تبیان، دستیار زندگی
از قرنهاى پیش تا کنون، دانشمندان و فرزانگان زیادى از سرزمین مقدس جبل عامل برخاسته‏اند که هر یک افتخارى بس بزرگ براى اسلام و مسلمین‏اند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
طلوع آفتاب

ولادت

اشاره

از قرنهاى پیش تا کنون، دانشمندان و فرزانگان زیادى از سرزمین مقدس جبل عامل برخاسته‏اند که هر یک افتخارى بس بزرگ براى اسلام و مسلمین‏اند. فقهاى نامدار و سرشناسى همچون محقّق ثانى، شیخ لطف اللَّه میسى،شیخ بهایى، شهید اول، شهید ثانى، علامه سید محسن امین و سید عبدالحسین شرف‏الدین عاملى - رضوان اللَّه علیهم اجمعین - از آن دیارند.

شیخ حرّ عاملى که خود از مفاخر بنام جبل عامل است، مى‏نویسد:

از بعضى استادان بزرگ شنیدم که در یکى از روستاهاى جبل عامل در زمان شهید اول هفتاد مجتهد در تشییع جنازه‏اى شرکت داشتند. شمار دانشمندان و نویسندگان این منطقه نسبت به دیگر دانشمندان و نویسندگان حدود 15 است؛ در صورتى که این منطقه از نظر وسعت 1100 دیگر کشورها را تشکیل داده است.

شهید اول که به دیدارش مى‏رویم و خوشه‏چین زندگى پربارش خواهیم بود، از این خطّه مقدس و فقیه پرور است.

طلوع خورشید

سال 734 قمرى است. جبل عامل، این سرزمین مبارک و مرتبط با فلسطین و قُدس به خود مى‏بالد. گویا حادثه‏اى اتفاق افتاده است، حادثه‏اى بس بزرگ و شادى بخش. خورشیدى از اُفق شهرک جزّین درخشید که همه جا را نورانى کرد.

اینک به دور از هر پیرایه و وصفى به روایت تاریخ گوش دل مى‏سپاریم:

نامِ آسمانى‏اش: محمد

لقب: شهید اول‏

پدر: ابومحمد مکى، ملقب به «جمال‏الدین» یا «شرف‏الدین».

مادر: بانویى از آل مُعیه، زنى از خاندان علوى در عراق.

جدّ: شیخ محمد، ملقّب به «شمس‏الدین».

زمان ولادت: 734 سال پس از هجرت پیامبر اسلام(ص) به مدینه.

مکان ولادت: شهرک جزّین در جبل عامل.

تبارنامه‏

شهید اول از فقهاى نامورى است که پدر و اجدادش همه از دانشمندان بنام بودند. وى در خاندانى زندگى کرد و تربیت شد که همه اهل دین و دانش و فضیلت و تقوا بودند و همت بلند در نشر معارف اسلامى داشتند و از مدافعان واقعى اهل بیت عصمت و طهارت: به شمار مى‏آمدند.

تبارنامه شهید به چهار قبیله هَمدان، اوس، خزرج و مطّلب متصل است که بزرگترین و مقدس‏ترین قبایل عرب در صدر اسلام بودند و به هر کدام از جهتى منتسب است.

انتساب وى به قبیله هَمدان و حارث هَمدانى، از ناحیه جدّه مادرى است. به قبیله «خزرج» از طرف جدّه پدرى منسوب است و ممکن است از طریق سعدبن عُباده باشد. از سوى پدر به قبیله «بنى‏المطّلب» منسوب است. از این رو به لقبهاى شریف، مطّلبى و هاشمى مشهور گشت. و از جهت مادر نیز از تبار سعد بن معاذ است، چنانکه در نوشته دختر شهید است که: آقاى ما، خورشید دین و آیین، از جهت مادر به سعد بن معاذ رئیس قبیله «اوس» منتسب است.

آغاز تحصیل‏

«شهید اول» دوران کودکى را در زادگاهش «جزّین» سپرى نمود و در محیطى آکنده از معنویت و روحانیت، در موقعیتى استثنایى رشد کرد. وى از آغاز کودکى، از هوش و استعداد سرشارى برخوردار بود و بیش از اندازه به فراگیرى دانش و رسیدن به فضایل اخلاقى و معنوى علاقه داشت. او تا 16 سالگى در وطنش بزیست و از محضر پدر بزرگوارش که استادى فاضل واز بزرگان اساتید اجازه به شمار مى‏رفت، مقدمات علوم دینى و فقه را آموخت. در این مدت نیز از محضر عموى پدرش «شیخ اسدالدّین صائغ جزّینى» بهره کافى برد و مقدمات علوم ریاضى را فراگرفت.

علامه سید محسن امین مى‏نویسد:

شیخ اسدالدین صائغ، دانشمندى بزرگ بود و در سیزده رشته از علوم ریاضى تخصص و مهارت داشت.

ازدواج و فرزندان‏

محمد بن مکى عاملى با کنیه «ابوعبداللَّه» و لقب «شمس‏الدّین» که پس از شهادت به شهید اول معروف گشته؛ با دختر استاد و عموى پدرش، شیخ اسدالدین صائغ جزّینى، ازدواج کرد.

همسر وى علاوه بر اینکه دختر دانشمندى چون اسدالدین صائغ جزّینى است، بانویى فقیه و دانشمند بوده است که به «امّ على» مشهور و پیوسته مورد تعریف و تمجید شهید اول بود و شهید به دیگر زنها دستور مى‏داد که در مسائل شرعى و مشکلات مذهبى به او مراجعه نمایند.

ثمره این پیوند مبارک، سه پسر و یک دختر گردید که همه آنان از ابرار و فرزانگان بنام شیعى بودند و از نسل آنها دانشوران و چهره‏هاى علمى برازنده‏اى برخاستند که در علم و تقوا و فضیلت و بزرگواریهاى اخلاقى و انسانى شهرت فراوان داشتند.

رضى‏الدین ابوطالب محمد، بزرگترین فرزند شهید، دانشمندى فاضل و والا مقام بود که از پدرش و ابن مُعیه و دیگر محدّثان حدیث نقل مى‏کند.

ضیاءالدین ابوالقاسم على، فرزند دیگر شهید، شخصیتى بزرگوار و مورد اعتماد بود و در شمار پرهیزکاران و صالحان جاى داشت که از پدر و دیگر استادان حدیث، روایت نقل مى‏کند و محمد بن داوود مؤذن عاملى، از او حدیث نقل مى‏کند.

فرزند دیگر شهید اول، جمال‏الدین ابومنصور حسن است که از محققان و فقهاى برجسته بود و از دست پدر به دریافت اجازه نقل حدیث مفتخر گردید.

دختر شهید، ام‏الحسن فاطمه است که به «استاد حدیث» معروف است و بانویى پاکدامن و عفیف و در شمار بانوان فقیه و دانشمند یاد شده است. علما و اساتید بزرگ از او به نیکى یاد کرده‏اند و نیز شهید اول پیوسته از دختر دانشمندش، ستایش مى‏کرد و به زنان دستور مى‏داد که او راالگو و اسوه خویش قرار دهند و در مسائل شرعى و عبادى به وى مراجعه کنند.

شهید ثانى مى‏گوید: من نوشته سید بزرگوار تاج‏الدین ابن مُعیه را دیدم که به استاد ما شمس‏الدین محمد بن مکى (شهید اول) و دو فرزندش محمد و على و نیز خواهرشان ام الحسن فاطمه، اجازه نقل روایت داده بود.


منبع:سایت حوزه نت

تهیه و تنظیم: فریادرس گروه حوزه علمیه