آیا شما هم وسواس کندن مو دارید؟

پرسش: من بیماری کندن مو دارم الان 13 ساله خیلی حالم بده دو سال از درسم عقب افتادم الانم میخوام ازدواج کنم نامزدم این موضوع را می داند همه امیدم اینه که به جای زیاد کردن استرسم کمکم کنه این عادتو کنار بگذارم، از روشهای هیبنوتیزم و کش بستن به مچ دست استفاده کردم و یه دوره هم دارو مصرف کردم که بعد از قطع شدنش دوباره بیماریم ادامه داشت خواهش میکنم کمکم کنید.

پاسخ: وسواس کندن مو (تریکوتیلومانیا Trichotillomania) به درمان دارویی و  رفتاری توام با هم نیاز دارد. درمان دارویی هم باید دوره خود را بگذراند و با یک دوره دو ماه یا سه ماهه امکان درمان تقریبا وجود ندارد. لذا باید به توصیه روان پزشک عمل کرده و درمان را تا زمان مورد نیاز ادامه دهید.

وجه مشخصه این نوع اختلال کاهش مو و وجود موهای کوتاه و شکسته در کنار موهای بلند و طبیعی در نواحی دیگر است. کندن مو دردناک نیست، هر چند خارش و سوزش در نواحی  مبتلا ممکن است وجود داشته باشد.  مو خوری نیز ممکن است متعاقب با وسواس مو کنی دیده شود. کندن مو ممکن است یک اختلال کاملا خوش خیم باشد و یا ممکن است در زمینه اختلالات شدید روانی رخ می دهد. این بیماران معمولا به نظر نمی رسد از رفتارشان ناراحت باشند. مو کنی ظاهرا در زنها شایعتر از مردان است. عموما در دوره کودکی و نوجوانی آغاز می شود.  ولی در سنین بالاتر نیز ممکن است شروع شود. در موارد شروع دیر رس بیماری، احتمالا وجود اختلال دیگر همراه آن می باشد.

بطور معمول این اختلال پیش از 17 سالگی آغاز می‌شود. در مواردی که سن آغاز علایم قبل از 6 سالگی باشد - در صورت اقدام تخصصی مناسب - پاسخ به درمان بهتر و موفق ‌تر خواهد بود. در این مرحله استفاده از درمان ‌هایی نظیر هیپنوتیزم-درمانی (هیپنوتراپی)، رفتاردرمانی و درمان‌های حمایتی نتایج بسیار خوبی خواهند داشت. در صورتی که سن آغاز علایم بعد از 13 سالگی باشد، احتمال مزمن شدن بیماری بیشتر و نیازمند درمان طولانی‌تری می‌باشد.

عادت پیچیدن مو به دور انگشت اغلب در دوران کودکی ایجاد می‌شود. اگرچه در برخی موارد این عادت پس از مدتی از بین می‌رود ولی ممکن است زمینه‌ساز ابتلا به وسواس کندن مو باشد. بنابراین با مشاهده‌ی آن باید اقدامات درمانی لازم را آغاز نمود تا از تثبیت بیماری و تبدیل آن به تریکوتیلومانیا پیش‌گیری شود.

1. آموزش آگاهی

اولین مؤلفه در آموزش آگاهی  ثبت دفعاتی است که موی خود را می کنید. هر بار، بلافاصله پس از این که موهای خود را کندید تاریخ، ساعت، موقعیت، احساسات و مدت زمان آن را یادداشت کنید. برخی از افراد اظهار می دارند که در بعضی مواقع، همین عمل ساده ثبت اطلاعات، باعث کاهش فراوانی این عادت می شود. باید با دقت تمام مراقب اولین حرکت دست خود باشید. اگر موهای ابروها یا مژه های خود را می کنید باید به اولین حرکت دست خود به طرف چشمها، توجهی خاص داشته باشید. چنانچه موهای سر خود را می کنید، باید متوجه هرگونه حرکت دست ها به سوی سر خود باشید. در مرحله آگاهی همچنین نیاز است بتوانید تمامی موقعیت هایی را که در آنها شروع به کندن موی خود می کنید، شرح دهید.

با این روش دستان خود را در موقعیت مذکور بیشتر کنترل می کنید.

- معمولا با کدام دست موهای خود را می کنید؟

- معمولا در چه موقعیت هایی موهای خود را می کنید (بطور مثال هنگام نگاه کردن در آینه، تماشای تلویزیون، هنگام مطالعه، نشستن در کلاس )؟

- وقتی شروع به کندن موهای خود می کنید، بدن شما معمولا در چه موقعیتی قرار دارد؟

- معمولا اول موهای مژه خود را می کشید، یا موهای ابرو یا موی سر خود را؟

- قبل از شروع به کندن موها ، خود را دستخوش چه هیجانهایی می یابید؟

وقتی توانستید به این پرسشها پاسخ دهید، در مسیر کسب آگاهی نسبت به زمانهایی قرار گرفته اید که مشکل شما در آنها روی می دهد.

2. یادگیری یک پاسخ معارض

قاعده اصلی در برگردان عادت، به صورت فریبنده ای ساده است: وقتی میل به انجام عادتی دارید، خود را وادار کنید تا به فعالیتی مشغول شوید که از نظر جسمی شما را از انجام آن عادت باز می دارد؛ چرا که ماهیچه هایی که درگیر فعالیت پیشگیرانه هستند، با ماهیچه های درگیر در انجام آن عادت، متعارضند. به عنوان پاسخ معارض در برابر وسواس مو کندن، حرکتی را انتخاب کنید که دست شما را از حرکت به طرف سر، صورت یا چشم ها باز دارد. سپس به مدت دو دقیقه تا زمانی که این میل فروکش کند در همین وضعیت بمانید.

3. آموزش آرمیدگی

دویدن و شل سازی عضلات به صورت تک تک و مجموعا و تنفس های عمیق و ... به مدت ده دقیقه در هر روز می تواند از میزان استرس شما بکاهد.

این تمارین به شخص كمك می كند تا میل به كندن را كاهش دهد. در این مرحله در هنگام اضطراب مثلا دست و بازوی راست مشت خود را محكم گره كنید. دهان و آرواره لب ها را روی هم فشار دهید. تنفس دیافراگمی داشته باشید.

4. تقویت و تحکیم رفتار جدید

شرط تداوم عادت های جدید این است كه توسط خود، خانواده یا دوستان تقویت شوند.

5. آموزش تعمیم

لازم است شخص مقاومت در برابر میل به موكندن یا انجام تیك ها را در موقعیت های مختلف فرا بگیرد.

مشاور پاسخگو: کهتری

تنظیم: مرکز مشاوره