یادگار سید شهیدان اهل قلم
در بین همه مستندهایی كه تلویزیون در سال‌های جنگ و بعد از آن برای انعكاس رشادت‌های رزمندگان و نمایش مظلومیت ایران در این جنگ نابرابر به تصویر كشیده شد، 'روایت فتح' هنوز با گذشته سال‌ها از تولید آن جایگاه ویژه‌ای دارد؛ در این مجموعه مستند، تصاویر مربوط به جنگ با متن‌های شاعرانه پیوند می‌خورد و فضایی عرفانی و معنوی همسو با شهادت یكه هنر مردان خدا بود، رقم می‌زد. نمی‌توان از 'روایت فتح' نام برد و یادی از شهید سید مرتضی آوینی به عنوان پدید آورنده اصلی آن كه جان را بر سر این راه نهاد، سخنی به میان نیاورد.
آوینی كه رهبر معظم انقلاب از او به عنوان سید شهیدان اهل قلم یاد كرده است در شهریور 1326 در شهر ری دیده به جهان گشود و پس از آنكه تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهرهای زنجان، كرمان و تهران به پایان رساند، برای تحصیل در رشته معماری وارد دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد.
او از كودكی با هنر انس داشت؛ شعر می‌سرود داستان و مقاله می‌نوشت و نقاشی می‌كرد تحصیلات دانشگاهی‌اش را نیز در رشته‌ای به انجام رساند كه به طبع هنری او سازگار بود ولی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی معماری را كنار گذاشت و به اقتضای ضرورت‌های انقلاب به فیلم‌سازی پرداخت.
شهید آوینی درباره تاثیراتی كه انقلاب اسلامی بر مسیر زندگی‌اش نهاده است، چنین می‌گوید:'... با شروع انقلاب تمام نوشته‌های خویش را - اعم از تراوشات فلسفی، داستان‌های كوتاه، اشعار و... - در چند گونی ریختم و سوزاندم و تصمیم گرفتم كه دیگر چیزی كه 'حدیث نفس' باشد ننویسم و دیگر از 'خودم' سخنی به میان نیاورم... سعی كردم كه 'خودم' را از میان بردارم تا هرچه هست خدا باشد، و خدا را شكر بر این تصمیم وفادار مانده‌ام....'
او فیلم‌سازی را از اوایل پیروزی انقلاب با ساختن چند مجموعه از جمله ' شش روز در تركمن صحرا'، سیل خوزستان و ظلم خوانین آغاز كرد و در سال 58 برای ثبت تلاش جهادگران راهی روستاهای محروم كشور شد.
آوینی در سال های اولیه جنگ تحمیلی تولید مستند این جنگ را با عنوان ' روایت فتح' كلید زد. این برنامه تلویزیونی به بررسی مستند اتفاقات جبهه و مصاحبه با سربازان ایرانی می‌پرداخت و در هر قسمت بنا بر موقعیت‌های زمانی به بررسی یكی از فرماندهان ایرانی یا عملیات‌های نیروهای ایران اقدام می‌شد.
در حقیقت گروه جهاد نخستین گروهی بود كه بلافاصله بعد از آغاز جنگ به جبهه رفت؛ آوینی درباره تهیه مستند 'فتح خون' كه محاصره خرمشهر توسط نیروهای عراقی اختصاص داشت، چنین می‌گوید: 'وقتی به خرمشهر رسیدیم، هنوز خونین‌شهر نشده بود شهر هنوز سرپا بود، اگرچه احساس نمی‌شد كه این حالت زیاد پر دوام باشد و زیاد هم دوام نیاورد ما به تهران بازگشتیم و شبانه‌روز پای میز موویلا كار كردیم تا اولین فیلم مستند جنگی درباره خرمشهر از تلویزیون پخش شد؛ فتح خون.' مجموعه 11 قسمتی 'حقیقت' كار بعدی این گروه محسوب می‌شد كه یكی از هدف‌های آن ترسیم علل سقوط خرمشهر بود: 'یك هفته‌ای نگذشته بود كه خرمشهر سقوط كرد و ما در جست‌و‌جوی 'حقیقت' ماجرا به آبادان رفتیم كه سخت در محاصره بود تولید مجموعه‌ی حقیقت این گونه آغاز شد.'
آوینی كه رهبر معظم انقلاب از او به عنوان سید شهیدان اهل قلم یاد كرده است در شهریور 1326 در شهر ری دیده به جهان گشود و پس از آنكه تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهرهای زنجان، كرمان و تهران به پایان رساند، برای تحصیل در رشته معماری وارد دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد.
با تداوم جنگ، كار گروه جهاد نیز در جبهه‌ها ادامه یافت و با شروع عملیات والفجر هشت، به شكلی منسجم و پیوسته در آمد؛ آغاز تهیه مجموعه زیبا و ماندگار روایت فتح كه بعد از این عملیات تا پایان جنگ به طور منظم از تلویزیون پخش شد به همان ایام باز می‌گردد. شهید آوینی درباره انگیزه گروه جهاد در ساختن این مجموعه كه نزدیك به هفتاد برنامه است چنین می‌گوید: 'انگیزش درونی هنرمندانی كه در واحد تلویزیونی جهاد سازندگی جمع آمده بودند آنها را به جبهه‌های دفاع مقدس می‌كشاند ....'
اواخر سال 1370 كه 'موسسه فرهنگی روایت فتح' به فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامی پایه گذاری شد تا به كار فیلم‌سازی مستند و سینمایی درباره دفاع مقدس بپردازد، تهیه مجموعه روایت فتح كه بعد از پذیرش قطع‌نامه رها شده بود، ادامه یافت.
شهید آوینی به همراه گروه فیلمبرداران روایت فتح سفر به مناطق جنگی را از سر گرفتند و طی مدتی كمتر از یك سال كار تهیه شش برنامه از مجموعه 10 قسمتی 'شهری در آسمان' را به پایان رساندند و مقدمات تهیه مجموعه‌های دیگری را درباره آبادان، سوسنگرد، هویزه و فكه تدارك دیدند.
شهری در آسمان كه به واقعه محاصره، سقوط و باز پس‌گیری خرمشهر می‌پرداخت در ماه‌های آخر حیات شهید آوینی از تلویزیون پخش شد، اما برنامه وی برای تكمیل این مجموعه و ساختن مجموعه‌های دیگر با شهادتش در روز جمعه بیستم فروردین 1372 در قتلگاه فكه ناتمام ماند.
تركش‌های باقیمانده از مین‌های عراقی كه در طول جنگ تحمیلی در خاك ایران كاشته شده بودند، شهید آوینی را از پای درآورد. شهید آوینی در كنار تولید مستندهای تلویزیونی از حقایق جنگ، فعالیت‌های مطبوعاتی خود را از اواخر سال 1362 سامان داد و مقالات متعددی از او در زمینه مسایل سیاسی، اعتقادی و عبادی در ماهنامه 'اعتصام' ارگان انجمن اسلامی به یادگار مانده است. سال‌های 1368 تا 1372 كه ساخت مجموعه روایت فتح رها شده بود، دوران اوج فعالیت مطبوعاتی شهید آوینی است. در این مدت آوینی در كنار تالیف مقالات نظریه‌پردازانه درباره ماهیت سینما و نقد سینمای ایران و جهان، مقالات متعددی در مورد حقیقت هنر، هنر و عرفان، هنر جدید اعم از رمان، نقاشی، گرافیك و تئاتر، هنر دینی و سنتی و هنر انقلاب تالیف كرد كه در ماهنامه 'سوره' به چاپ رسید.
او در همین دوران در خصوص مبانی سیاسی. اعتقادی نظام اسلامی و ولایت فقیه، فرهنگ انقلاب در مواجهه با فرهنگ واحد جهانی و تهاجم فرهنگی غرب، غرب‌زدگی و روشن‌فكری، تجدد و تحجر و موضوعات دیگر تفكر و تحقیق كرد و مقالاتی منتشر كرد.
مجموعه آثار شهید آوینی در این دوره هم از حیث كمیت، هم از جهت تنوع موضوعات و هم از نظر عمق معنا و اصالت تفكر و شیوایی بیان اعجاب‌آور است. سرچشمه اصلی تفكر او به قرآن، نهج‌البلاغه، كلمات معصومین علیهم‌السلام و آثار و گفتار حضرت امام(ره) باز می‌گشت و چون با تفكر فلسفی غرب و آرا، و نظریات متفكران غربی نیز آشنایی داشت و با یقینی برآمده از نور حكمت، تفكرات فلسفی غرب را نقد می‌كرد.
او بر این باور بود كه با وقوع انقلاب اسلامی و ظهور انسان كاملی چون امام خمینی(ره) بشر وارد عهد تاریخی جدیدی شده است كه آن را 'عصر توبه بشریت' می‌نامید. عصری كه به انقلاب جهانی امام عصر(عج) و ظهور 'دولت پایدار حق' منتهی خواهد شد.
منبع:ایرنا
