رشد نابجای استخوان در گوش

اتواسکلروز

این بیماری در اثر رشد نابجای استخوان های واقع در گوش میانی ایجاد می گردد که در نهایت منجر به چسبندگی استخوان رکابی به اطرافش می شود.

شنوایی پدیده پیچیده ای است. در یک گوش سالم، ارتعاشات صوتی از طریق مجرای گوش خارجی به سمت پرده صماخ هدایت شده و به آن برخورد می کنند.

پرده صماخ به نوبه خود این ارتعاش را به استخوان چکشی، سپس استخوان سندانی و آن هم به استخوان رکابی منتقل می کند. ارتعاش استخوان رکابی باعث به حرکت درآمدن مایع در گوش داخلی می شود و این امر منجر به تحریک عصب شنوایی می شود. سپس عصب شنوایی، تحریکات وارد شده را به مغز منتقل می کند و مغز آن را به عنوان «صدا» تعبیر می کند.

هرگاه یکی از اجزای این روند دچار اختلال شود، شنوایی فرد دچار مشکل خواهد شد.

اتواسکلروز (otosclerosis)

اصطلاح اتواسکلروز مشتق از دو لغت یونانی «اتو» (به معنی گوش) و «اسکلرو» (به معنی سفت و سخت) است.

این بیماری در اثر رشد نابجای استخوان های واقع در گوش میانی ایجاد می گردد که در نهایت منجر به چسبندگی استخوان رکابی به اطرافش می شود.

برای اینکه بتوانیم خوب بشنویم، باید استخوان رکابی به راحتی در جای خود حرکت کند.

این بیماری در افرادی كه در ظاهر پرده گوش آنها سالم است، موجب كم شنوایی می شود.

این بیماری در سنین بین 15 تا 45 سالگی و معمولاً در حدود 20 سالگی شروع می شود. این بیماری در زنان شایع تر از مردان است. در حاملگی ممکن است سیر آن پیشرفت زیادی داشته باشد.

وراثت نیز در بروز این بیماری نیز دخیل است.

علت

سفت شدن غیره منتظره سه استخوانی (استخوان چکشی، سندانی و رکابی) که امواج صوتی را از حفره میانی عبور می دهند، باعث بروز این بیماری می شود.

همچنین این استخوان ها به طریقی به هم متصل شده اند که تشکیل زنجیره ای را بین پرده صماخ و گوش داخلی می دهند. سفت شدن این رشته زنجیره ای باعث کاهش حرکت این سه استخوان می شود.

علائم

کاهش شنوایی تدریجی و پیشرونده، شایع ترین علامت «اتواسکلروز» است.

غالباً مبتلایان به اتواسکلروز اولین بار وقتی متوجه مشکل خود می شوند که احساس می کنند صداهایی با فرکانس کم مثل صدای نجوای دیگران را خوب متوجه نمی شوند.

سایر علائم می تواند اختلال در تعادل، صدای وزوز گوش یا احساس صدای اضافی در سر باشد.

به طور کلی مبتلایان به این بیماری، علاوه بر كاهش شنوایی هدایتی باعث كاهش شنوایی حسی-عصبی و یا مختلط نیز می شوند.

تشخیص

پزشک متخصص گوش و حلق و بینی پس از شنیدن مشکل بیمار و معاینه گوش او، تست های اودیومتری درخواست می کند که بر مبنای آنها می تواند «اتواسکلروز» را از سایر بیماری هایی که می توانند علائم مشابهی داشته باشند، جدا کند.

درمان

اگر میزان کاهش شنوایی کم باشد، متخصص گوش و حلق و بینی ممکن است بیمار را تحت نظر بگیرد و جهت تقویت صوت برای وی سمعک تجویز کند.

مشخص شده است قرص سدیم فلوراید سیر بیماری را کند می کند، لذا ممکن است توسط پزشک تجویز شود.

در اغلب مبتلایان به اتواسکلروز یک روش جراحی به نام «استاپدکتومی» مفیدترین روش برگرداندن شنوایی از دست رفته است.

عمل جراحی استاپدکتومی (stapedectomy) چیست؟

عمل استاپدکتومی تحت بیهوشی عمومی و نیمه بیهوشی قابل انجام است. این عمل از طریق داخل کانال گوش انجام می شود.

جراح از طریق کانال گوش، پرده صماخ را به کناری زده و استخوان رکابی سفت شده را برمی دارد و به جای آن پروتز مخصوصی را کار می گذارد که همان نقش استخوان رکابی را ایفا می کند.

سپس داخل کانال گوش بیمار، پانسمان مخصوص قابل جذبی به نام ژلفوم گذاشته می شود، لذا بیمار تا یک هفته بعد از عمل، بهبود شنوایی قابل توجهی را احساس نمی کند.

نکاتی بعد از عمل جراحی استاپدکتومی

بعد از «استاپدکتومی» اغلب بیماران فردای همان روزی که عمل شده اند، ترخیص می شوند و به آنها گفته می شود روی گوش عمل شده خود نخوابند.

آنتی بیوتیک بعد از عمل تجویز خواهد شد.

چند روز بعد از عمل ممکن است کمی حالت سبک سری داشته باشند.

حس چشایی نیز ممکن است چند هفته تا چند ماه بعد از عمل تغییر کرده باشد، ولی معمولاً در نهایت به حالت طبیعی برمی گردد.

فین کردن، شنا و سایر فعالیت هایی که باعث ورود آب به گوش می شوند و همین طور مسافرت هوایی تا دو هفته بعد از عمل ممنوع است.

بعد از عمل اگر دچار کاهش شنوایی ناگهانی، درد بسیار شدید و سرگیجه گشتید، سریعا به پزشک خود مراجعه کنید.

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

سایت دکتر عامری

سلامت نیوز - دکتر محسن نراقی،فوق تخصص گوش،حلق و بینی

پایگاه مجلات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران