

3-1. بند «الف» ماده هفتم و هشتم قانون اداره صدا و سیما 8/10/1359،

4-1. بند «ج» ماده نوزدهم قانون خط مشی  و اصول برنامه‌های صدا و سیما 17/4/1361،

5-1. اطلاق ماده (11) قانون اساسنامه سازمان صدا و سیما 27/7/1362،

6-1. مصوبه 26/8/1371 شورای عالی انقلاب فرهنگی" بررسی سیاست‌های سینما، تئاتر صدا و سیما" ،

7-1. مصوبه 6/12/1376 شورای عالی انقلاب فرهنگی "اصول و مبانی و روش های گسترش فرهنگ عفاف"

8-1. نظریه مورخ 15/11/79 شورای محترم نگهبان در خصوص منع صدا و سیما از تأمین كسری‌بودجه از طریق افزایش بی ‏رویه پخش آگهی های مغایر فرهنگ عفاف و حجاب و...

9-1.  مصوبه 4/5/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی" راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف"،

10-1. مصوبه 12/7/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی  "راهبردها و راهكارهای ارتقای فعالیت‌های سازمان صدا و سیما‌" .

11-1. مصوبه 13/10/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی  "راهكارهای گسترش فرهنگ عفاف و حجاب" .

12-1. ضوابط فاقد ضمانت اجرای افق رسانه مدون سال های  1384، 1385 و 1386.مركز طرح و برنامه‌ریزی صدا و سیما .

13-1. ماده دوم قانون سامان دهی مد و لباس مصوب 12/10/1385  و ( بخش ه ) آیین نامه اجرایی مصوب 12/3/1387 هیات وزیران .

14-1. حكم رسمی رهبر معظم انقلاب در تمدید دوره ریاست سازمان صدا و سیما مورخ 16/8/1388، مبنی بر انتظار مشاهده نشانه‌های‌ تحول سازمان در اولین سال و رسیدن به طراز رسانه ای كه دین و اخلاق  بارزترین نمود آن باشد .

پس از این مقدمه ضروری، در این مقاله  تلاش می كنیم بررسی  اطلاق صدر اصل یكصدوپنجاه و هفتم قانون اساسی و اطلاق ماده (11) قانون اساسنامه صدا‌ و سیما 27/7/1362  را و نیز مصوبه 27/12/1358 شورای انقلاب اسلامی  را تقدیم    نماییم .

سلسله مقالات مربوط به این بحث:

صدا و سیما تا کجا!!!

حجاب عربی در صدا وسیما

مازوخیسم در صدا وسیما

اطلاق صدر اصل یكصدوپنجاه و هفتم قانون اساسی و اطلاق ماده (11) قانون اساسنامه صدا‌ و سیما 27/7/1362

اطلاق صدر اصل یكصدوهفتادوپنجم قانون اساسی خصوص رعایت موازین اسلامی، صرفا اشاره‌ای كلی محسوب می‌گردد؛ همچنین اطلاق ماده (11) قانون اساسنامه صدا‌ و سیما 27/7/1362، اشاره ای اجمالی و كلی بر رعایت موازین اسلامی در گسترش مبادلات و ارتباطات بین‌المللی از طریق تولید برنامه‌های مفید رادیو تلویزیونی و عرضه آن در سطح جهانی است .

بدین‌ترتیب در وهله نخست به نظر می‌رسد در خصوص نحوه اجرای عفاف و حجاب در دو مصوبه فوق الاشعار به‌دلیل كلی‌‌ بودن و‌جایگاه آنها كه طبیعتا بیشتر در مقام سیاست‌گذاری و جهت‌دهی است، نمی‌توان ارزیابی دقیق، منسجم و غیرقابل خدشه‌ای را ارائه نمود و در واقع ارزیابی تحقق این سیاست‌ها و اهداف را باید در مصادیق جزئی‌تر آنها كه در قوانین پس از آنها تبلور یافته است لحاظ ، ارزیابی و استنباط نمود؛

به عبارت دیگر این ها آنقدر كلی است كه خلاء موجود در خصوص حجاب و عفاف در قوانین صدا و سیما را ابدا مرتفع نمی كند و ضرورت رفع خلاء اشاره شده را نمی توان به بهانه وجود این مقرره ها منكر شد .

2. مصوبه 27/12/1358 شورای انقلاب اسلامی

هرچند عنوان این مصوبه در خصوص تاسیس و نظارت بر نحوه كار و فعالیت‌های كانون‌های آگهی و تبلیغاتی است اما با عنایت به ماده (15) این مصوبه كه مقرر می‌دارد "آگهی‌های تبلیغاتی كه از طریق رسانه‌های همگانی (رادیو، تلویزیون ...) پخش و انتشار می‌یابد تابع مقررات این مصوبه می‌باشد" از لحاظ شمول آن نسبت به صدا و سیما هیچ تردیدی نیست.

در خصوص عفاف و حجاب نیز هرچند این مصوبه با این عنوان مفادی را به صراحت مقرر نمی‌‌دارد اما در دو بند «ث» و «خ» به‌گونه‌ای این موضوع را دربرمی‌گیرد و پوشش می‌دهد؛ براساس بند «ث» این مصوبه آگهی‌های تبلیغاتی (صدا و سیما) نباید محتوی گفتار یا تصاویری باشد كه برای اخلاق و معتقدات مذهبی و عفت عمومی توهین‌آمیز باشد؛ همینطور بند «خ»  این مصوبه مقرر می‌دارد: تبلیغاتی كه مروج فساد و برخلاف عفت عمومی باشد، ممنوع است.

اشكال و خلائی كه در این مصوبه نسبت به موضوع الزام كامل صدا و سیما به رعایت عفاف و حجاب ، به نظر می رسد قبل از همه فقدان ضمانت اجرای قانونی و خصوصا كیفری و نیز عدم تبیین شاخص های كمی و كیفی و حتی اصل عناصر تشكیل دهنده عفت و اخلاق و معتقدات مذهبی است ، علیهذا ارزیابی دقیق قطعی و محكمی را نمی توان از حسن یا سوء اجرای این مقرره ارایه داد  و لذا چنانكه ملاحظه خواهیم كرد مراجع مختلف قانون گذاری را از پرداختن به این موضوع به صورت دقیق تر بی نیاز ننموده و شاهد ادامه سیر مصوبات در این خصوص هستیم  كه طرح تاره تقدیم شده قانون اداره صدا و سیما باید تلاش كند در این موضوع خلاء ها را پر كند .

نتیجه گیری

پراکندگی قوانین و مصوبات در این خصوص برخلاف اصول حقوقی و منطق قانونگذاری است  و این امر سازمان صدا و سیما را برآن داشته تا راسا اعمال سلیقه نموده و به ظاهر ضوابطی را توسط مركز طرح و برنامه‌ریزی صدا و سیما تعیین نموده كه متأسفانه فاقد هرگونه ضمانت اجرا نیز هست و در آخرین سطرش به صراحت نقض هریك از ضوابط را ( بدون استثنا ) حق مدیر محترم شبكه به شمار آورده است! مساله ای كه می تواند یكی از خلاء های طرح تقدیم شده به مجلس شورای اسلامی به شمار آید و ضرورت بررسی طرح را در صحن مجلس و نه صرفا در قالب  اصل 85 و كمیسیون فرهنگی  تاكید نماید .

 ادامه دارد......

منابع  و مآخذ .

1-   قانون اساسی،

2-   مصوبه 27/12/1358 شورای انقلاب اسلامی،

3-  قانون اداره صدا و سیما 8/10/1359،

4-  قانون خط مشی  و اصول برنامه‌های صدا و سیما 17/4/1361،

5-   قانون اساسنامه سازمان صدا و سیما 27/7/1362،

6-مصوبه 26/8/1371 شورای عالی انقلاب فرهنگی" بررسی سیاست‌های سینما، تئاتر صدا و سیما" ،

7- مصوبه 6/12/1376 شورای عالی انقلاب فرهنگی "اصول و مبانی و روش های گسترش فرهنگ عفاف"

8- نظریه مورخ 15/11/79 شورای محترم نگهبان در خصوص منع صدا و سیما از تأمین كسری‌بودجه از طریق افزایش بی ‏رویه پخش آگهی های مغایر فرهنگ عفاف و حجاب و...

9-مصوبه 4/5/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی" راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف"،

10-مصوبه 12/7/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی  "راهبردها و راهكارهای ارتقای فعالیت‌های سازمان صدا و سیما‌" .

11-مصوبه 13/10/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی  "راهكارهای گسترش فرهنگ عفاف و حجاب" ،

12- ضوابط فاقد ضمانت اجرای افق رسانه مدون سال های  1384، 1385 و 1386.مركز طرح و برنامه‌ریزی صدا و سیما .

13-   قانون سامان دهی مد و لباس مصوب 12/10/1385

14- آیین نامه اجرایی مصوب 12/3/1387 هیات وزیران در اجرای ماده یازده قانون سامان دهی مد و لباس .

15- حكم رسمی رهبر معظم انقلاب در تمدید دوره ریاست سازمان صدا و سیما مورخ 16/8/1388.