تغییرات چشم و عینک در سالمندی

چشم‌های شما با افزایش سن دستخوش تغییراتی می‌شود. انعطاف‌پذیری بخش‌هایی از چشم کاهش پیدا می‌کند‌ و در نتیجه شما نمی‌توانید به خوبی بر فاصله نزدیک متمرکز شوید. سلول‌های درون مایع زجاجیه چشم به صورت توده‌هایی در می‌آیند که باعث ایجاد مگس‌پران (floater) در میدان دید شما می‌شود. این تغییر و تغییرات دیگر جزو روند طبیعی سالمندی است.

در فهرست زیر برخی از مشکلات شایع بینایی در سالمندی آمده است. توجه داشته باشید این تغییرات شامل بیماری‌های چشمی مربوط به افزایش سن نمی‌شود:

خواندن حروف ریز:

از دست دادن توانایی دیدن واضح اشیای نزدیک یک روند عادی در سالمندی است. این عارضه را پیرچشمی (presbyopia) می‌نامند. تصور می‌شود که این عارضه ناشی از دست رفتن انعطاف‌پذیری عدسی چشم باشد. با استفاده از یک عینک ساده و ارزان قیمت مخصوص خواندن می‌توانید این مشکل را حل کنید.

مگس‌پران (فلوتر):

هنگامی که در یک اتاق روشن هستید، ممکن است متوجه خرده ریزهایی ‌شوید که به نظر می‌رسد درون چشم شما شناور هستند. این خرده‌ ریزها در واقع توده‌های کوچک سلول‌ها در مایع زجاجیه هستند که کره چشم را پر می‌کند. مگس‌پران با افزایش سن به طور طبیعی به وجود می‌آید و ضرری ندارد.

اگر متوجه افزایش یا تغییر در این مگس‌پران شدید، یا مگس‌پران‌ها با جرقه‌های نور همراه بودند، باید فورا به متخصص چشم مراجعه کنید.

اشک‌ریزش:

با افزایش سن، چشم‌ها حساسیت بیشتری نسبت به باد و نور پیدا می‌کنند. ممکن است متوجه شوید که چشم‌های‌تان به آسانی دچار اشک‌‌ریزش می‌شود. برای کاهش اثر نور، عینک آفتابی بزنید و چشمان‌تان را در مقابل باد محافظت کنید.

خشکی چشم‌ها نیز یک علت اشک‌ریزش‌ها گهگاهی است. اگر اشک‌ریزش‌تان ادامه پیدا کرد، به متخصص چشم مراجعه کنید. ممکن است دچار انسداد مجرای اشکی یا مشکلی دیگر باشید.

چشم‌هایم کو؟

عینک یک وسیله اپتیکی است که عمدتا به منظور اصلاح عیوب انکساری و بهبود کیفیت دید به کار می‌رود. برای اینکه اشیاء به وضوح مشاهده شوند، لازم است همواره تصویر اشیا روی شبکیه چشم انسان (ناحیه ماکولا یا لکه زرد) متمرکز شود. بنابراین چشم انسان مانند یک عدسی همگرا عمل می‌کند و قدرت دیوپتریک آن به‌گونه‌ای تنظیم می‌شود که تصاویر اشیاء، همواره روی لکه زرد متمرکز شود.

گاهی این حالت‌ اتفاق نمی‌افتد که اصطلاحا عیوب انکساری چشم نامیده می‌شود؛ مثل دوربینی که در آن تصویر اشیاء پشت شبکیه می‌افتد. در نزدیک‌بین‌ها این تصویر، جلوی شبکیه تشکیل می‌شود و در افرادی که آب‌مرواریدشان را جراحی کرده‌اند (البته به روش قدیمی همراه با به کاربردن لنزهای داخل چشمی) نیز تصویر جلوی شبکیه تشکیل می‌شود. در این حالت‌، شخص تصویر واضحی از اشیای مقابل خود نمی بیند و اصطلاحا تاری دید دارد که گاهی همراه با سردرد، خواب‌آلودگی و خستگی زودرس است.

انتخاب فریم و شیشه عینک در سالمندان

فریم‌های عینک حتی‌الامکان باید سبک و غیرشکننده باشند تا حداقل فشار را روی بینی و پلک تحتانی و گونه اعمال کنند. استفاده از فریم‌های سنگین و نامناسب همراه با شیشه‌های سنگین به خصوص نمره‌های بالا، باعث آثار فشاری روی بینی و کشیده‌شدن پلک تحتانی به پایین و گاهی درماتیت (التهاب پوست) می‌شود.

با توجه به احتمال بروز حادثه و خطر سقوط افراد سالمند، توصیه می‌شود ترجیحا شیشه‌های عینک پلاستیکی باشد تا احتمال آسیب به کره چشم و پلک ها به حداقل برسد.

دسته عینک و قرارگرفتن آن روی گوش نیز باید به گونه‌ای باشد که جابجایی اندکی را ایجاد کند و همراه با استفاده از سمعک برای بیمار آزاردهنده نباشد.

قاب و شیشه عینک سالمندان باید سبک و مناسب باشد و شکننده نباشد تا حداقل آسیب را در صورت بروز حادثه برای بیمار به همراه داشته باشد. عینک دو کانونه برای سالمندان باید به‌گونه‌ای طراحی شود که قسمت فوقانی add (قسمتی که برای دید نزدیک به کار می‌رود) در امتداد لبه پلک تحتانی بیمار باشد.

کاربرد عینک در سالمندان

- اصلاح عیوب انکساری

- بهبود دید نزدیک (عینک پیرچشمی)

- اصلاح وضعیت آفاکی (انجام جراحی آب‌مروارید بدون کارگذاری عدسی داخل چشمی)

- محافظت از کره چشم در برابر گرما و سرما و عوامل فیزیکی مثل گردوغبار و توفان و اشعه ماورای بنفش و مادون قرمز که باعث آسیب به کره چشم می‌شوند.

- برای خشکی چشم

- عینک های تلسکوپی برای درمان ضایعات شبکیه (دژنرسانس ماکولا)

-  بالابردن افتادگی پلک فوقانی در موارد خاص (میوپاتی‌های پیشرفته)

- هنگام شنا و آب‌درمانی

فرآوری : نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

همشهری آنلاین

هفته نامه سلامت - دکتر ضیاء طباطبایی، متخصص چشم پزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران