روایتی سنگی از تاریخ سلوكی

محوطه باستانی این روستا به قرن چهارم و یا سوم قبل از میلاد، زمانی كه سلوكیان بر پهنه وسیعی از كشور استیلا داشتند تعلق دارد. نام این روستا در اوستا به مفهوم محل برآمدن خورشید است. در کاوش های به عمل آمده از این منطقه، آثار متعددی از دوره سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و دوره اسلامی به دست آمده است که نشانگر کاربردهای مختلف آثار این منطقه در دوره های مختلف بوده است.

مجموعه بقایا و آثار به جا مانده در منطقه تاریخی خورهه سابقه سكونت در این منطقه را به هزاره دوم ق.م می رساند و به دلیل نبودن مدارك و اسناد مكتوب در كتب تاریخی ابهامات زیادی در خصوص قدمت، معماری، كاربرد و نوع استفاده از بنا در بین مورخان و باستان شناسان داخلی و خارجی وجود دارد كه آیا واقعا مجموعه خورهه توسط سلوكیان و یونانیان برای معبد ساخته شده و یا توسط ایرانیان سفر كرده به غرب و الهام گیری از معماری یونانی به منظوری دیگر بنا شده است.

'لویی واندنبرگ 'در كتاب باستان شناسی ایران باستان به نقل از هرتسفلد آورده است كه در خورهه كه سر راه اراك به كاشان یا قم واقع است معبدی یافت شده كه هنوز دو ستون یونانی كشیده در آن بر پا بود...

«دكتر ج. كریستی ویلسن در كتاب تاریخ صنایع ایران می نویسد: خرابه های معبد دیگری از زمان سلوكیه در دره خورهه واقع در محلات پیدا شده است. گرچه بنا منهدم شده و از بین رفته، ولی سنگهای تراشیده به سبك و شیوه ایونیك (Ionic ) كه نسبت به قطرشان زیاد است و مطابق اصول صنعتی یونان از تناسب خارج می باشد'.

در خصوص معماری بنای خورهه هیچ مطلبی در اسناد تاریخی وجود ندارد و تنها مهندس علی حاكمی در سال 1355 توانست نقشه اولیه خورهه را تهیه كند. او معتقد بود که بنای مجموعه تاریخی خورهه دارای مساحتی حدود 3550 متر و شامل سه بخش ایوان اصلی، مجموعه بخش شمالی و مجموعه بخش غربی بوده است. ایوان اصلی دارای 12 ستون در دو ردیف و دیواره جرز مانند در چهار طرف بوده و ضلع شرقی با 10 پله به خارج از بنا ارتباط می یافته و در ضلع غربی نیز دروازه ای برای ورود و خروج تعبیه شده بود.

دو ستون سنگی باقیمانده بنا بر روی صفه سنگی این ایوان استوار است، ارتفاع ستونها با بیش از هفت متر و با در نظر گرفتن حجم سقف ایوان، حدود نه متر می شود. جنس این ستونها از سنگ تراورتن است و از معدن سنگی كه در شمال غرب خورهه وجود دارد تامین شده است.

سر ستون ها به سبك و شیوه ایونیك كه زائیده هنر یونانیان قدیم است ساخته شده و در هر طرف دو مخروطه ناقص و در محل اتصال دو سر مخروط ها، علامت ضربدری به صورت برجسته تزئین شده است همچنین سطح بزرگتر مخروط ها كه نقش حلزونی دارد دو به دو در پشت یكدیگر قرار دارند.

برای رسیدن به این مجموعه جاده محلات به آبگرم، سپس خورهه با جاده آسفالته حدود 20 كیلومتر یا جاده قم به اصفهان، نرسیده به شهر دلیجان (70 كیلومتری قم)، روستای دودهك سپس به سوی خورهه با حدود 12 كیلومتر را باید طی كنید.

اکثر آثار کشف شده در این منطقه به سال 1355 بازمی گردد و در بین آثار کشف شده، می توان به پیه سوز سفالی، کوزه دسته دار، کوزه کروی، قطعات سنگی تزئینی و شیشه، اشیاء فلزی و اسکلتهای انسان اشاره کرد.

فراوری:الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از مهر، ایرنا