تبیان، دستیار زندگی
در عرفات ، اعتراف به خطاهای خویش کن. در مُزدلفه ، به خداوند تقرب بجوی و با توحید الهی تجدید عهد کن. در بالا رفتن از کوه برای سنگ جمع کردن، روح خویش را به ملکوت الهی صاعد کن. هنگام قربانی و ذبح، حنجره هوای نفس و حلقوم طمع را ذبح کن.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بُعد درونی مناسک حج

کعبه

در بررسی اسرار نهفته در مناسک حج، توجه به محتوای درونی حج، ضروری است.

اعمال حج، از لحظه آغاز تا پایان، هر یک مفاهیم بلند عرفانی دارند که هم در روایات اسلامی به آنها اشاره شده، هم با بیان عالمان بزرگ و عارفان خبیر، ترسیم شده است.

ترسیمی که از این بعد، در کلام امام صادق(علیه السلام)آمده، خواندنی است.

در کتاب مصباح الشریعه آمده است که حضرت صادق فرمود:

هرگاه اراده حج کردی، پیش از هر کاری، دلت را از هر مانع و شاغل، پیراسته کن، همه کارهایت را به خدایت واگذار، در همه حرکات و سکنات، به او توکل داشته باش، خویشتن را تسلیم فرمان و تقدیر الهی ساز، دنیا و راحتی آن را فرو بگذار، حقوقی که از مردم بر عهده داری بپرداز.

در سفر حج، هرگز به رهتوشه و مرکب و همراهان و به قدرت و جوانی و پول خویش، تکیه مکن... با دیگران، رفاقت و معاشرت نیکو داشته باش، مواظب اوقات نمازهای واجب و مستحب باش و در این سفر، ادب، سپاس، تحمل، مهربانی، سخاوت و ایثار رهتوشه را مراعات کن، با آب خالص توبه، گناهانت را بشوی. پوشش صدق و صفا و خضوع و خشوع، برتن کن.

هم جسم را با خویش بیاور، هم دل را. اگر جسمت اینجا باشد ولی جانت در وطن، هنوز نیامده ای. مگر رسیدن، تنها با جسم و بدن است؟ ای بسا آمدگان که نیامده اند! و ای بسا نیامدگان و در وطن ماندگان، که دل و جانشان اینجاست و پیش از تو در میقات و طواف و سعی و رمی حضور دارند

با احرام ، آنچه از یاد خدا غافلت کند و از طاعت، بازت دارد، بر خویش حرام کن.

با تلبیه ، دعوت خداوند را، خالصانه اجابت کن.

با طواف ، همراه فرشتگان، بر گرد عرش خدا طواف کن، آنگونه که با جسم خویش همراه زائران، خانه خدا را طواف می کنی.

با هروله ، از خطاها و هوای نفس، بگریز و تبرّی بجوی.

با کوچ به منا ، از غفلت و لغزش به در آی و آنچه را بر تو نارواست، تمنّا مکن.

در عرفات ، اعتراف به خطاهای خویش کن.

در مُزدلفه ، به خداوند تقرب بجوی و با توحید الهی تجدید عهد کن.

کعبه

در بالا رفتن از کوه برای سنگ جمع کردن، روح خویش را به ملکوت الهی صاعد کن.

هنگام قربانی و ذبح، حنجره هوای نفس و حلقوم طمع را ذبح کن.

در رمی جمرات ، شهوتها و پستی ها و زشتی ها را از خویش بران.

در هنگام حلق و تراشیدن موی سر، عیب های نهان و آشکار خویش را بزدای.

هنگام ورود به حرم ، در امان و حمایت و پوشش الهی داخل شو و از روی معرفت و تکریم صاحب خانه، بیت را زیارت کن.

وقت استلام حَجَر ، راضی به قضای الهی باش و در پیشگاه عزّتش خاضع شو.

با طواف وداع ، جز خداوند، با همه چیز وداع کن.

با ایستادن بر فراز صفا ، روح و جان و ضمیر و درونت را برای دیدار با خداوند، تصفیه کن.

در مروه ، با مروّت باش و اوصاف خود را از بدی بپالای.

در عهد و پیمانی که با خدای خویش بستی، ثابت و استوار بمان. و بدان که خدای متعال، اعمال حج را برای آمادگی و برای اشاره به مرگ و قبر و رستاخیز و قیامت ، واجب کرده است... (1)

این که از خانه و کاشانه، از شهر و وطن جدا می شوی و از زندگی روز مرّه دل می کنی و در پی هدفی متعالی، خود را به سختی سفر و رنج راه می سپاری،

این که از همسر و فرزند و اقوام، جدا می شوی و دوری آنان را بر خویش هموار می سازی،

این که نقد دنیا را می فروشی تا اجر آخرت را به دست آری،

اینها همه، آموزش و تمرین رهایی از تعلّقات و وابستگیهاست.

حج، تمرین این قطع علایق است. گسستن از وابستگی ها و پیوستن به وارستگی ها. گره خوردن با معنویت، انس با دنیای روح، عرفان، محبت و زیارت

تا به خدا نپیوندی، از غیر خدا نمی گُسلی! گسستن از غیر، مقدمه پیوستن به خداست. قطع علایق ، هم با جبران و ادای حق الناس است، هم با دل کندن از آلودگیهای گناه.

اگر زائر کوی یاری، رنج غربت هم برایت راحت جلوه می کند.

اگر مشتاق حضور در میقاتی، دل کندن از زمین و وطن هم برایت آسان می شود.

اگر با پای اراده آمده باشی و سر سودا با خدا را داشته باشی، جاذبه های غیر او در نظرت کاسته می شود و راحت تر می توانی بار این سفر معنوی را ببندی.

هم جسم را با خویش بیاور، هم دل را. اگر جسمت اینجا باشد ولی جانت در وطن، هنوز نیامده ای. مگر رسیدن، تنها با جسم و بدن است؟ ای بسا آمدگان که نیامده اند! و ای بسا نیامدگان و در وطن ماندگان، که دل و جانشان اینجاست و پیش از تو در میقات و طواف و سعی و رمی حضور دارند.

اگر جاذبه های غیر الهی را از قلب خویش زدوده ای، به مفهوم حج نزدیک شده ای.

حج، تمرین این قطع علایق است. گسستن از وابستگی ها و پیوستن به وارستگی ها.

گره خوردن با معنویت، انس با دنیای روح، عرفان، محبت و زیارت.

پی نوشت:

1.مصباح الشریعه، ص 16 و 17 با تلخیص.

 بخش عترت و سیره تبیان


منبع:

روح حـجّ؛ جـواد محدّثی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.