تبیان، دستیار زندگی
دعا کردن عملی است که همه ما با آن آشنا هستیم و به روش های متفاوتی مبادرت به این امر می کنیم ، اما گاه بعضی از ما در آنچه که از خدا می خواهیم دقت نمی کنیم ، نا آگاهانه چیزهایی از خداوند متعال می خواهیم که به هیچ وجه به سود ما نیست ، ما باید بیاموزیم که در
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چگونه دعا کنیم؟!


دعا کردن عملی است که همه ما با آن آشنا هستیم و به روش های متفاوتی مبادرت به این امر می کنیم ، اما گاه بعضی از ما در آنچه که از خدا می خواهیم دقت نمی کنیم ، نا آگاهانه چیزهایی از خداوند متعال می خواهیم که به هیچ وجه به سود ما نیست ، ما باید بیاموزیم که در دعا بهترین چیزها را از حضرت حق بخواهیم ،و بهتر است  این آموزش را از خود قرآن کریم ببینیم.


دعا
سوره‎های قرآنی اغلب دارای دعاهایی قرآنی می‎باشند اما در بین آنها دو سوره بقره و آل عمران دارای بیشترین دعاها، می‎باشند. در اینجا به این دو سوره، همراه با آیات مربوط به آن اشاره می شود:

سوره بقره: ”وَ إِذْ یرْفَعُ إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیتِ وَ إِسْماعِیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا”‌ آیه 127. یعنی «و وقتی که ابراهیم و اسماعیل دیوارهای خانه مکه را برافراشتند و عرض کردند پروردگارا این خدمت را از ما قبول فرما» ”وَ إِذْ قالَ إِبْراهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الَّثمَراتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الآخِرِ”‌ آیه 126. یعنی «چون ابراهیم عرض کرد پروردگارا این شهر را محل امن و آسایش قرار ده و روزی اهلش را که به خدا و روز قیامت ایمان آورده‎اند، فراوان گردان»

رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَینِ لَک وَ مِنْ ذُرِّیتِنا أُمَّه مُسْلِمَه لَک وَ أَرِنا مَناسِکنا وَ تُبْ عَلَینا”‌ آیه 128. «ابراهیم و اسمعیل عرض کردند پروردگارا اول ما را تسلیم فرمان خود گردان و فرزندان ما را هم به تسلیم و رضای خود بدار و راه پرستش و طاعت را به ما بنما و بر ما ”وظیفه بندگی را”‌ سهل و آسان گیر.»

رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ یتْلُوا عَلَیهِمْ آیاتِک”‌ آیه 129. «پروردگارا، فرزندان ما را شایسته آن گردان که برانگیزی از میان آنان رسولی که بر مردم تلاوت آیات تو کنند...»

”وَ مِنْهُمْ مَنْ یقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَه وَ فِی الآخِرَه حَسَنَه وَ قِنا عَذابَ النَّار”‌ آیه 201. «و بعضی دیگر گویند بار خدایا! ما را از نعمت های دنیا و آخرت، هردو، بهره‎مند گردان و از شکنجه آتش دوزخ نگاهدار».

قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَینا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْکافِرِینَ”‌ آیه 250. «چون آنها در میدان مبارزه جالوت و جنود او آمدند، از خدا خواستند که بار پروردگارا به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابت‎قدم دار و ما را بر شکست کافران یاری فرما».

پروردگارا! ما چون صدای منادیی که خلق را به ایمان می‎خواند شنیدیم اجابت کردیم و ایمان آوردیم. پروردگارا! از گناهان ما درگذر و زشتی کردار ما را بپوشان و هنگام جان سپردن ما را با نیکان محشور گردان» «پروردگارا! ما را از آنچه به رسولان خود وعده دادی، نصیب فرما و محروم مگردان که وعده تو هرگز تخلّف نخواهد کرد

”...وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَک رَبَّنا”‌ آیه 285. «... و همه یک زبان و یک دل ”در قول و عمل”‌ گفتند”‌ فرمان خدا را شنیده و اطاعت کردیم. پروردگارا! ما آمرزش تو را می‎خواهیم...»

رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَینا إِصْراً کما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَه لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْکافِرِینَ”‌ آیه 286. «... بار پروردگارا! ما را بر آنچه به فراموشی یا به خطا کرده‎ایم، مؤاخذه مکن، بار پروردگارا! تکلیف گران و طاقت فرسا، چنان‎که بر پیشینیان نهادی، بر ما مگذار، بار پروردگارا! بار تکلیفی فوق طاقت ما را بدوش منه و بیامرز و ببخش گناه ما را و بر ما رحمت فرما، تنها سلطان‎ ما و یاور ما توئی، ما را بر ”مغلوب کردن”‌ گروه کافران یاری فرما»

سوره آل عمران:[1] ”رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْک رَحْمَه إِنَّک أَنْتَ الْوَهَّابُ”‌ آیه 8. «بار پروردگارا! ما را به باطل میل مده پس از آنکه بحق هدایت فرمودی و بما از لطف خویش رحمتی عطا فرما، که همانا توئی بخشنده بی‎عوض و منّت»

”الَّذِینَ یقُولُونَ رَبَّنا إِنَّنا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ قِنا عَذابَ النَّارِ”‌ آیه 16. «آنان که به درگاه عزّ الهی عرضه دارند، پروردگارا!

قرآن

به کرم خود گناهان ما ببخش و ما را از عذاب آتش جهنّم نگاه دار».

إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَک ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً فَتَقَبَّلْ مِنِّی”‌ آیه 35. «یاد کن آنگاه که زن عمران گفت: پروردگارا! من عهد کردم فرزندی که در رحم دارم از فرزندی خود، در راه خدمت تو آزاد گردانم، این عهد من بپذیر...».

”هُنالِک دَعا زَکرِیا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْک ذُرِّیه طَیبَه إِنَّک سَمِیعُ الدُّعاءِ”‌ آیه 38. «در آن هنگام که زکریا، کرامت مریم را مشاهده نمود، عرض کرد: پروردگارا! مرا بلطف خویش، فرزندانی پاک‎سرشت عطا فرما که همانا توئی مستجاب کننده دعا».

”قالَ رَبِّ اجْعَلْ لِی آیه...”‌ آیه 41. «زکریا عرض کرد: پروردگارا! برای من به شکرانه این نعمت، آیت و عبادتی مقرّر فرما...».

”رَبَّنا آمَنَّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ.”‌ آیه 53 ؛«پروردگارا! ما به کتابی که فرستادی ایمان آورده و از رسول تو پیروی کردیم، نام ما را در صحیفه اهل یقین ثبت فرما».

”رَبَّنا إغْفِرْلنا ذُنُوبنا و اشرافنا فی اَمرِنا و ثبت اَقْدامَنا و اَنْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الکافِرین”‌ آیه 147. «... بار پروردگارا! به کرم خود از گناه و ستمی که ما درباره خود کرده‎ایم درگذر و ما را ثابت‎قدم بدار و ما را بر محو کافران مظفّر و منصور گردان».

”...رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَک فَقِنا عَذابَ النَّارِ”‌ آیه 191. «... گویند پروردگارا! این دستگاه با عظمت را بیهوده نیافریده‎ای، پاک و منزّهی، ما را به لطف خود از عذاب آتش دوزخ نگاه دار».

رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً ینادِی لِلْإِیمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکمْ فَ‏آمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کفِّرْ عَنَّا سَیئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ”‌ ”رَبَّنا وَ آتِنا ما وَعَدْتَنا عَلى رُسُلِک وَ لا تُخْزِنا یوْمَ الْقِیامَه إِنَّک لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ”‌ آیات 193 و 194. «پروردگارا! ما چون صدای منادیی که خلق را به ایمان می‎خواند شنیدیم اجابت کردیم و ایمان آوردیم. پروردگارا! از گناهان ما درگذر و زشتی کردار ما را بپوشان و هنگام جان سپردن ما را با نیکان محشور گردان» «پروردگارا! ما را از آنچه به رسولان خود وعده دادی، نصیب فرما و محروم مگردان که وعده تو هرگز تخلّف نخواهد کرد.»

قرآن و اسلام مواهبی هستند از طرف خداوند متعال که اگر تمام عمر خود را به خاطر شکرانه آن ها در سجده بمانیم کم است و بخواهیم که توفیق معرفت و خدمت به آن ها را خداوند متعال نصیبمان کند . نه اینکه بر عکس بر خداوند باری تعالی منت بگذاریم که چون ما مسلمانیم پس برای ما چنین کن و چنان کن این بی ادبی است گستاخی است

در ضمن، دعا شامل عرض ایمان، نیایش، سپاس از خداوند تبارک و تعالی، تقاضای عفو و بخشش، توکل بر خدا، دعا برای برادران، اقرار به سختی عذاب، درخواست نجات از قوم ظالم، درخواست اولاد صالح، یاری طلبیدن و اقرار به گناه می‎شود.

اگر در این آیات شریفه دقت کنیم  می بینیم که در هر کدام از این دعاهای قرآنی دنیایی از معارف نهفته است و می تواند برای ما الگویی باشد که چگونه با یکتای بی همتا صحبت کنیم از مقام لایزالش چه چیز را بخواهیم بهتر است، در دعا کردنمان کوته بین و تنگ نظر نباشیم ،سعی کنیم دعاهایمان آخرت محور باشد  چرا که خداوند متعال به ما گفته است که آخرت برای شما بهتر است، و اگر هم برای دنیا دعا می کنیم آینده نگر باشیم برای خود و ذریه خود دعا کنیم که همه از رهروان راه حق باشیم.

بندگی کردن را از این دعا بیاموزیم ، بیاموزیم که قرآن و اسلام مواهبی هستند از طرف خداوند متعال که اگر تمام عمر خود را به خاطر شکرانه آن ها در سجده بمانیم کم است و بخواهیم که توفیق معرفت و خدمت به آن ها را خداوند متعال نصیبمان کند . نه اینکه بر عکس بر خداوند باری تعالی منت بگذاریم که چون ما مسلمانیم پس برای ما چنین کن و چنان کن این بی ادبی است گستاخی است .

بیایید این آیه های نورانی را با دقت بخوانیم حفظشان کنیم و یا اگر حافظه یاری نکرد همه را بنویسیم و در جلوی دیدگان خود قرار دهیم تا هر لحظه ای که خواستیم با خداوند حیّ و حاضر و ناظر به همه اعمالمان صحبت کنیم با ادبی قرآنی به سبک اولیائش وارد صحبت شویم باشد که مورد عنایتی چون ایشان قرار گیریم . إن شاء الله

پی نوشت ها :

[1] . سوره آل عمران موارد دعا در آن 14 مورد می‎باشد که ما به 10 مورد بسنده کردیم ”کتاب دعاهای قرآنی”‌.

فرآوری : محمدی

بخش قرآن تبیان


منبع :اندیشه قم