دعاهای ائمه (علیهم السلام) هنگام ختم قرآن
بار پروردگارا!
اکنون که در تلاوت قرآن به ما کمک عطا فرمودی و به سبب نیکویی عبادت و بیان آن، سختی و درشتی (فصیح نبودن) زبان‌های ما را نرم و آسان کردی،پس ما را از کسانی قرارده که آن گونه که حق و سزاوار است آیات آن را رعایت کرده و به کار می‌بندند و با اعتقاد به تسلیم بودن در برابر آیات محکم آن، تو را اطاعت می‌کنند .
ختم قرآن توفیقی است كه از ناحیه پروردگار نصیب انسانهای وارسته میگردد. از اینرو ختم كننده قرآن باید قدر این نعمت بزرگ را بداند. با ختم قرآن دریچههایی از توفیقات الهی به سوی انسان باز می‌شود كه باید از این موقعیت استفاده كرد و با دعا به درگاه خداوند خواستار تداوم این توفیقات شد. در واقع باید با دعا از خرمن معارف قرآن خوشهچینی كرد و خواستار موفقیت بیشتری در كسب معارف قرآن شد.
دعا هنگام ختم قرآن، سنّت است هنگام ختم قرآن هر دعایی را میتوان خواند. امّا بهتر است كه چگونه دعا كردن و از خدا طلب كردن را هم از پیشوایان دینی بیاموزیم .
دعای اوّل
«عاصِِم» یكی از قرّاء سبعه از «زرّبنحُبَیْش» نقل میكند كه قرآن كریم را در مسجد كوفه از اوّل تا آخر آن بر امیرمؤمنان علی بن ابی طالب ـ علیه السّلام ـ قرائت میكرد. حضرت پس از تمام شدن آن به من فرمود:
دعا هنگام ختم قرآن، سنّت است هنگام ختم قرآن هر دعایی را میتوان خواند. امّا بهتر است كه چگونه دعا كردن و از خدا طلب كردن را هم از پیشوایان دینی بیاموزیم.
دعا هنگام ختم قرآن، سنّت است هنگام ختم قرآن هر دعایی را میتوان خواند. امّا بهتر است كه چگونه دعا كردن و از خدا طلب كردن را هم از پیشوایان دینی بیاموزیم
ای زرّ! هنگامی كه قرآن را ختم كردی این دعا را بخوان: زیرا حبیب من رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ دستور داد هنگام ختم قرآن، خدا را این گونه ندا كنم:
« اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُكَ اِخْباتَ الْمُخْبِتینَ، وَ اِخْلاصَ الْمُوقِنینَ، وَ مُرافَقَهَ الْاَبْرارِ، وَ اسْتِحْقاقَ حَقائِقِ الْایمانِ، وَ الْغَنیمَهَ مِنْ كُلِّ بِرٍّ، وَ السَّلامَهَ مِنْ كُلِّ اِثْمٍ، وَ وُجُوبَ رَحْمَتِكَ، وَ عَزائِمَ مَغْفِرَتِكَ، وَ الْفَوْزَ بِالْجَنَّهِ وَ النَّجاهَ مِنَ النّارِ ».[1] ؛
پروردگارا! از تو فروتنی خاشعین و اخلاص اهل یقین را میخواهم. دوستی و رفاقت خوبان، و رسیدن به حقایق ایمان را میطلبم. غنیمت بردن از هر كار نیكی و پیراستگی از هر گناه را، فرود آمدن رحمتت را، و آمرزش گناهان و دستیابی به بهشت و نجات از آتش جهنّم را از تو درخواست دارم.
دعای دوّم
مرحوم علّامه مجلسی در كتاب بحار الانوار نقل میكند كه امام علی ـ علیه السّلام ـ هنگام ختم قرآن این دعا را نیز میخواندهاند:
« اَللّهُمَّ اشْرَحْ بِالْقُرْآنِ صَدْری، وَ اسْتَعْمِلْ بِالْقُرْآنِ بَدَنی، وَ نَوِّر بِالْقُرْآنِ بَصَری، وَ اَطْلِقْ بِالْقُرْآنِ لِسانی، وَ اَعِنّی عَلَیْهِ ما اَبْقَیْتَنی، فَاِنَّهُ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ اِلّا بِكَ ».[2] ؛
بار خدایا! سینهام را با قرآن گشاده گردان، جسمم را با قرآن به خدمت بگیر، چشمم را با قرآن نورانی نما، زبانم را با قرآن گویا كن، و تا زندهام مرا در راه قرآن یاری كن، كه هیچ نیرو و قدرتی جز به تو نیست.
دعای سوّم
در صحیفه‌ی سجّادیه آمده است که امام سجّاد (علیه السّلام) پس از ختم قرآن این دعا را می‌خواندند:
«اَللّهُمَ فَإذْ أفَدْتَنا المَعُونَةَ عَلی تِلاوَتِهِ وَ سَهَّلْتَ جَواسِی ألسِنَتِنا بِحُسنِ عِبادَتِهِ، فَاجْعَلْنا مِمَّن یرعاهُ حَقَّ رِعایتِهِ، وَیدینُ لَکَ بِاعتِقادِ التَّسلیمِ لِمُحکَمِ آیاتِهِ» ؛
بار پروردگارا!
اکنون که در تلاوت قرآن به ما کمک عطا فرمودی و به سبب نیکویی عبادت و بیان آن، سختی و درشتی (فصیح نبودن) زبان‌های ما را نرم و آسان کردی،پس ما را از کسانی قرارده که آن گونه که حق و سزاوار است آیات آن را رعایت کرده و به کار می‌بندند و با اعتقاد به تسلیم بودن در برابر آیات محکم آن، تو را اطاعت می‌کنند.[3]
ـ مرحوم الهی این نغمه سرای باغ عشق و عرفان در ذیل چند فراز گذشته از خطبه‌ی همّام (تالین لاجزاء القرآن یرتلونه ترتیلا یحزّنون به انفسهم و یستثیرون به دواء دائهم) چنین گوید.
همه شب تا سحر آن عشقبـازان ز شـوق دوست چون شمع گدازان
کنـنـد اجـزاء قـرآن را تـلاوت بــه تـرتـیـب و تـفکّر وز درایـت
کز آن خواندن غمین گردد دل پاک غمـی کان در نشاط آرد نه افلاک
کننـد از فـکـر در آیـات قـرآن هـزاران درد جـان خویـش درمان
کتاب عشق قرآن است دریاب صحیـفـه سـرّ سبحـانست دریاب
برو گر عاشقی این دفتر آمـوز زنــور دانـش آن دل بـیـفــروز
کز این دانش نه دانش‌های دیگـر توان گشتن به کوی دوست رهبر
کزین دانش رهی ازخودپرستی بیـامـوزی رمـوز عشـق و مسـتی
کز این جام اَلَستی گر کنی نـوش خـودی گردد ز سرمستی فراموش
بسوزی خودپرستی و خودی را بـیـفـروزی چـراغ بـیـخـودی را
هرآن دانش که نـاز و نخوت آرد فزون در دل هـوا و شهـوت آرد
کجا درمـان درد خودپرستی اسـت کجا آن می زصهبای‌اَلَستی است
می ای کان عقل را هشیـار سازد دل از خـواب هوس بـیدار سازد
فزایـد مستیـش هشیـاری دل زدایـد دارویــش بـیـمـاری دل
روان هشیار و دل پر نور سازد غـرور و مستی از جان دور سازد
مِی شیرین پاک آسمانی است ز قرآن جو که تاک آسمانی است
کتاب سرّ لاریبی است قـرآن ظهور شـاهـد غیبـی است قرآن
شهود غیبی و غیب شهـودی اسـت صعـود قوسـی و قوس صعودی است
خوشا آنان‌که شب زین دفتر عشـق همـی خواننـد نـام دلبـر عـشق
خواشا آنان‌که هر شب تا سحرگـاه بدین خوش نغمه از دل برکشند آه
توهم زین داستان عشق فرمان (الهی) سـاز، درد خویـش درمان
پی نوشت ها :
[1] . بحار الانوار، ج 89، ص 206 ـ 207.
[2] . بحار الانوار، ج 89، ص 209.
[3] . صحیفه سجّادیه، دعای چهل و دوّم.
فرآوری محمدی
بخش قران تبیان
منابع :
پایگاه اطلاع رسانی حجة الاسلام و المسلمین محمدرضا حاتم پوری کرمانی
پایگاه اندیشه قم
